Antigonos I kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Antigonos I kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (İÖ 382-301) Makedonyalı komutan. Büyük İsken­der’in ölümü üzerine parçalanan im­paratorluğu birleştirmiştir. Makedonya’da doğdu. Gençliği üzerine yeterli bilgi yoktur. İÖ 334’te Büyük İskender’le birlikte Anadolu Seferi’ne katıldı. Bu seferde gösterdiği başarı nedeniyle İÖ 333’te Büyük İskender ona Frigya satraphğını verdi. İskender’in İÖ 323’te ölümü üzeri­ne Frigya’da tek başına denetim sağladı. Frigya’yı Persler’e- karşı savunurken tek gözünü kaybetti. Bu olay üzerine “Monophthalmus” (tek gözlü) lakabıyla anılır oldu.

İskender’in ölümü üzerine komutanları arasında mücadele başladı. Antigonos, bölgesinin sınırlarını genişleterek Asya satrabı olan Perdikkas’dan Pamphylia (Antalya) ve Likya(Fethiye-Antalya arası) yörelerini aldı. İÖ 322’de İskender’in imparatorluğu, komutanlarının yönettiği satraplıklar biçiminde bö­lünmüştü. Bunların en güçlüleri Anadolu’da Antigonos’un, Asya’da Perdikkas’ın, Makedonya’da Antipater’in, Mısır’da Ptolemaios’un ve Trakya’da Lysimakhos’un satraplıklarıydı. Antigonos, Perdikkas karşı­sında Antipater, Krateros, Ptolemaios ve Lysimak-hos’la ittifak kurdu. Perdikkas’ın öldürülmesi üzerine Antipater, Perdikkas’ın bölgesinin yönetimini de üzerine aldı. Triparadeisos’da yapılan toplantıda Antigonos’a Asya’daki ordunun komutası verildi. IO 320’de Perdikkas’ın kardeşi Alkestas’ın ve Kapadokya satrabı Evmenes’in üzerine birçok sefer düzen­lendi. Antipater’in İÖ 319′ da ölümü üzerine Antigo­nos İskender’in imparatorluğunu yönetimi altında birleştirmek için harekete geçti. İÖ 318’de Suriye’de önemli bir güç oluşturmuş olan Evmenes’i, Babil satrabı Selevkos ve Media satrabı Peithon’un yardımıy­la yendi ve rakiplerinden kurtulmak amacıyla Evme-nes ve Peithon’u öldürttü. Selevkos ise Ptolemaios’un yanma kaçtı. Antigonos, Ege Denizi’nden İndus Vadisi’ne dek uzanan toprakları denetimi altına almış oldu. İÖ 315’te Ptolemaios, Lysimakhos, Kassander ve Selevkos, Antigonos’a karşı bir ittifak oluşturdular ve İÖ 311’e değin süren Dört Yıl Savaşı başladı. Antigonos, savaştan büyük ölçüde gücünü koruyarak ama Babil ve Doğu satraplıklarını kaybetmiş durum­da çıktı. Aynı yıl kısa süren bir barış antlaşması yapıldı. Antigonos, İÖ 310’da Babil’e bir sefer düzenledi ama başarılı olamadı ve İÖ 309’da geri çekildi.

Ptolemaios’un Kıbrıs’ı denetimi altına alması, Kilikya’yı ele geçirmesi ve Yunanistan ve Atina’yı Antigonos’a karşı kışkırtması üzerine Antigonos da karşı saldırıya geçti. Oğlu I. Demetrios, Salamis’te Ptolemaios’un donanmasını yenerken, Antigonos’da Kıbrıs’ı geri aldı. Antigonos ve Demetrios krallıkları­nı ilan ettiler, ancak Ptolemaios üzerinde denetim kuramadılar. Antigonos İÖ 306’da Mısır dışında İskender’in imparatorluğunu yönetimi altında birleş­tirmeyi başardı. İÖ 301 yazında Ptolemaios ve Lysimakhos saldırıya geçtiler. Antigonos, İpsos Savaşı’nda (Şuhut yöresi) seksen yaşındayken öldü. Çok iyi bir stratejist olan Antigonos, Ipsos Savaşı dışında hiç bir savaşta yenilmemişti.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 7. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983