Ayrılık Çeşmesi Nerede, Tarihi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Ayrılık Çeşmesi, İstanbul Kadıköy’de eski Bağdat sefer ve kervan yolunun başlangıcı olan menzil yeri ve çeşmesi.

Üsküdar’dan başlayarak Anadolu içle­rine doğru uzanan ana yol üzerinde eski Haydarpaşa çayın kenarında yer almak­tadır. Sefere çıkanların buradan uğur­lanması ve uğurlayıcıların da buradan ay­rılmaları sebebiyle çeşmeye Ayrılık Çeş­mesi denmiştir. Büyük Karacaahmet Me-zarlığı’nın İbrahim Ağa Camii civarında­ki ucunda bulunan Ayrılık Çeşmesi ilk olarak Receb 101l’de (Aralık 1602) idam edilen kapı ağası Gazanfer Ağa tarafın­dan yaptırılmış, 1154’te (1741) kapı ağa­sı Ahmed Ağa tarafından ihya edilmiş­tir. Üzerindeki ikinci kitabeden öğrenil­diğine göre, 1340’ta (1921-22) Sultan V. Mehmed Reşad’ın büyük oğlu Mehmed Ziyâeddin Efendi’nin veremden ölen kı­zı Dürriye Sultan’ın ruhu için bir daha tamir edilmiştir.

Tarihî değeri çok büyük olan bu çeş­me köfeki taşından itinalı bir işçilikle ya­pılmış, saçağı yine taştan yontulmuş bir dizi tomurcukla süslenmiştir. Değişik bir biçimde yapılmış olan kemeri sebe­biyle çeşme benzerleri arasında sanat değerine sahip bir eser hüviyeti kazan­mıştır. Çeşmenin biraz ilerisinde Taşköp­rü caddesi ile Sarayardı sokağı arasın­daki adanın ucunda bir namazgah bu­lunmaktaydı. Biraz daha ileride ise yu­karı doğru uzanan bir mezarlık yer al­maktadır. 1957’de namazgahın set du­varı ile mermer bir kuyu bileziği belirli olmakla beraber mihrap taşı kaybolmuş ve yeri de gecekondular tarafından iş­gal edilmiştir. Bugün ise namazgah ta­mamen kaybolmakla birlikte çeşme ta­mir edilmiş olarak ayaktadır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi