Asurbanipal Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

ASURBANİPAL ( ? – ykş. İÖ 630)

Asur kralı. Asur Devleti’nin son büyük hükümdarıdır.

Gençliği üzerine bilgi yoktur. Dönemi için de kesin bir kronolojik sıra izlenememektedir. İÖ 672’de babası Asarhaddon tarafından Asur tahtının varisi ilan edildi. Üvey kardeşi Samaş-Sum-Ukin de Babil veliahtı oldu. Babası Mısır seferindeyken ona vekâlet etti. Asarhaddon, İÖ 669’da Harran’da ölünce ülkenin denetimini eline aldı. Önce Mısır’da çıkan ayaklanmayı bastırdı. Yerli prenslere vasallık verdi ve her vasallık için bir Asur garnizonu kurdu. I. Necho ile bir antlaşma imzalayarak Mısır Deltası’nın yönetimini ona verdi. Ama ayaklanmalar sürünce İÖ 663’te Mısır’a bir sefer düzenledi, Memfis ve Teb kentlerini yakıp yıktı. I. Necho’nun ölümü üzerine yerine Psamtik’i seçti. Mısır İÖ 654’te Asur garnizonlarından kurtularak bağımsızlığını kazandı. Ama, Asur’la Mısır arasındaki ticari ilişkiler sürdü ve Mısır’ın bağımsızlığı Asur açısından önemli bir kayıp olmadı.

Asurbanipal, on altı yıl boyunca Babil’de sınırlı yetkilerle hüküm süren kardeşi Samaş-Sum-Ukin ile barış içinde yaşadı. Ama, İÖ 652’de Samaş-Sum-Ukin Asur egemenliğine karşı ayaklandı. Fenike, Judah, Elam, Mısır, Lidya ve Kaldeon kabileleri de ayaklanmaya katıldılar. Asurbanipal, önce Elam’a saldırdı, İÖ 648’de Babil’i ele geçirdi. Samaş-Sum-Ukin kendini öldürdü. Arap kabileleri üzerine de bir akın yaptı. Nabatan Vate’yi ve müttefiklerini yendi. Elam’la savaş İÖ 639’a değin sürdü. Sonunda Elam teslim oldu, başkenti Susa yakılıp yıkıldı.

Asurbanipal döneminde Asur, iktisadi bakımdan parlak bir dönem yaşadı. İki oğlunu tahtının varisi olarak seçti ve yetkilerini belirleyerek devleti ortak yönetmelerini istedi. Dine bağlı olan Asurbanipal Babil ve Asur’daki kutsal yapıları yeniledi. Ayrıca Ninova Sarayı tarihi olayları ve av eğlencelerini gösteren heykeller ve kabartmalarla süslendi.

Asurbanipal Ninova’da Yakın Doğu’nun sistematik olarak derlenmiş ve kataloglanmış ilk kütüphanesini kurdurdu. Kendi dönemi ve eski dönemlerle ilgili bilimsel, edebi ve tarihi belgelerden birçoğunun kopyalarını bu kütüphanede topladı. Bu tabletlerden

20.000    kadarı Londra’daki British Museum’dadır. Akademik konulara da ilgi duyan Asurbanipal, antik Sümer yazıtlarını okuyabiliyordu ve uzman bir matematikçiydi. Asurbanipal, Asur’un son büyük hükümdarıdır. Ölümünden kısa bir süre sonra Asur Devleti yıkıldı.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi