Sosyoloji

Anadolu Köy Düğünleri

Muallim
Hasan Bahri –
Anadolu Köy Düğünleri

 

Kırşehir
Sancağı ve Çevresi

…kıza dünür, yani görücü giderler. Taraflar
razı olurlarsa oğlan tarafı kıza (…) ağırlık verir. Bu para ile kıza çehiz
yapılır.

…kapıda delikanlılardan birkaç kişi bekler.

Taraflarca uygun görüldüğü haberi dışarıya
ulaşınca (…) oğlana haber vermek için koşarlar.

…hangi genç önce ulaşırsa (güveyin) kulağını
çeker. Hemen delikanlının bahşişini verir.

Oğlan tarafı (…) kimi bir hafta, kimi üç gün
eğlenti yapar.

Kız evinde ise (…) ağlaşmaktan başka hiçbir
sevinç ve şenlik gösterilmez.

Erkekler bir tarafta, kadınlar bir tarafta
eğlenti masaları kurulmuş, içkiye devam…

Klarnet, santur, sekiz on telli büyük bir
Âşık Kerem sazı, adi deriden yapılmış küçük sistemde bir tef, dize dayayarak çalınan
ve gelişigüzel ses veren bir kemandan oluşan çalgı takımı içeridedir. Sokakta
kapının önünde ise davul ve zurna çalar. Bir iki köçek de sıçrayıp dolaşır.
Meşaleler yakılır (s. 5).

…odalarda toplanıp eğlenti yapan gençler (…)
odanın tavanına revolver atarak bir kat daha neşeli olurlar.

…türküler söylerler.

“Dam başında yatıyor

Yorgan göbek atıyor

Ak göbeğin altında

Divlek gibi yatıyor

Çoraplarım yaş idi,

Ayaklarım üşüdü aman aman

Yâr yoluna bakmamdan

Kirpiklerim yüşüdü canım aman

Bu türküden sonra bir kişi (…) bozlak okur.

Gelin almaya gidileceği zaman kadınlar (…) üçetekli
entari, başlarında fes, arkasında püskül takarlar. 

Davul önde, köçek oynatarak hareket ederler.

Kızı, ağlaya ağlaya güçlükle, ölü çıkarır
gibi arabaya bindirirler.

Oğlan evine geldiklerinde iki delikanlı
sokağın bir ucundan tutarak ip gerer.

Bahşiş verilmedikçe geçilemez (s. 6).

Gelin, eşinin evindeki büyüklerle asla
görüşmez ve sesini onlara duyurmak istemez.

Konya
ve Afyonkarahisar Çevresindeki Yörüklerin Düğünü

Geyve
İlçesinin Altı Saat Yukarısında Bulunan Taraklının Düğünleri

Kayseri Düğünleri

Lazlarda
Nişanlanma ve Düğün

Evlenecek delikanlının annesi ya da (…)
akrabasından bir kadın (…) kıza görücü giderler. Kızı uygun bulurlarsa oğlan
tarafından köyün saygın ve sözü geçen kişilerinden dört beş erkek, akşamüzeri
kız evine giderler. Geceyi orada geçirirler. …erkeğin gücü oranında 10, 20 lira
ağırlığı teslim edip dönerler. …birkaç gün içerisinde oğlan tarafından nişan
anlamında yüzük ya da küpe gibi şeyler gönderilir.

Bir iki ay kadar sonra kız tarafının
hazırladığı çapula denilen iç çamaşırı, bir erkek ve bir kadın eliyle damada
teslim edilir.

(Düğün hazırlıkları)

Oğlan ailesinin varlık ve toplumdaki yerine
uygun olarak 50, 100, 200 ve daha çok tüfekli konuk, akşamdan gelir. Barut ve
mermileri oğlan tarafından kendilerine dağıtılır. O gece, oğlan evinde kemençe
ve düdükler iyice kızıştırılır. Oldukça ustalıklı bıçak oyunları oynanır.

Bıçak oyunu bitince yemek yenilir, kahve
içilir.

Hora tepmeye başlarlar (s. 10).

(Ertesi gün) gelini getirecek kafilenin
düzenlenmesi başlar. Kafilenin hareketine işaret olmak üzere ikişer el silah
atarlar. Köy yaşlıları ve hocalar kafilenin önüne geçerler.

…kız evine yaklaştığı sırada, bütün kız
tarafı topluluğun önüne çıkar. Herkes yaşıt ve dengi olanları onurlandırarak
evlerine kabul ederler.

Gelenlere şerbet dağıtılır. Nikâh töreni de
göreneğe göre yapıldıktan sonra (…) köylerine dönmek üzere kalkarlar. Tüfekli
delikanlılar, namluları saçaklara tutarak kapılık denilen bahşişi isterler;
bunlara ipekli mendil ya da sırmalı çevre verirler (s. 11).

Oğlanın köy ve evine yaklaştıklarında, oğlan
tarafından iki üç delikanlı aracılığı ile kapılık denilen inek ya da öküzü,
kızın yakınlarına göstererek, geline hediye ederler. Oğlan akşama dek kimseye
görünmemek için gizli tutulan bir yerde saklanır. Akşam ezanından sonra ortaya
çıkar. Yatsı namazını kıldıktan sonra evine gelir, odaya korlar (s. 12).

Laz
Türküleri
(s. 11-12)

Daldum dereye daldum,

Bir alabaluk aldum,

Bana baksana Fadime

Ben ne hallara kaldum.

Köpri dibine çiçek,

Çiçekler -biçilecek,

Ben Ibir çeşme yapturdum,

Bekâr kızlar içecek.

Çam dağlanın başunda,

Horosan (bir tür harç) kaynaturlar.

Lazistan çapkunlari

Çifte kız oynaturlar.

Dağda kestum gürgeni.

Yedi kariştur eni,

Sarul al um yatalum,

Senin adm Gülperi.

Sigaramu yandurdum,

Pencereye ‘kondurdum,

O ala gözlerini,

Öptüm de uyandırdım.

Pencereye beş nişan.

Yanar aşkıma düşen,

Ayda bir kurban kessun,

Sevdasuna kavuşan.

Martinumun kurşuni,

Ben bilirum işumi,

O kirmizi yanaktan.

Takacağum dişumi.

Kurşun attum ariya,

Vurdu yani yariya,

Vuruldum öliyorum,

Bir kocali kariya.

İndum bağa uzume,

Diken batti yüzüme,

Eğuldum çıkarmağa.

Yar görundi gözüme,

Martine sürdüm fişek,

Kabardum oldum şişek,

Haram olsun a yarim,

Bensüz yattuğun döşek.

Ata vurdum’ yulari.

Derenin kuyuları,

Uyu sevduğum uyu,

Sevdalık uykulaıi.

Armut dalda sallan ur.

Yere düşer ballanur,

Yavri senin koynunda

Cansız adam canlanur.

Dağa gittum iz olur,

Peştemalum toz olur,

Çenberun düştî suya,

Ben kaldursam söz olur.

Kurşun attum denize,

Rrladi çikti yüze,

Bu yıl işim olmadi,

Bakalum gelen güze.

Gidiyorum Batum’a,

Ne ismarladun bana,

Gel ara ceplerumi,

Neler geturdum sana.

Dağların başundayum,

On iki yaşmdayum.

On iki yaştan sonra,

Kizlarun peş ündeyim.

Çiktum dağın başına,

Armut döşüreceğim,

Yavru senun başına,

Neler geçüreceğum.

Çiktum çami budadum.

Dallaruni sakladum,

Annesinin yanında

Kizuni kucakladum.

Karşida Türk evleri,

Camdan pencereleri,

İçünde var bir güzel,

Terlemiş memeleri.

Hay finduğum finduğum.

Dallarına konduğum,

İki söyler beş güler,

Odur benum yanduğum.

Çiktum dağa kar iken,

İnemem yolum diken,

Uğradum sevdaluğa,

Yedi yaşumda iken.

Dağ başuna beklerum,

Vay benum emeklerum,

Yar üstüne yar sevdum,

Sızlayur kemiklerüm.

Kürt
Düğünü

Çerkez
Düğünleri

Anadolu
Düğünlerine Özgü Bazı Gelenekler

Kız
Kaçırma

Güreş

Muallim Hasan Bahri, (1979), Anadolu Köy
Düğünleri, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Türk Halkbilimi Topluluğu Yayınları,
Ankara