WordPress veri tabanı sorunu: [Disk full (/var/tmp/#sql_6d8f_1.MAI); waiting for someone to free some space... (errno: 28 "No space left on device")]
SHOW FULL COLUMNS FROM `unaqb_options`

Amasya Darüşşifası Nerededir, Tarihi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi – Sosyolojisi.com
Tarihi Eserler

Amasya Darüşşifası Nerededir, Tarihi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Amasya Darüşşifası, XIV. yüzyıl başlarında inşa edilen bir tıp medresesi ve şifahane.

Yâkutiye mahallesinde, Yeşilırmak’a paralel olarak uzanan cadde kenarında medrese plan şemasında inşa edilmiş­tir. Dârüşşifanın portali üzerinde portal nişini üç yönde tek satır halinde do­lanan Arapça kitabesinden, yapıyı 708 tarihinde, İlhanlı Hüküm­darı Sultan Olcaytu Mehmed Han’ın ka­rısı İlduş Hatun’un kölesi olan Anber b. Abdullah ile Anadolu Emîri Ahmed Bey’in inşa ettirdiği öğrenilmektedir. Ancak mimarı hakkında herhangi bir bilgi yok­tur. Dârüşşifanın günümüze ulaşmamış vakfiyesinin 712’de düzenlendiği de bilinmektedir.

Yapı dıştan dışa 33.60 x 25.60 m öl­çüsünde bir alana, uzun ekseni boyunca doğu-batı yönünde yerleştirilmiştir. Dikdörtgen bir avlu etrafında, uzun ek­sene paralel iki revak sırası ve bu revakların gerisinde çeşitli mekânlar yer almış, giriş eyvanı ile karşısındaki ana eyvanla da yapı, avlulu iki eyvanlı bir şe­maya sahip olmuştur. Ana eyvan içten içe 7.10 x 5.70 m ölçüsünde olup sivri bir kemerle avluya açılmıştır. Üstü ise çatı-tonoz sistemiyle örtülmüştür. Ana eyvanın doğu duvarında iki yanı tuğla örgü söveli yüksek bir dikdörtgen pen­cere bulunur. Eyvanın iki yanında yer alan köşe mekânlarına, revaklara açılan yay kemerli birer kapı ile girilir. İçten içe 6.10X7.80 m. ölçüsünde, enine dik­dörtgen olan bu köşe mekânlarının üs­tü birer beşik tonozla örtülmüştür. Avlunun iki tarafındaki revaklar ise zar, mukarnaslı ve profilli olarak çeşitlilik gösteren başlıklara sahip sütunlara da­yanan muntazam kesme taştan sivri ke­merlerle meydana getirilmiştir. Üzeri düz taş bloklarla geçilerek örtülmüş revakların gerisinde yer alan uzun salonlar halindeki mekânlar yay kemerli üçer ka­pı ile revaklara açılır. 4.65 x 14.10 m ölçüsündeki bu salonlar 0.60 m genişli­ğinde tuğladan sivri kemerlerin desteklediği uzun beşik tonozla kapatılmıştır. Bu kemerler beden duvarları içine yer­leştirilmiş bingi taşlarına oturmakta ve mekânlar da mazgal pencerelerle dışa açılmaktadır.

Revakların altına doğrudan doğruya bir kemerle bağlanan iki taraftaki be­şik tonoz örtülü eyvanımsı mekânlar, âdeta portal eyvanının iki tarafında bu­lunan 7.80 X 4.40 m. ölçüsündeki me­kânlara geçiş imkânı veren koridorlar halindedir. Batıdaki köşe mekânlarının giriş kapıları, doğ uda kilerden farklı ola­rak duvar örgü dokusuyla meydana ge­tirilmiş olup sivri kemerlidir. Batı köşe mekânlarının üzeri de 0.70 m. ölçüsün­de açılmayı önleyici birer taşkın tuğla kemerin kuvvetlendirdiği beşik tonozla örtülmüştür.

Taçkapı tarafındaki köşe mekânları­nın önemli bir özelliği, 1.30 m. genişli­ğinde büyük birer pencereyle batı cephesine açılmış olmalarıdır. Bunlar yan cephelere ise birer mazgal pencereyle açılırlar. Âbidevî bir eyvan görünüşün­deki taçkapı mekânı 4.10 x 6.50 m. ölçüsünde olup sivri kemerli, beşik to­noz örtülüdür. İki yanda 0.70 m. derin­liğinde yay kemerli birer niş burayı ha­cim olarak daha etkili kılar. Taçkapı açıklığı ise kırık yay kemerli ve iki yanı profilli bir şekilde inşa edilmiş ve eyva­nı 2 m. derinlikte bir nişle cepheye bağ­lanmıştır.

Mimarî özellikleri bakımından yapı caddeye açılan batı cephesiyle âbidevî etkisini  günümüze  kadar sürdürmüştür. Muntazam kesme taştan örülmüş bu cephe üstten ince profilli taş frizle sınırlanırken, üçte bir oranında daha yüksek ve taşkın olan portal, sahip ol­duğu plastik özelliğiyle cepheye hâkim bir ifade yaratmaktadır. Fakat bu hâki­miyet portalin iki tarafında yer alan büyük birer pencereyle sağlandığı gibi, bu cepheyi iki yandan sınırlayan silindirik köşe kuleleriyle dengelenerek si­metrik bir ifade kazanmaktadır. Böyle­ce binanın giriş cephesi, geleneksel Ana­dolu Selçuklu yapı özelliğinin bir ifadesi olmuştur. Doğu. batı ve kuzey cepheler ise gelişigüzel taşlarla örülmüş ve birer payanda ile desteklenerek orijinal du­rumları kaybolmuş biçimde günümüze kadar gelebilmiştir.

Dârüşşifanın avlu cephesi ise çeşitlilik gösteren sütunlar ve başlıkları üzerinde yükselen sivri kemerli revaklar, munta­zam kesme taştan eyvan kemerleri ve taş yüzeylerle dikey hatların hâkim ol­duğu izlenimini vermektedir. Yapıda dış cephe tezyinatı olarak başlıca süsleme unsuru, taş işçiliğin ifadelendirdiği por­tal ve iki yanında yer alan iki dikdört­gen penceredir. Dârüşşifanın portal ve avlu cephesini oluşturan unsurlarda bü­tünüyle muntazam kesme taş kullanıl­mıştır. Sütunlar ve sütun başlıkları taş­tandır. Dış duvarlar ve tonoz örtülerde muntazam olmayan taş örgü görülür­ken, açılmayı önleyici tonoz kemerlerin­de tuğla örgü mevcuttur.

Kitabede de belirtildiği gibi yapı dârüşşifa olarak genel anlamda bir hastahane fonksiyonuna sahipti. Yapının bîmarhane olarak tanınması, burada sade­ce akıl hastalarının bulunduğu düşünce­sinden kaynaklanmıştır. Dârüşşifa baş­langıçta olduğu gibi sonraları da uzun süre bir tıbbî müessese halinde çalış­mıştır. Cerrâhiyye-i İlhâniyye’nın mü­ellifi Sabuncuoğlu Serefeddin b. Ali’nin burada hekimlik ve cerrahlık yaptığı, ay­nı müellifin Mücerrebnâme adlı eserin­den öğrenilmektedir.

Bugün restore edilmiş ve çevresinde yeşil alan düzenlemesi yapılmış durum­da olan bina halkın ziyaretine açık tu­tulmaktadır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi