Anton Menger Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MENGER, Anton (1841-1906)

Avusturyalı hukukçu. Sosyalist kuramın hukuki yönü ve çalışma yaşamının düzenlenmesine ilişkin görüşleriyle tanınmıştır.

Galiçya’da Manior’da doğdu, Roma’da öldü. İktisatçı Carl Menger’in kardeşidir. Viyana Üniversitesi’nde doktorasını vererek medeni hukuk profesörü oldu. 1896 Alman Medeni Hukuk Yasası’nın biçimlenmesinde etkili oldu. Yasanın hazırlık çalışmalarında hazırlanan taslağın yoksulların aleyhine olduğunu, onların çıkarlarının, yargılamanın parasız olmasını ve yargıcın vicdani kanaatinin kullanılmasına olanak tanıyan düzenlemelerin yapılmasının gerektiğini savundu.

Sosyalist kuramın hukuki yönünün iktisadi yön kadar önem taşıdığını savunan Menger, Marx ve Rodbertus’un kendilerinden önce gelen Saint-Simone, Proudhon ve William Thompson gibi ütopik düşünürlerden belli ölçülerde esinlenmiş olduklarını, ancak her ikisinin de bu düşünürlerin hukuk anlayışlarını irdelemeyi ihmal ettiklerini öne sürerek, çalışmalarını sosyalist düşüncenin gelişmesinde hak kavramının evrimi üstünde yoğunlaştırdı. Sosyalizmin hukuki sisteminin üç farklı iktisadi örgütlenme aşamasına karşı gelen üç tür hakka dayanması gerektiğini savundu. Bunları, emeğin tüm ürününe sahip olma hakkının bulunduğu ortak mülkiyet evresi, üretimin çalışanlarca yönetilmesi evresindeki çalışma hakkı ve yaygın kamulaştırmaların gerçekleştiği evredeki var olma hakkı olarak tanımladı. Menger’in üretici-tüketici çıkarlarının karşıtlığı ve bu grupların arasında bir dengenin sağlanması gerekliliğine ilişkin görüşleri ise Avrupa’da I.Dünya Savaşı sonrası sosyal demokrasi hareketl içinde yaygınlaşan bu tür görüşlere kaynaklık etti.

Çalışma yaşamının düzenlenmesi üzerinde de duran Menger, işverenin tek yönlü olarak çalışma kurallarını ve bunlara uymayanlar için cezalar saptamasının yasadışı olduğunu, çünkü işvereni kendi çıkarlarının davasının yargıcı durumuna soktuğunu öne sürdü. Daha sonraları işverenler ile işçiler arasındaki sorunların devlet müdahalesiyle çözümlenmesine ilişkin görüşünü geliştirdi. 1903’te yayımlanan Nene Staatslehre (“Yeni Devlet Öğretisi”) adlı yapıtında bir tür “devlet sosyalizmi”ni savunarak merkezi bir iktisadi örgütlenme modeli önerdi. Bu modelde merkezi yönetimin organları durumunda olan belediyeler ve komünler tarafından seçilen yöneticilerin oluşturduğu yürütme erki, yasama ve yargı erklerinin üzerinde bir yere sahip oluyordu.

Hukuk alanındaki görüşleriyle “serbest hukuk” hareketinin habercisi olarak değerlendirilen Menger, yeni İsviçre Medeni Hukuku’nun oluşumunda da etkili olmuştur.

•    YAPITLAR (başlıca):Das Recht auf den vollenlArbeits-ertragl in geschichtlicber Darstellung, 1886, (“Emeğin Bütün Ürünlerine Sahip Olma Hakkı”); Das bürgerliche Recht und die besitzlosen Volksklassen, 1890, (“Yurttaşlık Hukuku ve Mülksüz Halk Sınıfları”); Über die sozialen Aufgaben der Rechtsıvissenschaft, 1895, (“Hukuk Biliminin Toplumsal Görevleri”); Nen Staatslehre, 1903, (“Yeni Devlet Öğretisi”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi