Tarihi Şahsiyetler

Arşimet (Arkhimedes) Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ARKHİMEDES (İÖ 287-212)

Eski Yunanlı matematikçi ve bilim adamı. İntegral ve diferansiyel hesabın öncüsü, statik ve hidrostatiğin temel kuramlarının yaratıcısıdır.

Arkhimedes, İÖ 287’de Sicilya adasındaki Syrakusai kentinde doğdu. Yaşamıyla ilgili kısıtlı bilginin önemli bir bölümü, yapıtlarının başlangıcındaki giriş yazılarından ve Plutarkhos, Pappos gibi Eski Çağ yazarlarının notlarından kaynaklanmaktadır. Babası Pheidras astronomdu. Bazı kaynaklar Syrakusai kralı II. Hieron ile akraba olduğunu yazar. Arkhimedes, o dönemin en önemli bilim merkezi olan İskenderiye’ de Eukleides’in. kurduğu okulda öğrenim gördü. Sonra Syrakusai’ye dönerek kendini tümüyle matematik çalışmalarına verdi. İskenderiye’deyken Ko-non ve Eratosthenes ile tanışmıştı. Çağdaşları arasında düşüncelerini paylaşabileceğine inandığı bu iki matematikçiyle ömür boyu yazışarak çalışmalarını aktardı. II. Hieron’un ölümünden sonra başa geçen Hieronymus, Romalıların Kartaca Savaşları sırasında güç duruma düşmeleri üzerine, Romalılar ile aralarındaki anlaşmayı çiğneyerek kazanan taraftan yana çıkmıştı. Bir süre sonra yeniden toparlanan Romalılar, Syrakusai’ye Marcellus komutasında bir donanma gönderdiler. Arkhimedes’in buluşlarının kentin savunmasında kullanılmasıyla üç yıl uzayan savaş, İÖ 212’de Romalılar’ın Syrakusai’yi işgal etmeleriyle sonuçlandı. Arkhimedes’in bu savaşta içbükey aynalar kullanarak güneş ışınlarını Roma donanmasının üzerine odakladığı ve gemileri yaktığı söylenirse de, olayın gerçekliği kuşkuludur. Buna karşılık, büyük taşları çok uzağa fırlatan ve Roma ordusuna büyük kayıplar verdiren mancınıklar yaptığı kesin olarak biliniyor. Bir söylentiye göre, işgal sırasında kuma çizdiği geometrik şekillerle bir matematik problemine dalmış olan Arkhimedes, kendisini götürmek isteyen Romalı bir askere “Çemberlerimi bozma” deyince asker, kim olduğunu bilmediği 75 yaşındaki bilgini öldürür. Ünlü bilginin öldürülmemesini emretmiş olan Mar-cellus bu olayı duyunca çok üzülür, askeri cezalandırır ve Arkhimedes’e görkemli bir cenaze töreni düzenler. Mezarının başına, Arkhimedes’in vasiyeti üzerine, silindir içine yerleştirilmiş bir küre konmuştur. İÖ 75’te Cicero tarafından ortaya çıkartılan bu mezar taşı Arkhimedes’in en büyük başarısı saydığı buluşunu simgelemektedir. Arkhimedes, bir küreyi çevreleyen silindir ile kürenin hacimleri arasındaki oranın 3/2 olduğunu bulmuştu.