Ayak Ölçü Birimi Nedir, Ne Demek, Tarihçesi

Ayak, Metrik sistemin kabulünden önce mimaride ve arazi ölçümlerinde kullanılan bir uzunluk birimi.

Ayak, tabii bir mesafe ölçme aracı olan insan ayağından alınarak tarih boyun­ca, eski Ön Asya uygarlıklarının tamamı ile Yunanlılar ve Romalılar başta olmak üzere hemen hemen bütün dünya mil­letleri tarafından kullanılmıştır. Ancak ayak ölçüsünün insandan insana değiş­mesine bağlı kalındığı için bir tek ayak boyu tesbit edilememiş ve bu ölçü biri­mi çeşitli toplumlarda karış, kulaç, adım gibi diğer tabii ölçü birimleriyle birlik­te sabit olmayan ve birbirine uyma­yan uzunluklarla benimsenmiştir. Bugün pek çok ülkede kullanılmaya devam eden İngiliz-Amerikan ayağı foot 30,48 cm. ve Fransız ayağı pied 32,4 santimetre­dir.

Osmanlılar’da ayak veya kadem deni­len ölçü birimi arşının yarısı kadardır. Gerek arşının “çarşı arşını” (68 cm.) ve “mimar arşını” [75,8 cm.) adlarıyla iki ayrı değer taşıması (bk. arsın), gerekse kül­tür münasebetleri sonucu geç dönemler­de Fransız ayağının da kullanılması, Os­manlı ayağının uzunluğunu daha değiş­ken bir hale getirmiştir. Bu ölçü birimi, 1782 sayı ve 26 Mart 1931 tarihli kanun uyarınca kullanımdan kaldırıldığı sıralar­da ortalama 33 cm. uzunluğunda idi ve Avrupa ayaklan gibi on iki “parmak”tan meydana geliyordu; ayrıca bir parmak “hat” adıyla on ikiye, hat da altı “kerte”ye ayrılıyordu. Ayak bugün Türkiye’de, daha çok askerî terimler arasında yük­seklik ve derinlik birimi olarak fit (feet, İng. footun çoğulu), buzdolabı yapımcılı­ğında da ayak adlarıyla ve İngiliz-Ame­rikan ölçü sistemine göre kullanılmaya devam etmektedir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi