Ammenemes I kimdir? Hayatı hakkında bilgi

Ammenemes I kimdir? Hayatı hakkında bilgi: ( ? – İÖ 1962) Mısır firavunu. On ikinci hanedanlığın kurucusudur. Aşağı Mısır’da Elephantine bölgesinde doğduğu sanılmaktadır. Babası Sesostris adlı halktan bir kişiy­di. On birinci hanedanlığın son firavunu III. Neptovere Mentuhotep’in vezirliğini yaptı. Mentuhotep’in ölümünden sonra ortaya çıkan iç savaşı, eyalet yöneticilerinin de yardımıyla sona erdirerek birliği sağladı ve İÖ 1991’de tahta çıkarak on ikinci hane­danlığı kurdu. Kraliyet ailesinden gelmediğini herkese açıkladı ve adının başına “yeniden doğuşu sağlayan” anlamına gelen Vehem-Mesvet lakabını ekledi. Böyle­ce Mısır tarihinde yeni bir dönem açtığını belirtmiş oluyordu. I. Amenemhet adıyla da anılmaktadır. I. Ammenemes on birinci hanedanlık döneminde, Aşağı Mısır’ı Teb kentinden yönetmenin getirdiği güçlükleri görmüştü. Bu nedenle başkenti daha merkezi bir bölgeye taşıdı. Burada kurduğu kente “iki ülkeyi kavrayan” anlamına gelen It-tovy adını verdi. Tahta çıkışı sırasında ona yardım eden eyalet yöneti­cilerini merkezi yönetim içinde önemli yerlere getirdi. Soydan gelen ayrıcalıklarına dokunmadı. Ancak, eya­letler arasında doğabilecek rekabeti engellemek ve herhangi bir yöneticinin bölgesi dışına yayılmasını önlemek amacıyla, eyaletlerin kesin sınırlarını çizdi.

Hükümdarlığının ilk yıllarında eyalet yöneticile­rinden Beni Hasan’la birlikte, yirmi gemiden oluşan bir donanmayla Nil üzerinden Elephantine’e dek gitti. Yönetimine karşı direnişleri bastırdı. Nil deltası­nın doğusunda sürekli akınlar yapan Asya göçebeleri­ni püskürterek düzeni sağladı. Deltayı korumak amacıyla her iki kıyıya da kaleler yaptırttı.

Teb Tanrısı Amon’a çok bağlıydı. Onu, tanrılar arasında birinci sıraya yükseltti. Amon tapınağına kimi bölümler ekletti, ayrıca Aşağı Mısır’da tapınak­lar yaptırttı. Döneminde Sina’daki bakır madenleri işletildi. İÖ 1971’de büyük oğlu I. Sesostris’i yardım­cısı yaptı. On yıl boyunca, Mısır’ı baba oğul birlikte yönettiler. Sesostris, Aşağı Numibia’da (Sudan) dene­timi sağlamak için bir sefer düzenledi. İkinci Çavlan’ın yakınında Korosko bölgesine dek bu toprakları ele geçirdi. Stratejik noktalara kaleler yaptırttı.

İÖ 1962’de, Sesostris, Libya üzerine bir sefere çıktığı sırada I. Ammenemes bir suikast sonucu öldü­rüldü. Sesostris babasının yerine tahta çıkmak için başkente döndü. Babasının ağzından yazılmış “Amenemhet’in Buyrukları” adlı belgeyi buldu. I. Amme­nemes, suikastı anlatıyor ve oğluna yönetimle ilgili öğütler veriyordu. “Sinuhe’nin Öyküsü” başlığını taşıyan diğer bir belgede de Sesostris’in babasının ölüm haberini alması ve yönetiminin başarıları anlatıl­maktadır.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 14. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983