Ayvat Bendi Tarihi, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Ayvat Bendi, İstanbul’da Belgrad ormanı içerisindeki Ayvat deresi üzerinde kurulmuş su bendi.

Kanunî Sultan Süleyman zamanında yaptırılarak 1563’de hizmete giren Kırkçeşme tesislerinin batı kolu üzerin­de III. Mustafa tarafından 1765’te, Ke­merburgaz’ın yaklaşık 4.5 km. kuzey­doğusunda Belgrad ormanı içerisindeki Ayvat deresi üzerinde inşa ettirilmiştir. Kitabesi yoktur. Bu bendin inşasıyla, yağışlı zamanlarda ihtiyaç fazlası suyu depolama ve böylece şehre daha fazla su verme imkânı elde edilmiştir. Ayvat Bendi kagir ağırlık bendi tipindedir ve planda kırık hatlarla kemer şekli veril­mek suretiyle ek emniyet sağlanmıştır. Bent yapılırken Kırkçeşme tesislerinin su alma tertibiyle çökeltme havuzu ay­nen muhafaza edilmiş, eski küçük bağ­lama île yüzen cisimleri tutan ızgaralar, kumları tutan dairevî çökeltme havuz­ları da bendin hemen altında aynen bı­rakılmıştır. Bentte daha fazla suyun de­polanması için su tarafında payandalar­la tahkim edilmiş olan mermer plaklar ilâve edilmiştir.

Ayvat Bendi’nin drenaj alanı 2 km2, derenin en alçak yerinden (talveg) itiba­ren su tarafındaki payandalı plakların üs­tüne kadar olan yüksekliği 13,45 m., te­pe uzunluğu 65,8 m., genişliği 6,90 m. ve taban genişliği 8,42 m. olup mansap duvarı % 81,5 eğimlidir. Gölün uzunlu­ğu 700 m., hacmi 156.000 m3-tür. Sağ sahildeki dolu savak 1,05 X 0,55 m. bo­yutlarında olup savak eşiği, 1 m. boyunda ve 0,18 m. kalınlığındaki payandalı plaklardan 0,55 m., sol sahil dolu sava­ğı ise 1,05X0,28 m. boyutlarında ve savak eşiği payandalı plaklardan 0,28 m. aşağıdadır. Tahliye 0 250 milimetrelik boru üzerine konmuş bir vana yardımı ile yapılmakta, ayrı bir 0 250 milimet­relik boru üzerindeki vana vasıtasıyla da su alınmaktadır.

Bentten alınan suyun debisinin Ölçül­mesi, ölçme sandığının yan yüzüne, ek­seni su yüzeyinden 96 mm. aşağıya ge­lecek şekilde yerleştirilmiş olan kısa pi­rinç borular (lüle) yardımı ile yapılmak­tadır. Bu lülelerin sayısı ondur ve ikisi l’lik (0 26 mm.), ikisi 2 lik (0 36,7 mm.). dördü S’llk (0 58,13 mm.), ikisi de 10’luk (0 82,20 mm.) lüledir. Birlik bir lülenin günlük su verimi 52 m3’tür (1 lüle— 36 İt/ dakika—52 m3/gün). Buna göre bentten toplam 46 lülelik, yani günde 2392 m3 su alınabilmektedir. Ayvat kolunun ba­şından alınan sular, üstü kapalı kanal­larla güneydoğuya doğru iletilir; bu ke­simde Orta dere ve Bakraç deresinden gelen kollarla birleşen sular, Kurt Keme­ri ve Uzun Kemer üzerinden geçerek baş-havuzda diğer koldan gelen sularla ka­rışır. Bent ormanlık bölgede yapılmış ol­duğundan haznesinde 1765’ten beri bi­riken katı madde miktarı çok azdır.

DİA