Arazbar Makamı, Nedir, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Arazbar, Türk mûsikisinde birleşik bir makam.

Terkip edeni bilinmemekle beraber en eski örneğinin Kırım hanlarından II. Gazi Giray Han’ın (ö. 1607) bir eserinde görülmesine bakılırsa dört buçuk asır­dan beri kullanıldığı tahmin edilebilir.

Öteden beri nazariyat kitaplarıyla söz­lük ve ansiklopedilerde bu makam dizi­sinin çargâh perdesi üzerinde rast beşlisine uşşak dörtlüsünün ilâvesiyle meydana geldiği ifade edilmiş­tir. Ancak bütün bu tariflerden sonra makama örnek gösterilen eserlerde karcığarlı bir karar seyri görülmektedir. Bu seyir de bir geçki değil bütün eserler­de müşterek bir aslî unsur olduğundan karcığarlı bir tarif yapılması zaruridir. Şu halde arazbar makamı çargâh per­desi üzerindeki rast beşlisine karcığarlı bir karar seyrinin eklenmesinden mey­dana gelmiştir. Nota yazımında donanı­mına karcığar makamının arızaları yazı­lır. Makamın güçlüleri gerdaniye ve çargâh perdeleri, durağı dügâh perdesidir. Bütün birleşik makamlar gibi seyri ini­cidir.

Makama örnek olarak Sermüezzin Sâdullah Efendi’nin çenber usülündeki,

“Her ne dem hûbân ile bezme o verd-i ter ge­lir” mısrası ile başlayan bestesi ile Tanbûrî Emin Ağa’nın saz semaisi gösteri­lebilir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi