33Sosyoloji Sözlüğü

ATAVİZM

 

ATAVİZM

 

Tüm ataların
tiplerinin başka bîr normal ai­lede “geri gelmek” suretiyle yeniden
görünebi­leceği yolundaki asılsız inanç. Atavizm kavra­mı genetik
araştırmalarından türemiştir. Men-del’İn kalıtım teorisine göre, büyükbabalara
ya da daha uzak atalara ait bedensel ve zihin­sel karakteristikler, beklenmedik
bir biçimde

torunlar arasında
ortaya çıkabilmektedir. An­tropologlara göre ise atavizm, geçmişte yaşa­yan
nesillerin usullerine dönmeyi ifade eder. Ancak bu dönüşün sınırlan bilimsel
usullerle tam olarak smırlanamadığından çağdaş gene­tikçiler, atavizm yerine
“geriye dönme” (rever-sion) terimini daha çok benimsemişlerdir.

Bazı yazarlarca
atalara tapınma (culte des ancetres-ancestorworship) ile karıştırılan ata­vizm,
ataların yaşama tarzlarına dönmek anla­mındadır. Fakat bir neslin kendinden bir
önce­ki yaşama şekillerine ve tarzlarına dönmesi atavizm kavramıyla ifade
edilmez. Sözü edi­len bu yaşama tarzlarının bir kaç ara nesil bo­yunca
uygulamadan kalkmış, unutulmuş olma­sı ve sonraki bir nesilde, bu tarzların
çeşitli kaynak ve vasıtalarla öğrenilip uygulanması veya onlara dönülme arzusu
şeklinde tezahür eder. Bu tarzların, o an içinde yaşanılan toplu­mun ve
insanların anlayışları ve yaşama şekil­lerine değil istenen geçmiş neslin
anlayış ve usullerine uygun olduğunu vurgulamak gere­kir.

(SBA)

Bk. Akrabalık; Irk;
Kahramana Tapınma. [1]

 



[1] Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, Risale Yayınları:
1/87-88.