Arthur Holly Compton Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
COMPTON, Arthur Holly (1892-1962)
ABD’li fizikçi. X ışınlarının elektronlardan saçılırken parçacık özelliği gösterdiğini kanıtlayan Compton Olayı’nı bulmuştur. 1927’de Nobel Fizik Ödülü’nü kazanmıştır.
10 Eylül 1892’de Ohio Eyaleti’nin Wooster kentinde doğdu. 15 Mart 1962’de California Eyaleti’ nin Berkeley kentinde öldü. Presbiteryen rahibi olan babasının felsefe profesörlüğü yaptığı Wooster Kole-ji’nden 1913’te mezun olan Compton, 1916’da Princeton Üniversitesi fizik bölümünden doktora aldı. Daha sonra bu bölümün başkanlığını ve Massachusetts Institute of Technology’nin rektörlüğünü yapacak olan ağabeyi Kari Compton da (1887-1954) aynı kurumda fizik doktorasını tamamlamıştı. Bir yıl Minnesota Üniversitesi’nde fizik öğreten Compton, 1917-1919 arasında Westinghouse şirketinin araştır-ma-geliştirme bölümünde çalıştı. 1919’da Ingiltere’ye giderek Cambridge Üniversitesi’ndeki Cavendish La-boratuvarı’nda J.J. Thompson ve E. Rutherford’un anında bir yıl araştırma yaptı. ABD’ye döndüğünde, Missouri Eyaleti’nin St.Louis kentindeki Washington Universitesi’nde Wayman Crow fizik profesörlüğüne ve fizik bölümü başkanlığına getirildi. Compton Olayı diye anılan buluşunu 1922’de burada yaptı. 1923’te R.A. Miliikan’m ayrılması üzerine Chicago Universitesi’nde fizik profesörlüğüne getirildi. 22 yıl kaldığı bu üniversitede, 1929’da Charles H. Swift Mümtaz Hizmet profesörlüğüne getirildi. 1927’de C.T.R. Wilson ile Nobel Fizik Ödülü’nü paylaştı. 1941-1945 arasında, ABD’nin atom bombasını geliştirmeye yönelik Manhattan Projesi’nde metalürji laboratuvarmı yönetti, Chicago Üniversitesi’nde, Plütonyum üretimi amacıyla ilk kontrollü çekirdek (nükleer) reaktörünün Enrico Fermi ve diğer fizikçiler tarafından kurulmasını sağladı. 1945’te araştırma yaşamını bırakarak, Washington Universitesi’ne rektör oldu. 1954’te-emekli olduktan sonra, konferanslar vermeyi sürdürdü.
X-ışını kırınımıyla kristallerdeki elektron yoğunluklarının dağılımını ölçmeyi amaçlayan doktora tezi, Compton’un yıllarca uğraşacağı X-ışınları üzerindeki araştırmalarının başlangıcı oldu.Minnesota’da X-ışınlarının manyetik kristallerden saçılmasını incelerken, ferromanyetizmanm elektronların yörünge hareketlerinden çok, kendilerine özgü bir iç mıknatıslıktan kaynaklanması gerektiğini öne sürdü. (Bunun deneysel olarak kesin kanıtını 1930’da geliştireceği iki kristalli X-ışını spektrometresiyle gösterecekti.) Elektronun bu iç mıknatıslığının, fiziğin bugünkü gelişmesinde “spin” adıyla çok önemli bir yeri vardır.