Aziz Nesin kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Aziz Nesin kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: İstanbul’da doğdu (1915). Ortaöğrenimini Kuleli Askeri Lisesi’nde, yükseköğrenimini Harp Okulu (1937) ile Fen Tatbikat Okulu’nda tamamladı (1939). İki yıl kadar Güzel Sanatlar Akademisi’nde okudu. Yazın alanına şiirle girmiş, ilk deneylerini Vedia Nesin takma adıyla Yedigün dergisinde yayımlamıştı. Sonra öyküleriyle Millet dergisinde göründü (1943). Ordudan ayrılınca (1944) Karagöz, Tan gazetelerinde çalıştı. Basımevinin yıkımından sonra Tan gazetesinin kapanması üzerine bakkallık, muhasebecilik, fotoğrafçılık, kitapçılık yaptı; Sabahattin Ali ile birlikte Markopaşa (sonra Malumpaşa, Merhumpaşa) mizah dergisini çıkardı (1946). Bu dergide yayımlanmak üzere hazırladığı bir yazı nedeniyle 10 ay hapis, 13 ay sürgün (1947), Politzer’in, Marksist Felsefe Dersleri adlı kitabından çevirdiği bir bölüm nedeniyle de 16 ay hapis cezası giydi (1950). Sonra Akbaba, Dolmuş, Yeni Gazete (1955), Akşam (1958), Tanin (1960), Günaydın (1969), Vatan (1976-78) dergi ve gazetelerinde mizah öyküleri yayımladı, fıkra yazarlığı yaptı. Düşün Yayınevi’ni kurdu (1956). Zübük adlı mizah dergisini çıkardı (1962). 66 kitabından 55’inin geliriyle “Kimsesiz çocukları barındırmak, eğitmek, devlet okullarında eğitimlerini yaptırarak yaşamlarını kazanabilir duruma getirmek” amacıyla “Nesin Vakfı”nı kurdu. Kurucuları arasında yer aldığı Türkiye Yazarlar Sendikası’nın genel başkanlığını yaptı (1976-80), (1985-88). (Ölümü: 6 Temmuz 1995).
Aziz Nesin fıkra, öykü, roman, ve oyun türlerindeki çalışmalarının tümünde gülmece yazarıdır. 1945-52 yıllarında fıkra ağır basmış, 1952’den sonra öykü birinci alana çıkmıştır. Öykülerinde ya halkın günlük yaşamında görmeye alışık olduğu (berber, vatman, biletçi, bekçi, komisyoncu, dolmuş şoförü, nüfus memuru, polis gibi) kişilere bağlı olaylar sergilenir, ya da toplumun o evrede dikkatini çeken (seçim, yağ, kahve yokluğu, dışyardım, polis ceza ve selahiyetleri kanunu, törenler türünden) önemleriyle günlük gazetelerin birinci sayfalarında sık sık görünen konu ve olaylar, bu konu ve olaylara özne olan kişiler işlenmiştir.
Çoğun birinci kişi anlatısı ile kurulan bu öykülerde, kimi eleştirmenler Aziz Nesin’in “edebiyat dilinin bağlayıcı çürümüşlüğünü çok iyi anladığından halk dilinin zengin kaynaklarına yöneldiğini” yazmışlardır (Tahir Alangu). Kuşkusuz yalın, çarpıcı, tamlamadan bilerek uzaklaşan dil örgüsü öykülerin etkisini güldürü öğelerine, kişilerin dış özelliklerine kaydırır. Bu yönelişteki başarı Aziz Nesin öyküsünün de başarısıdır.
Öykülerinde belirleyici nitelik olan bu durum, Gol Kralı Sait Hop Sait, Erkek Sabahat, Şimdiki Çocuklar Harika, Zübük, Tatlı Betüş gibi tutulmuş romanlarına da ancak okunabilme olanağı sağlamıştır. “Yapı bütünlüğünü bulamamış, romandan çok hikâye” (Tahir Alangu) özelliği taşıyan bu yapıtlarda konuya egemen olan serüvenleri sürükleyen kişilerin bile tipleşme aşamasına ulaşmadıkları genellikle kabul edilmiştir.
Uluslararası Gülmece Öyküleri Yarışması’nda Altın Palmiye (İtalya, 1956, 1957), Altın Kirpi (Bulgaristan, 1966), Krokodil (Moskova, 1969), Lotüs (Asya-Afrika Yazarlar Birliği, 1975), Uluslararası Gülmece Kitapları (Bulgaristan, 1977) aldığı ödüller arasındadır.
BAŞLICA YAPITLARI
Öykü Kitapları:
Romanları:
KAYNAKLAR
Tahir Alangu, Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman, cilt 3 (1965), Dost (Ocak 1969, Şubat Mart 1969, Mayıs 1969); Dr. Çetin Yetkin, Siyasal İktidar Sanata Karşı (1970); Behzat Ay, Varlık (Şubat 1970). Aziz Nesin’in yapıtları üzerine dış ülkelerde yayınlanmış olan araştırma, inceleme, bitirme ve doktora tezleri için bkz. Büyük Grev (1978); Behçet Neca- tigil, Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, 2. bas. (1980); Asım Bezirci-Refika Taner, Seçme Hikâyeler (1981); Özgen Seçkin, Veli Derecioğlu, Ahmet Özer, Osman Bolulu, Erendiz Atasü, Arife Kalender vb. yazılarıyla özel bölüm, Damar (Ağustos 1995); Samih Emre, Cemal Süreya, Svetlana Utrugauri, Feridun Andaç, Ayhan Yetkiner, Adnan Binyazar, Tarık Dursun K., Fakir Baykurt, Cevat Çapan, Cumhuriyet Kitap (20 Temmuz 1995); Alpay Kabacalı, Kültürümüzden İnsan Adaları (1995); Alâettin Bahçekapılı, Kıyı, özel bölüm (Eylül 1995); Ali Aksoy, Düşlem (Temmuz 1997); Öner Yağcı, Damar (Ekim 1997); Ali Nesin, Gömüyü Arayan Adam
Kaynak: Çağdaş Türk Edebiyatı 4, Cumhuriyet Dönemi 2, Şükran YURDAKUL, 1994, Evrensel Basım Yayın.