Amilcar Cabral Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

CABRAL, Amilcar (1921-1973)

Gine-Bissaulu siyaset adamı. Gine-Bissau’nun bağımsızlık mücadelesinin önderidir.

Cape-Verde’de doğdu. 20 Ocak 1973’te Gine’nin başkenti Conakry’de öldü. Lizbon’da tarım dalında yükseköğrenim gördü. Portekiz’de öğrenci olarak bulunduğu 1948’de, Centro de Estudos Africanos’un (Afrika Araştırmaları Merkezi) kuruluşuna katkıda bulundu. Daha sonra ülkesine dönen Cabral, bölgede Portekiz sömürgeciliğine karşı zaman zaman alevlenen, II. Dünya Savaşı’nın ardından da giderek yoğunlaşan bağımsızlık mücadelesine katıldı.

Cabral 1956’da PAIGC’i (Portekiz Ginesi ve Cape-Verde Adaları’nm Bağımsızlığı için Afrika Partisi) kurdu. PAIGC’in amacı, Portekiz Ginesi ve Cape-Verde Adaları’m bağımsızlığa kavuşturmak, sömürgeciler ve diğer emperyalist güçlerle yapılan tüm anlaşmaları ortadan kaldırmak ve temel üretim araçlarını kamulaştırmaktı. PAIGC, 15 Kasım 1960’ta bir bildiri yayınlayarak Portekiz’den, Portekiz Ginesi ve Cape-Verde Adaları’na bağımsızlık vermesini, buralardaki üslerini kaldırarak askerlerini geri çekmesini ve siyasal tutukluları serbest bırakmasını istedi. Bu öneriler reddedilip, uygulanan baskıcı siyaset daha da artırılınca PAIGC’in siyasi eylemi silahlı mücadeleye dönüştürüldü. 1963’te genel bir ayaklanma örgütleyen PAIGC, ülkenin üçte birine egemen oldu. Bu bölgelerde partinin programı uygulanarak tarım kooperatifleri kuruldu. Kırsal yörelerde ilköğretim zorunluluğu getirilirken, yetişkinlere de okuma-yaz-ma eğitimi verildi. Köylere sağlık merkezleri açıldı. Portekiz parası kullanımdan kaldırılarak yerine takas getirildi.

Senegal ve Gine’nin desteğini alan bu hareketi, 1965’te bölgedeki diğer Portekiz sömürgeleri olan Angola ve Mozambik’deki bağımsızlığı savunan örgütler de destekledi. Daha sonra düzenli ordu birlikleri oluşturan PAIGC, 1966’da ülke topraklarının yarısını ele geçirdi.

Cabral 1969’da Portekiz hükümetine görüşme önerisinde bulundu. Bu öneri 1970’te sömürgelerde bir reform yapılacağı gerekçesiyle reddedildi. Bu reformla sömürgeler Portekiz devletine bağlı özerk bölgelere dönüştürülecekti. Bu durumu kabul etmeyen PAIGC mücadeleye devam etti.

Cabral 8 Kasım 1972’de Cezayir’in de katıldığı bir uluslararası toplantıda, ülkesinde ulusal halk meclisi ve buna bağlı bölge meclisleri kurulacağını açıkladı. Aynı yıl geçici bir yürütme gücü oluşturuldu. Amilcar Cabral, 20 Ocak’ta Conakry’de bir suikast sonucu öldürüldü. Aynı yılın 24 Eylülü’nde Gine (Bissau) bağımsızlığını kazandı.

• YAPITLAR (başlıca): Revolution in Guinea: an African People’s Struggle, 1969, (“Gine’de Devrim: Afrika Halkının Mücadelesi”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi