Ayasofya Camii -Monembasia- Tarihi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Ayasofya Camii, Benefse Kalesi’nde Kanunî tarafından Fethiye adıyla kiliseden çevrilen cami.

Mora’nın güney ucundaki üç yarıma­dadan en doğudakinin doğu kıyısında olan Monembasia şehri ve kalesi 1248′-de Bizans’tan Latinler’in eline geçmiş, 1460’tan 1464’e kadar papanın, 1464 ile 1540 yılları arasında da Venedik’in ida­resinde kalmıştır. Kanunî Sultan Süley­man zamanında fethedilen kale 1687′-de Morosini idaresindeki Venedikliler tarafından yeniden ele geçirilmişse de 1715’te tekrar Türk idaresine geçmiş, bu ikinci Osmanlı devri de bir asır ka­dar sürmüştür. Türkler tarafından Benefse (Menekşe) adıyla tanınan Monembasia’da XVII. yüzyılda Evliya Çelebi ka­le içinde iki cami gördüğünü bildirmek­tedir. Bunlardan biri Fethiye Camii olup Kanunî Sultan Süleyman vakfı olarak ki­liseden çevrilmiştir. Diğeri ise kale kapı­sının iç tarafında Derviş Mehmed Ağa (Paşa ?) adına yapılmış kiremit örtülü kü­çük bir cami veya mesciddir. Fethiye Ca­mii, Monembasia Ayasofyası olarak tanı­nan yapıdır. Bu, Bizans sanatında “se­kiz destekli tip’te büyükçe bir kilisedir. Cami olarak kullanıldığında güney tara­fındaki yan duvarının ortasına bir mih­rap nişi yapılmak suretiyle bina kıble is­tikametine çevrilmişti. Mora Yunan ayak­lanması (1821-1827) ile kaybedildikten sonra Ayasofya Camii de tekrar kiliseye çevrilmiştir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi