Arthur Penn Kimdir, Hayatı, Filmleri, Hakkında Bilgi

PENN, Arthur (1922 – 28 Eylül 2010, Manhattan)

ABD’li tiyatro ve sinema yönetmeni. Hollywood’un gelenekleşmiş kalıplarını ve mitoslarını ters yüz eden filmleri ve yenilikçi üslubuyla 1960 sonrası Amerikan sinemasının en önemli adlarından biri olmuştur.

27    Eylül 1922’de Philadelphia’da doğdu. Lisede okurken tiyatroya ilgi duyarak küçük bir topluluk kurdu. II. Dünya Savaşı’na katıldı. Savaş bitince Joshua Logan’ın tiyatrosuna oyuncu olarak girdi.Önce Black Mountain College’da, daha sonra İtalya’ ya giderek Perugia ve Floransa üniversitelerinde okudu. Ünlü oyunculuk okulu Actors Studio’nun Los Angeles’deki şubesinde tiyatro eğitimi gördü. 1951’de televizyona geçti. NBC televizyonunda iki yıl skeçler yazdı, oyunlar yönetti. 1958’de Broadway’ de sahneye koyduğu Two For the Seesazv (Salıncakta İki Kişi) adlı oyun büyük başarı kazandı. Yine aynı yıl ilk filmi The Left Handed Gun’ı (Solak Silahşor) çekti. Freud’dan izler taşıyan ve ünlü haydut Billy the Kid’in psikolojik bir incelemesi olan film, başroldeki Paul Newman’ın ustalıklı yorumuyla ABD’den çok Avrupa’da ilgi gördü.

İlk filminin ABD’de önemsenmemesi üzerine Penn yeniden tiyatroya yöneldi ve Broadway’de oyunlar yönetti. 1962’de bu oyunlardan birinden perdeye aktardığı The Miracle Work er’la. (Karanlığın İçinden) sinemaya döndü. Sağır, dilsiz ve kör Hellen Keller’in yaşamöyküsüne dayanan film başarılı oyuncu yönetimiyle dikkati çekti ve Anne Bancroft’a en iyi kadın oyuncu, Patty Duke’a da en iyi yardımcı kadın oyuncu olarak Oscar kazandırdı.

1966’da çektiği The Chase’de (Kaçak) küçük bir Amerikan kasabasında, sıradan insanların, şiddetin büyüsüyle nasıl canavarlaştıklarını anlattı. Ertesi yıl hem kendisinin, hem de sinema tarihinin en önemli filmlerinden biri sayılan Bonnie and Clyde’ı (Bonnie ve Clyde) yönetti. 1930’lardaki büyük iktisadi bunalım döneminin ünlü gangster çifti Bonnie Parker ve Clyde Borrow’un yaşamöykülerinden yola çıkarak yasal olanla yasadışımn arasındaki sınırı tartışan film, şiddetin kaynağını düzenin kurumlarında gören tutumuyla Hollywood’un kalıplaşmış gansgter filmleri geleneğini de altüst ediyordu. Penn’in bu filmin sonunda uyguladığı ağır çekim, daha sonra birçok filmde taklit edildi.

Penn 1969’da yönettiği Alice’s Restaurant’da (“Alice’in Lokantası”) dönemin güncel konusu hippileri ele aldı. Toplumun duyarsızlığını eleştirerek “çiçek çocukları” hippilerin umutsuz, ama duygulu dünyasına, kaçışlarına eğildi. Yalın üslubu ve yine son derece ilginç sonuyla bu film, Penn’in en iyi filmlerinden sayıldı.

Bir yıl sonra yönettiği destansı film Little Big Man’t (Küçük Dev Adam) Penn yeniden Amerikan tarihine döndü. Küçük yaşta kızılderilerin eline düşen bir beyazın yaşameyküsünü anlatırken kızılderilere karşı girişilen kıyımın gerçek yüzünü ortaya koydu. Duygu sömürüsü yapmadan kızılderililerin yanında yer alarak Hollywood’un beyaz kahraman mitosuna karşı çıktı.

1976’da çektiği The Missouri Breaks’m (Bozgun) ticari başarısızlığa uğraması üzerine uzun süre sinemadan ayrı kaldıktan sonra 1982’de Four Friends’le (“Dört Arkadaş”) bir kez daha dönüş yaptı. II.Dünya Savaşı sonrasında ABD’ye göç eden, Amerika’ya yürekten bağlı bir Yugoslav gencin yaşamöyküsünü anlattığı bu filmde, bir yandan “Amerikalılık” kavramını araştırırken, bir yandan da çağdaş Amerikan toplumunun bir panoramasını çizdi.

Filmlerinde genel olarak Amerikan toplumunda-ki şiddeti araştıran Penn, derin bir duyarlığı ve yumuşak bir gülmece öğesini de birlikte getirmiştir. Uyguladığı yeni anlatım biçimleri ve üslup denemele-
riyle ABD sinemasının en entelektüel yönetmenlerinden biri sayılmıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): Yönettiği Oyunlar: Two for the Seesazv, 1958, (Salıncakta İki Kişi); The Miracle Worker, 1959, (Karanlığın İçinden); Toys in the Attic, 1960, (“Tavanarasmdaki Oyuncaklar”); Ali the Way Home, 1960, (“Yuvaya Giden Yol”). Yönettiği Filmler: The Left-Handed Gun, 1958, (Solak Silahşor); The Miracle Worker, 1962, (Karanlığın İçinden); Mickey One, 1965; The Chase, 1966, (Kaçaklar); Bonnie and Clyde, 1967, (Bonnie ve Clyde); Alice’s Restaurant, 1969, (“Alice’in Lokantası”);-Little Big Man, 1970, (Küçük Dev Adam); Night Moves, 1975, (“Gece Yolculukları”); The Missouri Breaks, 1976, (Bozgun); Four Friends, 1982, (“Dört Arkadaş”); The Target, 1985, (“Hedef”). Inside (1996); Penn & Teller Get Killed (1989) ; Dead of Winter (1987)