Arketipçi Eleştiri Nedir, Kısaca Hakkında Bilgi

Arketipçi eleştiri (archetypal criticism) 20. yy’da gelişen bir edebiyat eleştirisi anlayışıdır. Adını “ana örnek” ya da “ilk model” anlamına gelen “arketip” sözcüğünden alır. Amacı, eski çağlardan beri insanları etkileyen ve değişik edebi türlerde farklı biçimlerde tekrarlanan evrensel nitelikteki mit, imge, simge, kişi, durum ya da olay örgülerini ortaya çıkarmak ve çözümlemektir. Arketipçi yöntem, edebiyatı ayin, mit ve halk masalları ile ilişkisi içinde incelemiş, bir tür edebiyat antropolojisi oluşturmuştur. Antropolog James George Frazer’m * ilkel toplumlarda ayin, büyü, mit ve dini inceleyen The Golden Bough: A Study in Magic and Religion (“Altın Dal: Büyü ve Din Üzerine Bir inceleme”) adlı kitabından ve psikolog Jung’un “kolektif bilinçaltı” görüşlerinden etkilenerek gelişen bu yaklaşımın başyapıtları arasında eleştirmen Ma-ud Bodkin’in Archetypal Patterns in Poetry (“Şiirdeki Arketip Modelleri”) adlı kitabı ve Frye’in yapıtları vardır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi