AZALAN VERİMLER KANUNU
AZALAN VERİMLER KANUNU
Bir üretim sürecinde
ve verili teknolojik düzeyde kullanılan faktörlerden birinin miktarı
arttırılır ve diğer faktörlerin miktarı sabit tutulursa, miktarı arttırılan
girdinin ilâve birimleri üretime katıldıkça toplam ürün bir noktaya kadar
artacaktır. Bu noktadan sonra eklenen birim girdilerle ilâve ürün miktarı
azalmaya ve hatta verim düşmeye başlayacaktır. İktisat-ta bu ilkeye azalan
verimler kanunu denir. Bu kanunda belirli bir noktadan sonra değişken faktörün
miktarının arttırılması durumunda ek ürün miktarı her defasında daha az olacaktır.
Nedeni ise, değişken faktörün verimliliğinin giderek azalmasıdır.
Azalan verimler
kanunu, ekonominin eski kavramlarından olup bu kavramı iktisadi bir model
kurmaya yarayacak şekilde ilk kez açıklayan Turgot’dur. Daha sonra bu kanun
hakkında İncelemeler yapmış iktisatçılar, James Andcrson, Edward West, David
Ricardo, Je-an – Baptistc Say, John Stauart Mili ve Paul LeroyBeaulieu’dur.
Turgot azalan verimler
kanunu hakkındaki görüşlerini açıklarken, verimli, fakat işlenmemiş bir toprak
parçasına bir miktar tohum atıldığını varsaymış, ancak bu durumda ekilen tohumu
bir kayıp olarak nitelendirmiştir. Daha sonra toprağı hazırlamak, emek ve biçmek
için ekmek harcanacak olduğunda, ekilen tohum ürün getirecek ve harcanan emek
birimi arttırıldığı takdirde, elde edilen ürün miktarı da o ölçüde artış
gösterecektir. Ancak belli
bir sınırdan sonra
emek miktarındaki artışa rağmen ürün oranı eskisinden daha düşük olacaktır.
XIX. yüzyılda azalan
verimler kanunu üzerine görüşleri ile dikkati çeken İktisatçılar teknolojik
ilerleme ile verimlilik artışlarının gıda maddeleri talebini karşılamakta
yeterli faktörler olmadığını savunmuşlardır. David Ricardo, azalan verimler
kanununun tarımsal üretimi arttırmak için daha fazla emek harcanmak suretiyle
etkisini göstereceğini savunmuştur. Bu etki ile ürün fiyatları yükselecek ve
toprak rantı değerlenecektir. Bunun yanında işçi kesimindeki ücretlerinin de
en az geçim seviyesinde dalgalanacağını belirtmiştir.
Jean-Baptiste Say,
azalan verimler kanununun madencilikte geçerli olabileceğini savunurken; John
Stuart Mili ise, bu kanunun yalnız gıda ürünleri açısından değil, diğer doğal
kaynakların üretim faaliyetlerinde de etkili olabileceğini savunmuştur.
Thomar Malthus’un ünlü
nüfus teorisi (1798) azalan verimler kanununa dayanmaktaydı. Nüfus artışının
toplum üzerine etkilerini araştıran Maltlıus’a göre nüfus geometrik diziyle,
besin maddeleri ise aritmetik diziyle artmaktadır. Bu teoriye göre nüfûs gıda
maddelerine göre daha fazla arttığından kişi başına düşen ürün azalmaktadır.
Bu azalmanın nedeni de elverişli toprakların sınırlı olmasıdır. Aynı zamanda
bu teoriye göre, nüfus için gerekli geçim araçlarının miktarı sınırlı olup, bu
araçların miktarı arttığı halde, nüfus da artış gösterir. Ancak toprak miktarı
sınırlı olduğundan nüfusta meydana gelen artışlar hayat seviyesini
düşürmektedir.
Azalan verimler
kanununun işleyişini bir örnekle açıklayabiliriz. 10 dönüm büyüklüğünde,
buğday üretimine elverişli toprağın olduğunu varsayalım. Bu toprağı işlemeden
atılan bir miktar tohum belki hiç ürün vermeyecektir. Aynı toprakta işçi
çalıştırdığımızda durum değişecek ve toprağın işlenmesi sonucunda ürün elde edilecektir.
Ancak çalıştırılan işçi sayısı arttırıldığı zaman ek ürün artışı da yüksele-*
cek ve belli bir noktadan sonra ek ürün artışı düşecektir.
İŞÇİ |
|
|
|
sayısı |
|
|
|
(değişken | Toplam | Ortalama | Marjinal |
faktör) | Ürün | ürün | Ma |
0 | 0 | 0 | 0 |
1 | 100 | 100 | 100 |
2 | 240 | 120 | 140 , |
3 | 390 | 130 | 150 |
4 | 520 | 130 | 130 |
5 | 610 | 122 | 90 |
6 | 660 | 110 | 50 |
7 | 660 | 94 | 0 |
8 | 640 | 80 | -20 |
Ortalama – ■ ve
Marjinal Ürün
Toplam Ürün
Değişen Faktör Miktarı
(isçi/Adcı)
———————y
m. safha
Ortalama Ürün
Değişken Faktör Mİkian
(Îjçi/Adci)
Marjinal ürün\
Tablodaki bilgilerden
şu sonuçlar ortaya çıkmaktadır:
1-
Başlangıçta hem toplum üründü, hem de marjinal ürün ile ortalama üründe artış
görülmektedir.
2- Ancak
değişken faktörün miktarı arttırıldığı zaman toplam üründe artış olsa ile,
marjinal ürün düşmektedir;
3–Belli bir
noktadan sonra marjinal’ ürün sıfır olabildiği gibi, toplam ürün artışı
durmakta ve daha sonra değişken faktör arttırıldığı takdirde toplam ürün
düşmek, marjinal ürün de eksi değere ulaşmaktadır.
Azalan verimler kanunu
teknolojik ilerlemenin olmadığı veya üretim fonksiyonunun sabit olduğu
varsayımına dayanmaktadır. Aynı zamanda bu kanun değişken faktörün bütün birimlerini
homojen kabul etmiş olup, teknoloji değişmediği ve sabit faktörlerin miktarı
arttı-rılmadığı takdirde geçerli olmuştur. Bütün bu varsayımlarda değişme
olduğu takdirde toplam ürün, ortalama ürün ve marjinal ürün eğrileri yukarı
doğru kayacaktır.
(SBA)
Bk.Emek, Üıvtim. [1]