Ayyaş bin Ebi Rebia Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Ebû Abdillâh (Abdirrahmân) Ayyaş b. Ebî Rebî’a (Amr) b. el-Mugire el-Kureşî el-Mahzûmî (ö. 15/636) İslâmiyet’i ilk kabul eden sahâbîlerden.

Hâlid b. Velîd ve Ebû Cehil’in amcaza­desi, aynı zamanda Ebû Cehil’in ana bir kardeşidir. Hz. Peygamber daha Dârülerkam’a gitmeden önce müslüman oldu. Müşriklerden ağır işkenceler gördüğü için karısı ile Habeşistan’a hicret etti. Oğlu Abdullah orada doğdu. Habeşis­tan’dan döndükten sonra Hz. Ömer’le beraber Medine’ye; hicret etti. Kardeş­leri Ebû Cehil ile Haris b. Hişâm Ayyâş’ı bir bahane ile Mekke’ye geri getirmek için yola çıktılar ve Küba’da kendisine yetiştiler. Annelerinin onu tekrar görün­ceye kadar yas tutmaya, saçına tarak dokundurmayacağına ve gölgeye çekil­meyeceğine yemin ettiğini söyleyerek Mekke’ye dönmesini istediler. Hz. Ömer kardeşlerinin kötü niyetlerini sezerek bu oyuna gelmemesi için ısrar ettiyse de o Mekke’de kalan bir miktar malını almak ve annesini ziyaret etmek düşüncesiyle dönmeye razı oldu. Ebû Cehil ve Haris kardeşlerini Mekke’ye götürüp hapsetti­ler ve Medine’ye dönmesine yıllarca en­gel oldular. Ayyaş Bedir, Uhud ve Hendek savaşlarına bu yüzden katılamadı. Onun ve onun vaziyetinde olan bazı müslüman-ların durumuna çok üzülen Hz. Peygam­ber uzunca bir müddet sabah namazla­rında rükûdan doğrulduktan sonra, “Allahım! Velîd b. Velîd, Seleme b. Hişâm, Ayyaş b. Ebû Rebîa ve Mekke’deki di­ğer güçsüzleri kâfirlerin elinden kurtar” diye dua etmiştir (Müslim, “Mesâcid”, 294-295). Bir müddet sonra Velîd hapis­ten kurtulup Medine’ye gitti. Hz. Pey­gamber Ayyâs ile Seleme’nin işkence al­tında yaşadıklarını öğrenince Velîd’i tek­rar Mekke’ye gönderdi ve birlikte Medi­ne’ye kaçmalarını emretti. Onlar da üç günlük bir yolculuktan sonra umretü’l-kazâ’dan dönmekte olan müslümanla-ra katılarak Medine’ye geldiler. Bunu du­yan Kureyş kabilesi, Hâlid b. Velîd baş­kanlığındaki bir grup Mekkeli’yi onla­rı yakalamakla görevlendirdi. Ancak Us-fân’a kadar giden takipçiler izlerine rastlayamayınca geri döndüler. Müşrikler daha sonra da onların iade edilmeleri için çalıştılar, fakat sonuç alamadılar. Hz. Peygamber Tebük Seferi’nden sonra Ayyâş’ı Himyeriler’den Haris, Mesrûh ve Nuaym b. Abdükülâl’e elçi olarak gön­derdi.

Ayyaş Hz. Ömer’in hilâfeti zamanında Şam’da vefat etti. Yemâme, hatta Yermük savaşlarında şehid olduğu da söy­lenir. Hz. Peygamber’den rivayet ettiği birkaç hadis Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’inde (III, 420; IV, 347) ve İbn Mâce’nin es-Sünen’inde (“Menâsik”, 103) yer almıştır. Kendisinden oğlu Abdullah, Enes b. Mâlik, mürsel olarak da Ömer b. Abdülazîz hadis rivayet etmişlerdir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi