Bahadır Nedir, Ne Demek, İsminin Anlamı, Tarihi
Bahadır, Altay dillerinde “yiğit, kahraman, cengâver” anlamında kullanılan bir isim ve unvan.
Moğolca’da bagatur veya ba’atur; Farsça ve Urdu dilinde bahâdır; Çağatay, Kırgız, Kazak ve Başkırt lehçelerinde bâtur, batır, matur; Çuvaşça’da pattar, Uygurca’da patır şeklinde geçmektedir. Kalmuklar kelimeyi bâtr biçiminde telaffuz ederler. Macarca’da bator (XI. yüzyıl) olarak görülen bu kelime Anadolu Türkçesi’nde “yiğit” mânasında bahadır şeklinde kullanılmaktadır.
Kelimenin aslının nereden geldiği kesin olarak belli değilse de Türkçe ve Moğolca’da birlikte kullanıldığı görülmektedir. Pelliot kelimenin Türkler’e Avarlar’dan geçtiğini ileri sürerken A. Stein’in Tun-Huang’dan getirdiği Orhun alfabesiyle yazılı bir parçada da bu isme rastlanmıştır.
Çin tarihinde unvan olarak VII. yüzyılda mo-ho-to şeklinde görülen bu kelimeye 927’de Proto Bulgarlar’da alobogatur biçiminde rastlanır. Marguart’a göre Alobogatur adlı reis Alp Bagatur’dan başkası değildir. Kelime Moğolca’dan Rusça’ya bagatur, buradan da Leh diline bahatır şeklin’de geçmiştir.
Moğol Hükümdarı Cengiz Han’ın maiyetinde bahadır unvanını taşıyan bir seçme kahraman grubunun varlığı bilinmektedir. Bahadırı resmî unvan olarak kullanan ilk hükümdar ilhanlı Ebû Saîd Bahadır Han’dır. Ebû Saîd, Moğol emîrleri-nin çıkardığı büyük bir isyanı bizzat savaşarak bastırdığı için bu unvanı almış ve daha sonraki bütün resmî vesikalarda Bahadır unvanıyla zikredilmiştir. Cengiz geleneklerini sürdüren Ceiâyirliler, Timurlular, Kara koyunlular, Akkoyunlular, Safevîler, Bâbürlüier ve Hindistan’da hüküm süren diğer Türk devletleri İle Hârizm, Mâverâünnehir, Doğu Türkistan’daki çeşitli Türk hanedanları ve Moğol kültürünün etkisinde kalan Memlüklü emîrleri de bahadır unvanını kullanmışlardır. Kazak- Kırgızlar’da son zamanlara kadar bu kelime unvan olarak batır şeklinde geçmiştir. Anadolu Türkleri’nde ise bu kelimeye unvan olarak değil sadece şahıs adı olarak rastlanmaktadır.
Diyanet İslam Ansiklopedisi