Asaph Hall Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HALL, Asaph (1829-1907)

ABD’li gökbilimci. Mars’ın uydularını ilk kez gözlemlemeyi başarmıştır.

15    Ekim 1829’da Connecticut Eyaleti’ndeki Goshen kentinde doğdu, 22 Kasım 1907’de Maryland Eyaleti’ndeki Annapolis kentinde öldü. 13 yaşında okuldan ayrılmak ve çalışmaya başlamak zorunda kaldı, ancak öğrenimini aralıklarla da olsa sürdürdü. Bir yarıyıl Norfolk’ta, bir buçuk yıl da Mc Grawile’ deki Central College’da öğrenim gördü. 1856’da üç ay süreyle Michigan Üniversitesi’nin gözlemevinde, Franz Brünnow’dan gökbilimi dersleri aldı. Ertesi yıl Harvard College Gözlemevi’nde düşük ücretli bir iş buldu. Kısa bir süre sonra iyi bir gözlemci olmuş ve bilimsel çalışmalar yapmaya başlamıştı. 1862’de Was-hington’daki Donanma Gözlemevi’ne asistan olarak girdi. Bir yıl sonra da gözlemevinin matematik profesörlüğüne getirildi. 1875’te gözlemlerini, zamanının en büyük yansımalı teleskopu olan 26 inçlik bir teleskopla yapmaya başladı.

Hail 1876’da, Satürn’ün kendi ekseni çevresindeki dolanımmın 10 saat 45 dakika sürdüğünü, gezegenin üzerindeki bir lekeden yararlanarak hesapladı. Ertesi yıl Mars gezegeninin uydularım gözlemlemeyi başardı. 1891’de emekli olduktan sonra da gözlemciliğini gönüllü olarak bir süre daha sürdüren Hail 1898’de Harvard Universitesi’nde gökbilimi dersleri vermeye başladı. American Association for the Ad-vancement of Science Derneği’nin başkanlığına seçildiği 1902’de derslerine son verdiyse de, makalelerini yayımlamayı yaşamının son yılına değin sürdürdü.

1877’ye değin Güneş sistemindeki uydulardan on sekizinin varlığı saptanabilmişti. Merkür, Venüs ve Mars’ın uyduları olup olmadığı ise bilinmemekteydi. Aynı yılın Ağustos ayında Mars’ın, Yer’den 35 milyon mil uzaklıkta ve gözleme elverişli bir kavuşum durumunda bulunacağı hesaplanmıştı. Dünyanın hemen bütün gözlemevlerinin hazırlıklı olduğu bu anı en iyi değerlendiren gözlemci Hail oldu. Tüm dikkatini Mars’ın çevresinde dolanan bir cisim aramaya yönelten Hail, 16 ve 17 Ağustos günleri iki uydunun varlığım saptamayı başarmıştı. Yunan mitolojisinden esinlenerek yaklaşık 24 km çapındaki büyük uyduya Phobos, 12 km çapındaki küçük uyduya da Deimos adlarını verdi.

Çeşitli gezegenlerin yörüngeleri ve tedirginlikleri, çift yıldızların yörüngeleri, Mars’ın ve Satürn çevresindeki halkanın kütlesi, Güneş’in ve yıldızların ıraklık açıları, Alfa Lyrae ve 61 Cygni’nin Yer’den uzaklıkları gibi konuları kapsayan incelemeleri ve gözlemleriyle de gökbilimine değerli katkılarda bulunan Hail, titiz bir gözlemci ve iyi bir matematikçi olarak tanınmıştır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi