Antonio Genovesi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
GENOVESI, Antonio (1712-1769)
İtalyan, iktisatçı ve filozof. Locke’un bilgi kuramıyla Leibniz’in monad kavramını uzlaştırmaya çalışmıştır.
1 Kasım 1712’de Castiglione’de doğdu, 23 Eylül 1769’da Napoli’de öldü. 1721’de, babasının isteği üzerine, bir manastıra girdi. 1737’de rahip oldu. 1738’de Napoli’ye giderek edebiyat, retorik ve felsefe öğrenimi gördü. Giambattista Vico’nun öğrencisi oldu. 1741’de Napoli Üniversitesi’nde metafizik profesörlüğüne getirildi. 1745’te ahlak okutmaya başladı. Bu süre içinde yayımlanan iki yapıtının kilise çevrelerinde tepki görmesi üzerine felsefe alanındaki ilgisini iktisata çevirdi.
Genovesi, İtalya’da, Locke’tan etkilenen düşünürlerin başında gelmektedir. Locke’un bilgi kuramı ile Leibniz’in monad kavramını bir bireşim içinde yeniden değerlendirmeye çalışmıştır. 1743’te yayımlanan. Elementa Metaphysicae Mathematicum in Modum Adornata (“Metafizikte Birtakım Matematik Öğeler”) adlı yapıtı dinsizlik ve akılcılıkla suçlanmasına neden oldu. Bu yüzden 1745’te yazdığı Universae Christianae Theologiae Elementa (“Hıristiyan Tanrıbilimin Tümel İlkeleri”) adlı yapıtını yayımlatmadı; kitap, ölümünden sonra 1771’de yayımlandı.
Genovesi’ye göre insan özgür ve ahlaklı bir tin ile organik gövdenin bireşimidir. İnsan düşüncesi de özdeksel ve anlıksal olarak ikiye ayrılır. Bu görüş açısından mantığı beş bölümde incelemiştir. Mantık, Genovesi’ye göre anlığı yanılmalardan kurtarma, gerçeği bulma, yargılama, usavurma, düşünceyi düzenleme bilimidir. Metafiziği ise, bu konuyla ilgili yapıtında varlık, evren, Tanrı ve tin bilgisi olmak üzere dört bölümde inceler. Gözlemlenen olguların ardındaki gerçekliği, tözü insanın bilmesinin olanaksızlığım savunur. F. Bacon ve Galilei’nin modern felsefenin öncüleri olduğuna inanır.
Ahlak öğretilerini iktisat alanına uygulamak isteyen Genovesi anlık ve ahlak alışkanlıklarının iktisat olguları üzerindeki etkilerini araştırdı; bu bilim için de evrensel yasalar bulmaya çalıştı. İktisat konusundaki genel eğilimi merkantilist olarak nitelenen Genovesi, devletin korumacı tutumu ile serbest rekabeti uzlaştırmaya çalıştı. Kilise yetkisinin ruhani sorunlar dışına taşmaması gerektiğini vurguladı.
Özellikle felsefe alanındaki yapıtlarını İtalyanca yazan Genovesi, felsefeyi Latince bilmeyenlerin de öğrenmelerine kolaylık sağlamış, bu yüzden kimi çevrelerin tepkisini üzerine çekmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Elementa Metaphysicae Mathematicum in Modum Adornata, 1743-1745, (“Matematik Yöntemle Birtakım Metafizik Öğelerin Öğretimi”); Logi-co-critica, 1745, (“Eleştiri Mantığı”); Delle lezioni di commercio, 1765, (“Ticaret Üzerine Dersler”); Universae Christianae Theologiae Elementa, 1771, (“Hıristiyan Tanrıbiliminin Tümel ilkeleri”).
• KAYNAKLAR: E. Gambini, Antonio Genovesi, 1910; A. Tisi, II Pensiero religioso d’Antonio Genovesi, 1932; L. Villari, II pensiero economico di Antonio Genovesi, 1959.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi