Ariston kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Ariston kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (İÖ 3.yy) Eski Yunanlı bilge. “Aristonculuk” adı verilen felsefe akımının kurucu­sudur. Yaşamı konusunda yeterli bilgi yoktur. Kimi kaynaklara göre, Sakız’da doğmuş, Stoacılık’ın kuru­cusu Zenon’dan öğrenim görmüş, bir süre Atina’da ders vermiştir. Ariston felsefeye Zenon’un öğretisini eleştirmek­le girmiş, Stoacılık’ın mantık, fizik konularındaki görüşlerine yeni bir yorum getirerek, karşı çıkmıştır. Ona göre mantık, kavramlar içinde sıkışıp kaldığın­dan yararlı değildir, kişiye yeni bir bilgi vermez, sorunlara yeni bir çözüm getirmez.

Fizik, içerdiği konular nedeniyle, bilgi alanında geliştirici değildir. Fiziğin ortaya attığı sorunlara çözüm bulma olanağı yoktur. Bu sorunlar, belleğimiz dışında kaldığından düşünme yeteneğimizi aşar. Tan­rısal özden kaynaklanan varlıkları bilmemiz, kavra­mamız söz konusu değildir. Bu nedenle felsefenin fizik sorunlarıyla ilgilenmesi gereksizdir.

Ariston’a göre felsefenin temel sorunlarını içe­ren, onlara çözüm arayan bilgi alanı ahlaktır. Yaşam süresince hangi kurallara göre davranılması gerektiği­ni bildiren ilkelerin önemli bir bölümü ilk gençlik yıllarında öğrenilir. Bu ilk edinilen eğitici bilgiler, ahlakın özünü oluşturur. Felsefe sorunlarıyla ilgilen­meye başlanılan dönemde, bilgi, iyiliğin, erdemin, doğruluğun ne olduğunu, genel niteliklerini öğretir. En yüce iyilik erdemdir, erdemin dışında yüce bir değer yoktur. Bütün kötülüklerin kaynağı alçaklıktır.

Ariston’a göre diyalektik, yeni bir nesne öğret­mez, daha önceden bilinen kavramlar arasında bağlan­tı kurmakla oyalanır, “bir örümcek ağına benzer”, bu nedenle de yararsızdır.

Ariston, Stoacı olmasına karşılık, Stoa öğretisi­nin bütün görüşlerine katılmaz; özellikle değerler konusunda Stoa anlayışından bambaşka bir düşünce­ye bağlanmıştır. Bütün değerleri erdem ile alçaklık başlıkları altında toplaması, başka bir değerler düzeni tanımaması Stoa görüşüyle bağdaşmaz. Stoacılık’ın önem verdiği fizik sorunlarına kuşkucu bir gözle bakması, ahlak sorunlarını yaşam olaylarından kay­naklandırması, eğitim konusunda aile içinden başla­yan bir uygulamayı benimsemesi onu Stoa anlayışından ayırır. İşte felsefe tarihinde “Aristonculuk” adı veri­len görüşün doğmasına yol açan olay budur.

Yazılı kaynaklar arasında özellikle Diogenes Laertius, Ariston’un birçok yapıtının bulunduğunu bildirmektedir; ancak bunlar günümüze kalmamıştır. Ariston’un görüşleri, kendisinden sonra gelen yazarların alıntılarından öğrenilmektedir.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 8. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983