At Pazarlı Osman Fazlı-ı İlâhi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

At Pazarlı Osman Fazlı-ı İlâhi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: 1102 = 1690 Celvetiye şeyhlerinden muhakkik bir zat olup (Ruhu’l-Beyan) tefsiri sahibi Şeyh İsmail Hakkı merhumun mürşididir. Bir müddet doğum yeri olan Şumnu’da, arkasından Aydos ve Filibe’de, daha sonra İstanbul’da irşad ve tedris ile meşgul oldu. Bu esnada bazı hsaedci ve kadir bilmezlerin dedikodusu üzerine Kıbrıs adası kasabalarından Magosa’ya sürülerek (Makamü’ş-Şeyhi Firdevs’ü tuba) cümlesi ile (Ruh-i paki için azizin okuyalım fatiha) mısraının delâleti olan 1102 H. tarihinde vefat etti. Menkıbelerinin ve ilmî kemalinin en ruhlu kısımları İsmail Hakkı merhumun (Kitabü’l-Hitab) adlı eserinin (Şuyuh u selâse) bahsi ile (Silsile name-i Celvetî), (Tamamü’l-Feyz) ve (Risale-i Haliliye) isimlerindeki eserlerinde yazılıdır.

Eserleri :

1 — Misbahu’l-Kalb: Sadreddin Konevi’nin, tasavvuf ilminin inceliklerinden bahseden (Miftahu’l-Gayb) ismindeki mübarek eserinin şerhidir. Kendi el yazıları ile yazılı nüsha Âşir Efendi Kütüphanesindedir.

2 — Mir’atü Esrai’l-İrfan Alâ İcazi’l-Beyan, Sadreddin Konevi’nin tasavvufi mahiyette yazdığı (Fatiha-i Şerife) tefsirine haşiyedir.

3 — Tecelliyat-ı Berkıyye; Şeyh-i Ekber hazretlerinin kasidelerinin şerhidir,

4 — Haşiye-i Şerhi Fususi’l-Hikem.

5 _ Usul-i Fıkıh’dan (Tenkîh) Şerhi.

6 — Usul-i Fıkıh’tan (Telvih) Haşiyesi.

7 — Usul-i Fıkıh’tan (Risale-i İmam Celdekî) Haşiyesi.

8 — Münazara âdabı fennine aid (Hanefiye) Şerhi.

9 — Hidayetü’l-Mütehayyirin: Hikmet ve eski kimyadan bahseden bir eser olup bir nüshası İzmir’de Hatuniye Kütüphanesindedir.

10 — Beyan ilmine aid (Mutavvel) Haşiyesi.

11 — Muhtasar Meânî Haşiyesi.

12 — Fethu’l-Bab: Münazara ilmine aid (Adudiye) Risalesi Şerhidir.

13 — Risaletü’r-Rahmaniye.

14 — Lâyihatü’l-Berkıyye fi keşfi’l-Hicap vel-Estar an vucuhi Esrari bazil-Ehadîs-i vel-Âyât.

Bu eserlerden yalnız Hanefiye şerhi basılmıştır. Diğerleri İstanbul kütüphanelerinde mevcuttur. Beyitlerinden:

Şuhut eylerdi envarı uli’l-ebsar olanlar hep,

Velî ağyarı men eyler îdup gayret-i Celâl Hû…

Atpazarî şöhreti İstanbul’da Fatih civarındaki Atpazarı semtinde oturmalarından dolayıdır.

Kaynak: Osmanlı Müellifleri, Bursalı Mehmed Tahir Efendi, Meral Yayınevi, İstanbul