Aliterasyon Nedir, Örnekleri, Örneklerle Anlatımı

Aliterasyon (Ses yenilemesi). Bir şiirde ve nesirde, bir âhenk meydana getirecek şekilde aynı sesin, ya da hecenin tekrar edilmesi sanatına Aliterasyon denir.

Türk şair ve yazarlarının eserlerinde bu ses oyununa önem verdikleri görülür. Divan şairleri, Servet-i Fünûn sanatkârlarının hemen hepsi, Yahya Kemâl ve Mehmed Akif gibi şairler bu ses imkâninı şiirlerinde ustaca kullanmışlardır.

Meselâ:

Âzim-i (s)u-yi (s)ema(s)â-yi (S)tanbul olalım
Asım

mısraında, S sesi tekrar edilmek suretiyle bir iç musikisi meydana getirilmiştir. Bir de Dede Korkut hikâyelerinden alınan şu cümlelere bakalım :

“(K)argayı. (k)uzgunu (k)ovardı, (k)ondurmazdı.”

“(Av) (av)ladılar, (kuş) (kuş)ladılar.”

Bu cümlelerden birincisinde k sesi, ikincisinde de av ve kuş heceleri tekrar edilmiştir.

(S)eherlerde (s)eyre koyuldum (s)emâyı, deryayı
Tevfik Fikret

Bu mısrada S sesinin nasıl tekrarlandığı açık bir biçimde görülmektedir.

Karşı yatan karlı kara dağlar kayıptır.
Dede Korkut

K ve R sesleri tekrarlanmıştır.

Aliterasyonlara eski Türk halk edebiyatında pekçok raslanır. Dede Korkut hikâyelerinde aliterasyon denilen bu iç âhenge fazla önem verilmiştir. Bu da bize gösteriyor ki, Türk edebiyatında âhenk sadece kafiyeden beklenmemiş, içte de aranmıştır.