ANLAM

En geniş anlamda bir
nesnenin anlamı, o nesnenin sözkonusu birey ya da grubun dene­yimiyle ilişkili olan tüm diğer
nesnelerde ilişki­li olma konumudur. Sosyal bilimciler anlam

konusundaki felsefi
tartışmalarla bir miktar il­gilenmiş olsalar da, onların asıl katkıları anla­mın
kültürel, psikolojik ve sosyal boyutlarını açıklığa kavuşturmak olmuştur.

Antropolojide anlam,
daha çok ilkel toplum­ların incelenmesi dolayısıyla önem kazanmış­tır. Yabancı
bir kültüre sahip bireylerin davra­nışları ‘o kültürün’ anlam sistemi
bilinmeden, o bağlam tanınmadan mümkün değildir. Sos­yal psikologlar ise aynı
şekilde belirli bir ola­yın anlamını o olayın içinde vuku bulduğu bağ­lamı
tanımadan belirlemenin mümkün olma­dığını iddia ederler. Antropoloji
kültür/toplu­mu bağlam olarak kabul ederken, sosyal psiko­loglar bireyi bağlam
olarak benimserler. Sos­yolojide ise anlam, toplumsal ilişkilerde kulla­nılan
sembollerin o toplum/kültür bütünü içindeki bireylere ne ifade cttiğiyle ilgili ola­rak kullanılır. Terimin ayrıca modern
felsefe­de de temel bir yeri vardır.

Dil felsefesinde
anlam, bir dönemde genel olarak kabul edildiği şekilde düşüncelerin bü­tünüdür.
Bütün olarak cümleler olsun, mantık­sal olarak bölünebilir cümle parçaları
olsun dilbilimsel ifadelerin duyurduğu, yöneldiği ya
da çağrıştırdığı şeye anlam denir. Bir cümle­nin anlamı, unsurlarının sahip
olduğu anla­mın bir İşlevidir. Bir ifadenin anlamı ise, onun söylem İçindeki
kullanımını belirleyen kural­lardır: Semantik kurallar onu (ifadeyi) nesne­lere,
özelliklere, içinde bulunduğu durumlara bağlarken, cümlenin yapısıyla İlgili
(sentaktik) kurallar onun diğer ifadelerle birleşme İhti­mallerini ve başka
ifadelerle kurduğu mantık­sal ilişkileri belirler. Bir sözcüğün anlamını bil­mek,
onun kullanım kurallarım bilmek demek­tir. Zira bir sözcüğün anlamı olması
demek, onun bir konuşmacı grup içerisinde bir kural­lar kümesine uygun olarak
kullanılan bir pratİ–ğİ
olması demektir. Bir sözcüğün, dünyadaki nesnelerle bağlantısını sağlayan
kurallar yardı­mıyla anlamını tesbit etmek, bizzat bu
nesne­lerin herhangi bir oyunun kurallarından daha fazla anlama sahip olduğu
anlamına gelmez. Bununla birlikte, anlamın felsefesini yapan­lar, anlamlan tesbit etmek yönünde ya anlam­lı
sözcüklerin kendisine gönderildiği normal nesnelerle ya
da özel olarak görevlendirilmiş alışılmışın dışındaki varlıklarla ilgili
zamanla kökleşmiş bir eğilime sahiptirler. Normal nes­neyi ya
da bir terimin anlamına göndermede bulunan nesneleri esas alanlar, bir adın
taşıyı­cısının onun anlamı olmadığı olgusunu gör­mezden gelirler: Aynı anlama
gelmeyen iki ay­rı ad, aynı taşıyıcıya sahip olabilir. Terimlerin anlamları
oldukları öne sürülen normal dışı nesneler arasında, “evrenseller” ve
“kavram­lar” gibi soyut varlıklar olduğu gibi, İmajlar gi­bi salt
zihni varlıklar da vardır.

(SBA) [1]