Ayetullah Murtaza Mutahhari

filozof-2/ayetullah%20murtaza%20mutahhari” 236″ 340″

Ayetullah Murtaza Mutahhari (مرتضی مطهری; Doğum. 3 Şubat 1920 – Ölüm. 1 Mayıs 1979) İranlı alim, din bilgini, filozof, üniversite hocası ve siyasetçidir. Ali Şeriati’yle birlikte 1979 İran İslam Devrimi’nin entelektüel zemininin hazırlayıcılarındandır.

Motahhari İslam, İran ve tarihi konularda birçok kitap yazdı. Tahran Üniversitesi’nde felsefe dersleri vermiştir. Felsefe üzerindeki yetkinliğini Türkçe’de iki cilt halinde yayımlanan “Felsefe Dersleri” eserinde görmek mümkündür.

İran’da “Öğretmenler Günü” Ordibeheşt 2 Mayıs’ta kutlanır, çünkü 1 Mayıs’ı 2 Mayıs’a bağlayan gece Yadollah Sahabi’nin evindeki bir toplantıdan ayrılırken suikaste uğrayan Mutahhari şehit edilmiştir. Furkan Militan Grubu’ndaki bir üyenin sıktığı kurşun sonucu hayatını kaybetmiştir.

Mutahhari, İran’nın üst nükleer başkanı olan Ali Larijani’nin kayınbiraderidir. Larijani’nin yüksek lisans öğrencisiyken bilgisayar biliminden batı felsefesine geçmesi, Mutahhari’nin önerisi üzerine olmuştur.

1979’daki İran İslam Devrimi’nin hemen ardından Tahran’daki işlek bir caddeye ismi verildi: Tahte Tavus Caddesi’nin ismi Mutahhari Caddesi olarak değiştirildi. Mutahhari Caddesi, Tahran’daki iki işlek cadde olan Sühreverdi Caddesi ve Valir Asr Caddesi’ni birleştirir.

MURTAZA MUTAHHARİ KİMDİR?

1920 yılının Şubat ayında Horasan eyaletine bağlı Feriman kasabasında dindar bir ailede
dünyaya geldi. Çocukluk yıllarını mektepte okuyarak geçiren Mutahhari, 12 yaşında iken,
Meşhed dinî ilimler medresesinde İslâmî bilimler alanında öğrenim görmeye başladı. 1938
yılında, dönemin İran şahı, Rıza Şah’ın mollalara karşı verdiği sert mücadeleye rağmen dinî
derslere devam etmek amacıyla Kum kentine yerleşti.
Burada, dönemin ünlü alimlerinden Ayetullahi’l-Uzma Şeyh Abdulkerim Hairî’nin vefatından
sonra yerine geçen üç büyük alim yani, Seyyid Muhammed Huccet, Seyyid Sadruddin Sadr ve
Seyyid Muhammed Takî Hansarî’nin yanında okumaya başladı.
15 yıl süren Kum’daki hayatı süresince, fıkıh ve usul derslerini rahmetli İmam Humeynî ve
Ayetullah Burucerdî’nin yanında, Molla Sadra felsefesi, ahlak ve usul, ilahiyat, İbni Sina’nın
Şifa’sı ve daha bir çok dersleri Ayetullah Seyyid Muhammed Hüseyin Tabâtabâî’nin yanında
okudu. Ayrıca bu süre zarfında irfan derslerini Ayetullah Mirza Ali Ağa Şîrazî’den aldı. Kum’da
bulunduğu sürece öğrenimin yanı sıra, sosyal ve siyasal sahalarda da faal bir şekilde
bulunuyordu. Bunlardan bir tanesi, İslâmın Fedaileri teşkilatıyla irtibatta olmasıydı.
1952 yılında Tahran’a yerleşen Ayetullah Mutahharî, Mervî medresesinde araştırmaya başladı.
1955 yılında, “Öğrenciler İslâmî Cemiyetinde” ilk tefsir toplantısını düzenledi. Aynı yıl Tahran
Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde öğretim üyesi olarak görev aldı. 1959 yılında Müslüman
Tabipler Cemiyetine konuşmacı olarak davet edildi ve sürekli olarak bu işi devam ettirdi. Burada
yaptığı ilmi konuşmalar daha sonra ondan geriye kalan önemli konular haline geldi.
1962 yılından itibaren İmam Humeynî’nin en faal yaranlarından oldu. Öyleki 15 Hordad
ayaklanmasının asıl organizatörlerinden birisiydi. Haziran 1963’de rejim aleyhine yaptığı bir
konuşma sonucu tutuklanarak hapse atıldı ancak kısa süre sonra serbest bırakıldı.
İmam Humeynî’nin sürgüne gönderilmesiyle birlikte Şehit Mutahharî ve fikir arkadaşlarının
görevi daha da ağırlaştı. O, bu dönemde toplumun ihtiyacı olan konularla ilgili kitaplar yazmaya
ve çeşitli toplantılarda uyarıcı konuşmalar yapmaya başladı. İslâmî harekete kendini adayan
Mutahharî, hareketin İslâmîleştirilmesi yönünde çok büyük ideolojik mücadele verdi. 1967

filozof-2/ayetullah%20murtaza-mutahhari” 177″ 229″
//

yılında “Hüseyniye-yi İrşâd”ı kurdu. Bir süre sonra Filistin’lilere yardım kampanyası başlatarak İsrail aleyhine sert bir konuşma yaptıktan sonra tutuklanarak hapse konuldu ve tek kişilik
hücrede tutuldu. Herşeye rağmen mücadelesine devam eden Mutahharî 1974 yılında konuşma yapması yasaklandı ve bu yasak İslâm İnkılabı’nın zaferine kadar sürdü.1976 yılında İmam Humeynî ile görüşmek niyetiyle Irak’a gitti ve devrimin önemli meseleleriyle ilgili istişarede bulundu. İran’a döndükten sonra İran halkını rejime karşı ayaklanmaya ve yürüyüşe davet etmeğe devam eden Mutahharî, İmam’ın sürgünden İran’a dönüşünde karşılama törenlerini organize etti. Devrimden sonra büyük sorumluluklar üslendi, ancak çok geçmeden devrimden bir yıl sonra,1980 yılı 2 Mayıs günü saat 22:20 sularında “Furkan” grubu tarafından suikasta uğradı ve başına isabet eden bir kurşunla şehit oldu.

Önemli eserlerinden bazıları şöyle:
Kur-an’la Tanışma
İslâmî Düşüncenin Canlandırılması
İslâm’da ve Batı Dünyasında Cinsel Ahlâk
İslâm ve Zamanın Gerekleri
Felsefe Usulü ve Realizmin Yöntemi
İmamet ve Liderlik
İnsan Hayatında Gaybî Yardımlar
İnsan-ı Kâmil
İnsan ve Kader
Yirmi Konu
Üstad’ın “Tesettür Meselesi” Kitabına Yapılan Tenkitlere Cevabı
Onbeş Konu
İslâm İnkılabı Hakkında
İslâm Cumhuriyeti Hakkında
İslâm’da Talim ve Terbiye
Tevhid
Hz.Ali’nin(a.s.) Çekiciliği ve İticiliği
Cihad
Hacc
Hak ve Batıl
Hikmetler ve Öğütler
Hüseyin(a.s.) Destanı 1-2
Hatemiyet
İslâm ve İran’ın Karşılıklı Hizmetleri
Doğruların öyküsü 1-2
On Konu
İmamların Yaşamlarına Bir Bakış
Sîre-yi Nebevîye bir bakış
Nechu’l-Belâğa’ya Bir Bakış
Manzûmenin Şerhi
Altı Makale
İlahî Adalet
Hâfız’ın İrfanı
Materyalizme Eğilim Nedenleri
Fıtrat
Ahlâk Felsefesi
Tarih Felsefesi 1-2
Mehdi’nin (a.s.) Kıyam ve İnkılabı
İslamî Bilimler Külliyatı 1-2-3
Tesettür Meselesi
Faiz Meselesi
Tanıma Meselesi
Felsefi Akımlar
İslâmî Dünya Görüşüne Bir Önsöz (İnsan ve İman)
İslâmî Dünya Görüşüne Bir Önsöz (Vahiy ve Nubüvvet)
İslâmî Dünya Görüşüne Bir Önsöz (Kur-an’da İnsan)
İslâmî Dünya Görüşüne Bir Önsöz (Toplum ve Tarih)
İslâmî Dünya Görüşüne Bir Önsöz (Ebedi Yaşam veya Uhrevi Hayat)
Nubüvvet
İslâm’da Kadın Hakları Düzeni
İslâmî İktisat Düzenine Bir Bakış
Marksizmin Tenkidi
Son Yüzyıldaki İslâmî Hareketlerin İncelenmesi
Üstad Mutaharrî’nin Anıları 1-7