Babürname Nedir, Yazarı, Kimin Eseri, Türü, Hakkında Geniş Bilgi, Araştırma
Bâbürnâme, Bâbür’ün kendi hayatını anlattığı dünya çapında ilgiye kavuşmuş hatırat kitabı.
Doğrudan doğruya verilmiş bir adı olmadığı için Bâbürnâme’den başka Ve-kâyi’, Vâkıanâme, Vâkıât-ı Bâbürî, Vekâyi’nâme-i Pâdişâhı ve Bâbüriyye dendiği gibi Farsça tercümelerinde de çok defa Tüzük-i Bâbüri ismini alır. En yaygın adı Bâbürnâme olmakla beraber iki yerinde Bâbür’ün ondan Vekâyi’ diye bahsetmesine bakılarak son zamanlarda bu isim tercih edilmeye başlanmıştır. Bâbür bir defasında da eseri için “tarih” sözünü kullanmıştır. Divanındaki bir rubâîsinde de hatıratını Vekayi’ adıyla zikretmiştir (“Bâbür’ün Şiirleri”, MTM, nr, 5, s. 327).
Eser herhangi bir önsöz veya bir giriş kısmı olmaksızın Bâbür’ün on iki yaşında Fergana tahtına çıkışı ile başlayıp ölümünden bir yıl öncesine kadar olan zaman içindeki hayat macerasını anlatmaktadır. S Ramazan 899 (9 Haziran 1494) ile 3 Muharrem 936 (7 Eylül 1529) arasını içine alan bu devrenin, eserin bazı kısımları kaybolduğundan, Temmuz 1503 – Mayıs 1504, Mayıs 1509-2 Ocak 1519, 1521’den birkaç gün hariç 13 Aralık 1520-17 Ekim 1525 ve Eylül 1529 -1530 yıllan arası eksiktir. Vak’alann geçtiği coğrafî sahalara göre eserde sadece 1494-1503 (Fergana], 1504-1520 (Kabil], 1525-1529 (Hindistan) yılları mevcuttur.
Aslî şekli elde olmadığı için neden ileri geldiği anlaşılamayan bu durum üzerinde, Bâbür’ün aradaki yıllan yazmaya vakit bulamadığı, yahut utanıp anlatmaktan çekindiği hususlar olduğu yolunda inandırıcı olmaktan uzak bir kısım görüş ve ihtimaller ileri sürülmüştür. Bugün metinleri kayıp gözüken bazı yılların esasında yazılmış olduklarına dair ipuçları bulunmaktadır. Eserde eksik yıllara ait vak’alar. Bâbür’ün yeğeni ve Bâbürnâme’yı tam şekliyle görmüş olan Mirza Muhammed Duglat’in Târîh-i Reşîdî’s’mdeki hâtıraların yardımıyla büyük ölçüde ta ma m lana bilmektedir.