Ambrosio Pare Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PARE Ambroise (1510-1590)

Fransız, cerrah. Yaraların tedavisinde uyguladığı yeni yöntemlerle çağdaş cerrahinin öncüsü olmuştur.

Büyük bir olasılıkla 1510’da (kimi kaynaklara göre 1509 ya da 1517) Mayenne yönetim bölgesinin Laval kenti yakınlarındaki Bourg-Hersent’da doğdu, 22 Aralık 1590’da Paris’te öldü. Önce, doğduğu yöredeki bir berber-cerrahın yanında mesleğin inceliklerini öğrenip, 1532’de Paris’e gitti ve Hotel-Dieu’de değerli hocaların uygulamalı anatomi ve cerrahi derslerini izleyerek deneyim kazandı. 1536’da cerrah olarak orduya katılıp iki yıllık İtalya seferinden sonra 1539’da Paris’e döndü. Berber-cerrahlar Derneği’ne kabul edilerek serbest çalışmaya başlayan ve savaş yaralarının tedavisinde önerdiği yenilikleri açıklayan kitabıyla kısa sürede büyük ün kazanan Pare, 1552’de saray cerrahı olarak II.Henri’nin hizmetine girdi. Zaman zaman ordu cerrahlığını da sürdürmesine ve Din Savaşlarinda yaralıların tedavisini üstlenmesine karşın, II. Henri’den sonra tahta çıkan II.François’nın cerrahı, IX.Charles ve III.Henri’nin başcerrahı olarak sarayda kalıp, art arda dört Fransa kralına hizmet etti.

Pare, cerrahinin bilim dışı bir uygulama kabul edildiği ve büyük tıp adamlarının küçümsediği bu tedavi yönteminin çoğunlukla berberler eliyle ve çok ilkel yöntemlerle yürütüldüğü bir çağda yetişmiş ilk büyük cerrahlardandır. Askeri cerrah olarak yetişmesinin ve Avrupa’nın din savaşlarıyla çalkalandığı bir dönemde yaşamasının doğal sonucu olarak Pare’nin karşılaştığı en büyük cerrahi sorunu savaş yaralarının tedavisiydi. Kendisinden önce gelen askeri cerrahlar, özellikle ateşli silahların açtığı yaralarda, barutun zehirleyici etkisini gidermek için yarayı kaynar suyla yıkıyor, kanamayı durdurmak için de atardamarı kızgın demirle dağlıyorlardı. Pare bu geleneksel uygulamayı kökten değiştirerek, yaraları yumurta sarısı, gülyağı ve terebentin karışımı bir merhemle tedavi ettiğinde çok daha -olumlu sonuç aldığım gördü. Ameliyatla kesilen kol ve bacaklarda da, kanamayı durdurmak için dağlama yerine, atardamar ağzım bağlama yöntemini denedi. 1536 Torino seferinde uyguladığı bu yöntemleri, 1545’te yayımlanan La metbode de traicter les playes faites per les arquebuses et les au.tres bastons â feu (“Arkebüzle ve Diğer Ateşli Silahlarla Açılmış Yaralan Tedavi Yöntemi”) adlı yapıtında açıklaması, üstelik Latince bilmediği için kitabını halk Fransızca’sıyla yazması, Pare’ nin ününü hızla yaymış ve yönteminin yaygın olarak benimsenmesini sağlamıştı. “Çağdaş cerrahinin babası” diye anılan Pare anestezi ve antisepsinin uygulanmasıyla birlikte cerrahinin gerçek gelişme yoluna girdiği 19. yy’a değin, bu tedavi yöntemini, berberlerin uyguladığı basit ameliyat teknikleri olmaktan çıkarıp, bir tıp dalı durumuna gelmesini sağlayan öncülerin en önemlilerindendir.

•    YAPITLAR (başlıca): La methode de traicter les playes faites par les arquebuses et les autres bastons a feu, 1545, (“Arkebüzle ve Diğer Ateşli Silahlarla Açılmış Yaraları Tedavi Yöntemi”); Dix livres de la cbirurgie, 1563, (“Cerrahi Üstüne On Kitap”); Oeuvres completes d’Ambroise Pare (ö.s.), 3 cilt, 1840, (“Ambroise Pare’nin Tüm Yapıtları”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi