İslam Filozofları

ALİ ŞERİATİ’NİN ESERLERİ YILLARA GÖRE SIRALI

YILLARA GÖRE DR. ALİ ŞERİATİ’NİN ESERLERİ

DETAYLI HAYATI İÇİN TIKLAYINIZ

² 1954 (Hicri Şemsi 1333)

 

Muhammet Hüseyin Al-i Kaşifu’l-Gıta’nın emperyalizmi mahkum edici içerikli cevabını Ali Şeriati tercüme etti ve aynı isimle 1954 yılında yayınlandı. [Tüm Eserleri: 31, s. 463-522.]

 

² 1955 (H.Ş. 1334)

 

Tarih-i Tekamül-i Felsefe

“Felsefenin Tarihsel Tekamülü”

 

Bu eser Şeriati’nin kaleme aldığı ilk eseridir, 1955’de yayınlandı. İçeriği; Müslümanların Kuran’dan uzak kalmaları, doğu felsefesinin batıya olan üstünlüğü, maddeci görüşe göre felsefe, Sofistler Sokrat döneminde felsefe, İskenderiye’de felsefe, İslam’da felsefe, sekülerizmde felsefe ve Rönesans dönemi… [Tüm Eserleri: 31, s. 3-26.]

 

Ebu Zer Gıffar-i

“Sosyalist Bir Allah Eri”

 

Yazar, Abdülhamit Cevdet es-Sehhar. Tercüme eden ve derleyen Dr. Ali Şeriati. Bu kitap ilk olarak 1955 yılında yayınlandı. 1977 yılına kadar üç kez daha Dr. Şeriati’nin gözetimi altında yeni baskıları yapıldı.

 

Sözü edilen eser, 1977 yılında “Merd-i ez Rebeze” yazarı Cevdet es-Sehhar, tercüme: Muhammet Ali İsna Aşer-i (müstear ismiyle) basıldı.

 

Aynı eser, 1978’de Ebu Zer Gıffar-i “Sosyalist Allah Eri” adıyla basıldı. Aynı zamanda 1972 yılında Hüseyniye-i İrşad’da tiyatro oyunu olarak “Bir Kez Daha Ebu Zer” adıyla sergilendi. Aynı yıl Hüseyniye-i İrşad tarafından “Bir Kez Daha Ebu Zer”adıyla basıldı. [Tüm Eserleri: 3, s. 1-200]

 

² 1958 (H.Ş. 1337)

 

“Ebu Zer Gıffar-i” kitabının ikinci baskısının ön sözü bir kez daha yayınlandı. [Tüm Eserleri: 3, s. 7-13.]

 

² 1959 (H.Ş. 1338)

 

Der Nakd ve Edeb

“Eleştiri ve Edebiyatta”

 

Mısırlı yazar, Dr. Mendure tarafından kaleme alınmış olan bu eseri Ali Şeriati, Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesinin son sınıfında bu kitabı lisans tezi olarak Arapça’dan Farsça’ya çevirmiştir. [Tüm Eserleri: 32, s. 87-270.]

 

Neyayiş

“Dua”

 

Alexis Carrel’in dua kitabının tercümesi. Bu kitap Şeriati’nin Fransa’ya tahsil için gittiği ilk yılı içerisinde “La Priere” Dr. Alexis Carrel (1873-1944) Farsça’ya tercüme ettiği kitaptır. Bu kitap Ali Şeriati’nin yazdığı ön sözlerle defalarca basıldı. [Tüm Eserleri: 8, s. 1-35.]

 

Selman-ı Pak

“Pak Selman”

 

Bu kitap Prof. Loius Massignon tarafından kaleme alınmıştı. Şeriati bu kitabı Farsça’ya tercüme etmiştir. Kitap şu bölümleri içermektedir.

 

-Şeriati’nin ön sözü.

-Dr. Abdurrahman Bedevi’nin ön sözü.

-Şeriati tarafından Prof.Loius Massignon’un biyografisi ve eserlerinin tanıtımı.

-Prof. Henry Corbin (Sorbonne Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve Louis Massignon’un çalışma arkadaşı)’un Tahran Üniversitesinde yaptığı konuşma. [Tüm Eserleri: 28, s. 289-412.]

 

² 1960 (H.Ş. 1339)

 

Huş Biyn-i ve Bed biyn-i

“İyimserlik ve Kötümserlik”

 

Jean Isoule’in kaleme aldığı “İyimserlik ve Kötümserlik” adlı eseri Farsça’ya tercüme etti.

 

² 1961 (H.Ş. 1340)

 

Şiir çi est?

[Şiir Nedir? ]

 

J. Paul Sartre’ın “Şiir Nedir?” adlı eserini tercüme etti. [Tüm Eserleri: 32, s. 301-304.]

 

1963 (H.Ş. 1342)

 

“Frantz Fanon’un Vasiyet Namesi”

 

Bu çalışma, Frantz Fanon’un “Yeryüzü Lanetlileri” adlı eserinin bir özetidir. Şeriati Fanon’un sözlerinden elde ettiği neticeyi Fanon’un sözlerinden elde ettiği neticeleri Fanon’un Vasiyet Namesi başlığıyla, Amerika’daki Endişey-i Cebhe dergisine göndermiş ve müstear ismi Şem’ ile yayınlanmıştır. [Tüm Eserleri: 4, s. 405-407.]

 

² 1965 (H.Ş. 1344)

 

Rahnemay-i Horasan

“Horasan Rehberi”

 

Bu kitap, Horasan’ın Tarihi geçmişini, coğrafya, siyasi ve kültürel yapısını, camilerini, dini ve tarihi eserlerini konu edinmektedir.

 

² 1966 (H.Ş. 1345)

 

Humanizm der Garb ve Şark

“Batı ve Doğuda Humanizm”

 

Dr. Şeriati’nin Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde verdiği derslerden meydana gelen kitaplardır. Bu çalışması “Tarih-i Edyan” (Dinler Tarihi) adı ile, Ali Şerifi müstear ismiyle yayınlanmıştır.

 

Bu eser, batılı ve doğulu mekteplerin (ekollerin) “İnsan” üzerindeki tahlillerini konu edinmektedir. [Tüm Eserleri: 25, s. 3-77.]

 

İslam Şinas-i

“İslam Bilim”

 

Şehit Dr. Ali Şeriati’nin, Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde 1966-67 yıllarında verdiği derslerin bir bölümünden oluşmaktadır. İçeriği:

Birinci kitap: İslam Nedir?

İkinci kitap: Muhammed(sav) kimdir?

Üçüncü kitap: Muhammed(sav)’i tanıyalım.

Dördüncü kitap: Muhammed(sav)’in siması.(1968) [Tüm Eserleri: 30]

 

Zaruret-i Şinaht-i Tarih ve Temeddün-i İslam

“İslam Tarih ve Medeniyetini Tanımanın Gerekliliği”

 

Dr. Şeriati’nin Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde sözlü olarak sunduğu bu konulu dersler talebeler tarafından kaleme alınmış ve teksir edilerek çoğaltılmıştır.

 

Bu notlar, İslam Tarihini ve İslam tarihi kaynaklarını, metodunu, çeşitli dinlerde ilah kavramını, açık ve kapalı toplumlarda dünya görüşü konularını içermektedir. 1973 yılında “Reveş-i Şinahti İslam” (İslam’ı Tanıma Metodu) adıyla yayınlanmıştır. [Tüm Eserleri: 28, s. 529-544.]

 

² 1967 (H.Ş. 1346)

 

Mearif-i İslam-i

“İslam-i Bilimler”

 

1967-68 öğretim yılında, Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde verdiği derslerden oluşuyor.

 

İçeriği: Peygamberin psikolojisi. Arap kabilelerinden; Evs, Hazreç ve Yahudiler. Peygamber Medine’si. Peygamber (sav)’in, İran, Rum, Yemen ve Mısır krallarına gönderdiği davet mektupları. Hulefa-i Raşidin döneminde İslam toplumu. Kur’an’ın muhkem ve muteşabih ayetleri. Hadis metodolojisi ve ilm-i rical.Kur’an’ın bir araya getirilmesi. Kur’an tefsirinde Ahbar-i (Rivayetleri esas alan) ve Akl-i (Dirayete dayanan) mektepler. Hadisi değerlendirme ölçüsü. İslam medeniyetinin Hıristiyan medeniyeti ile olan teması. Ben-i Ümeyye ve Ben-i Abbas kabileleri. İslam’da İrfan ve Tasavvuf. İran edebiyat ve şiiri. [Tüm Eserleri: 29, s. 617-667.]

 

Mezheb “Der”-i est ve Hüner “Pencere”-i

“Din Kapıdır.Sanat Pencere”

 

1967-68 öğretim yılında üniversitede verdiği derslerden oluşmaktadır.

 

İçeriği: Kelimenin ruhu, fikri ve manası. Kadim kültürümüzün özellikleri. Dine yöneliş ve dini duyarlılık. Dinin bilimselleştirilmesiyle ilgili meşhur tezler. [Tüm Eserleri: 32, s. 31-72.]

 

Berresiy-i Parey-i ez Vegayi-i Sadr-i İslam

“İslam’ın İlk Yıllarından Bir Bölümün İncelenmesi”

 

1967-68 Üniversitedeki İslam tarihi derslerinden bir bölüm.

 

İçeriği:İran’ın geleneksel öğretim sisteminin özellikleri. Yaş özgürlüğü. Zaman ve okula giriş özgürlüğü. Ev mektepleri dersleri; Kur’an, Tufan-ı el-Beka-i, Muharrik-i el-Bekai, Sadi’nin Gülistan’ı, Hafız’ın Divan’ı… gibi şiir kitapları. İslam’ın okulu olarak mescit.

 

Öğrencilik sistemi ve merhaleleri.Arap edebiyatı. Batı ve İslam toplumlarında eğitim-öğretim felsefesi ve özellikleri. [Tüm Eserleri: 28, s. 427-526.]

 

Gofteguhay-i Tenhay-i

“Yalnızlık Sözleri”

 

Dr. Şeriati’nin 1967-69 yılları arasında kaleme aldığı bir takım notlarından oluşmaktadır.

 

İçeriği: Yaşantısındaki anılarından bir bölümü, bilimsel, siyasi, irfani içerikli yalnızlık sözlerini içermektedir. [Tüm Eserleri: 33.]

 

Nev Ruz

“İlk Bahar”

 

Şeriati bu yazısıyla ilgili olarak şöyle anlatıyor: Üniversite öğrencileriyle beraber 1967’de Irak’a ilmi incelemeler yapmak amacıyla bir gezi düzenlemiştik. Son anda benim bu yolculuğa bir sebepten ötürü katılamayacağım anlaşıldı. Benden bu yolculukta öğrencilerin okumaları için bir yazı talep ettiler. [Tüm Eserleri: 13, s. 459-506.]

 

² 1968(H.Ş.1347)

 

Egzistansiyalizm

“Egzistansiyalizm”

 

Dr. Şeriati’nin 1968 yılında Milli Üniversitede sunduğu bu konuşma 19 ve 20. yüzyılın önemli düşünce ekollerinden biri olan Egzistansiyalizmi konu edinmektedir. [Tüm Eserleri: 24, s. 305-332.]

 

Kevir

“Çöl”

 

Bu eserini 1968 yılında yazdı.1983’de “Hubut der Kevir” adlı esrinde yayınlandı. Bu kitap Dr. Şeriati’nin şark kaynaklı yüksek irfani tasvirlerini içermektedir. [Tüm Eserleri: 13, s. 205-262.]

 

Teşeyyu’: Miadgah-i Ruh-i Sam-i ve Ruh-i Aryay-i

“Şia: Sâmi ve Arya Ruhunun Buluştuğu Nokta”

 

1968-69 yıllarında yazdığı Kevir türü notları. Bu bölümde, Sâmi ve Arya inceliyor ve birbirleriyle karşılaştırıyor. [Tüm Eserleri: 27, s. 293-297.]

 

Totem Peresti

“Totem’e İbadet”

 

Dr. Ali Şeriati’nin el yazması olan bu eserin giriş kısmında şöyle diyor: “İkinci bir hayatımın başlamasında, Ali’nin yalnızlığını anlamaktayım; o bu kevirde yalnız başına meyvesi ve yaprağı olmayan susuzluktan yanmış yalnız yaşıyor ve yalnız ölüyor, yalnız başına ayağa kalkıyor ve bir yıldırım gibi gönlüme giriyor, ona teslim oluyorum ve kendimi bir kez daha görüyorum! Benim siyah kalemim yerine elime rengarenk bir kalem veriyor ve elimden tutuyor. İşte o gece oturdum ve imanı kaleme aldım, o da bu!” [Tüm Eserleri: 13, s. 569-614.]

 

İnsan ve İslam

“İnsan ve İslam”

 

Neft-i Abadan üniversitesinde sunduğu bir konuşması. Daha sonra bu konuşma metninin tashihini yaptı ve “İnsan ve İslam” adında yayınlandı. Bu çalışma Hz. Adem’in yaradılış kıssasını konu edinmektedir. [Tüm Eserleri: 24, s. 3-16.]

 

Çehar Zindan-ı İnsan

“İnsanın Dört Zindanı”

 

Neft-i Abadan Üniversitesinde yaptığı bir konuşma. Şeriati daha sonra bu konuşma metnini tanzim etti.

 

Bu eser,İnsanın dört zindanını olan; Tabiat, Toplum, Tarih ve Nefis konusunu incelemektedir. Kendinden haberdar, şuurlu, yaradılış sırrına agah bir insanın tabiat zindanından kurtulacağını. Tarih felsefesini bilen bir insanın tarih zindanından, gerekli olan bilimsel gerçekleri bilmekle kendini toplum zindanından kurtarıp, içerisinde bulunduğu toplumu olması gereken yapıya ulaştırmak için çabalayacağını, aşk ve fedakarlıkla insan kendini nefis zindanından kurtaracağını konu eder. [Tüm Eserleri: 25, s. 117-158.]

 

Tarih-i Temeddün 1-2

“Medeniyet Tarihi”

 

Dr. Şeriati Meşhed üniversitesinde 1966-67 ile 1970-71 öğretim yılları arasında verdiği derslerden oluşmaktadır.

 

1970-71 öğretim yılının ilk döneminde,

 

Medeniyet nedir?

 

Medeniyet. Kültür. Bir medeniyetin meydana gelmesindeki etkenler; Coğrafik konum, Irk faktörü, insiyak, düşünce tarzı, toplumda var olan cebri kanunlar, sosyal anlaşmalar, aşk ve açlık, savaşlar, Emperyalist etkiler… Natüralizmin özellikleri. 17 ve 18. yüz yıllarda dünyaya ve dünya ötesi (Ahiret)’ne bakışın değişmesi. Burjuva iyimserliği ve ortadan kalkmasının sebepleri. [Tüm Eserleri: 11, s. 11-44.]

 

1968-69 öğretim yılının ikinci yarıyılı döneminde,

 

Medeniyet ve kültür olgusuna genel bakış.

 

Medeniyetler tarih felsefesi hakkında düşünce ekollerinin öne sürdüğü tezler; tüm etkenler, insiyak, iktisat, din, savaşlar, göç etme.

 

Coğrafya ve ırksal etkenler. İnsanlık tarihinde ilk medeniyet ve kültür kaynağı. Tabiatla mücadele esası. Açlık ve aşk. Tarih birliği…

 

Hicret çeşitleri; Müteahhit hicret, Azad hicret, Müteahhit olmayan hicret. Bilimsel ve iktisadi hicret, ruhi ve insani hicret.

 

Medeniyetin üç kökü; Samî, Arya ve Çin medeniyeti. [Tüm Eserleri: 11, s. 45-75.]

 

1968-69 öğretim yılının ilk yarısı,

 

Düşünce ekolleri ve etüt metotları.

 

Tarih biliminde çeşitli ekoller: Medeniyetin esas kabul edilmesi. Kültürün esas kabul edilmesi. Tarih inkarcıları.

 

Tarih bilim metodu; belirli dönemlere göre tarihin tasnifi. Bu dönemleri ve özelliklerini tanıma, yer değiştirme ve değişim. [Tüm Eserleri: 11, s. 76-92.]

 

1968-69 öğretim yılının ilk dönemi,

 

Tarihte büyük olaylar.

 

[Tüm Eserleri: 12, s. 1-3.]

 

1968-69 öğretim yılının ilk dönemi,

 

Yaşadığımız çağın özellikleri,

 

Emperyalizmin doğuşu. Liberalizm ve demokrasi. Sanayileşme. İndividüalizm. Alinasyon. İnsan. Rasyonalizm (Akılcılık). Brokrasi. Sanayileşmenin insanın insan üzerindeki tahakkümü. İsyan. Nihilizm. Maneviyatın tükenişi. Aile yapısının zayıflatılması ve bozulma tehdidi. Medeniyetin insandan ayrı oluşu. Dünyanın üretici ve tüketici iki bloktan meydana gelmesinden ibaret dönüşümü. Uluslar arası sınıfsal yapının doğuşu. Tüketim esası. Çağımızda iki medeniyet ekolü; teori ekolü Hümanizm ve ameli ekol Utilitarizm. Yeni skolastik düşünce. Yalnızlık ve ümitsizlik felsefesi. 20. yüzyıl felsefesinin özellikleri; kötümserlik, değerlerin kaybı, bencillik, varlık bilincine olan inançsızlık. İnsanın dünyadaki hedefini, hayatın manasını ve sorumluluk bilincini yitirmesi. Medeniyete olan inançsızlık. Aşırı umutsuzluk. Bilim; bilim ve kültürün sıradanlaşması. Modern medeniyet ve üçüncü dünya ülkeleri. Burjuvazinin doğuşu (Modern ve Klasik). Asimle ve doğuşu. Taklit. Dinin ıslahı. Burjuvazinin bozuluşu. Faşizm ve sebepleri… [Tüm Eserleri: 12, s. 4-115.]

 

1968-69 Öğretim yılının ikinci dönemi,

Dünya görüşü.

 

Modern çağın felsefi ekolleri; Diyalektik materyalizm, Sosyalizm, Darwinizm, Freudizm, Nisbiyet, Egzistansiyalizm. Diyalektik nedir? Mantık-i Suri. Mantık ve Diyalektik arasındaki fark. Sokrat’ın diyalektiği ile Hegel’in diyalektiği arasındaki fark. Marks’a göre sosyal sınıf. Kollektivizm. Komünist manifesto. Emperyalizm. Proleter… [Tüm Eserleri: 12, s. 134-217.]

 

1968-69 Öğretim yılının ikinci dönemi,

 

Çağımızda siyasi eğilimler,

 

Liberalizm ve demokrasi. Toplumsal değişim konusunda üç görüş; Konsurovatizm (Muhafazakarlık), Revilasyon (İnkılap), Ulisyon (Tedrici olarak durumu değiştirme). Ploreter diktatörlük. Sorumlu demokrasi. [Tüm Eserleri: 12, s. 218-233.]

 

1968-69 Öğretim yılının ikinci dönemi,

 

Kendini bulma,

 

Kendine yabancılaşma ve bunun sebepleri; Kendine yabancılaşma için tüm çabalar. İki kültürün çatışması. Geçmişle bağların koparılması. Alinasyon ve çeşitleri; Düşünce ve kültüre yabancılaşma. Daha kuvvetlinin vesilesiyle, duygular vesilesiyle, inanç vesilesiyle. Para karşısında, Hıristiyanlıktaki züht türü bir anlayışla. Modern medeniyetin ortaya çıkışını sağlayan etkenler… [Tüm Eserleri: 12, s. 234-258.]

 

1968-69 Öğretim yıllının ikici dönemi,

 

Günümüz medeniyetinin özellikleri.

 

Günümüz medeniyetinin ve günümüz insanının özellikleri; yüce değerlerin sarsılması. Batılı düşünce tarzı ve diğer değerler. Günümüz düşünce ekolleri. Medeniyet esasının sarsılması; Avrupa tipi bir şekil alması. Tek tip insan var etmeye karşı koyma. Üç yönden günümüz batı medeniyetinin sarsılışı; toplumsal, bilimsel, felsefi… [Tüm Eserleri: 12, s. 259-267.]

 

Reveş-i Şinaht-i İslam

“İslam’ı Tanıma Metodu”

 

1968’de Hüseyniye-i İrşad’da ki konuşmasıdır.

 

Yazar bu esrinde, her dini tanımak için beş unsurun tanınması gerektiğini söylemektedir. Bu unsurlar;

1-Her dinin ilah veya ilahları.

2-Her dinin Peygamberi.

3-Her dinin kitabı.

4-Her dinin muhatapları.

5-Her dinin seçkin eğitmenlerini tanımak. [Tüm Eserleri: 28, s. 49-88.]

 

Ali; Hakikat-i ber Gune-i Esatir

“Ali; Destanlara Rağmen Bir Hakikat”

 

1968 Hüseyniye-i İrşad konuşması. Bu eserinde Hz. Ali’nin gerçek misyonu üzerinde durmaktadır. [Tüm Eserleri: 26, s. 5-66]

 

Mukaddeme ber Kitab-i “Hicr bin Ad-i”

“Hicr bin Ad-i Kitabına Önsöz Yazısı”

 

Dr. Şeriati’nin, Hasan Ekber-i Merzinak’ın kaleme almış olduğu “Hicr bin Ad-i” adlı eserine yazdığı ön söz. Bu ön söz Hz. Ali ve Hz. Hasan’ın vefakar dostu Hicr bin Ad-i’nin şahsiyeti hakkındadır. [Tüm Eserleri: 19, s. 351-370.]

 

² 1969 (H.Ş.1348)

 

Hubut

“Yer Yüzüne İniş”

 

Hubut (İniş) veya insanın yaradılış hikayesi. [Tüm Eserleri: 13, s. 3-204.]

 

Cihan Biyn-i

“Dünya Görüşü”

 

Neft-i Abadan Üniversitesinde sunduğu konuşması.

 

İlk olarak “Peyam” dergisinin onuncu sayısında yayınlanan bu konuşmanın metni, Dr. Şeriati’nin bu metin üzerinde yaptığı eklerle birlikte “Cihan Biyn-i ve İdeoloji” (Dünya Görüşü ve İdeoloji) kitabında yayınlandı. [Tüm Eserleri: 23, s. 1-34.]

 

İdeoloji (1)

“İdeoloji (1)”

 

1969 yılında yaptığı bir konuşması.

 

İdeoloji ile bilim, felsefe ile din (Şirk ve Tevhid) arasındaki farkı inceler. Çağımızda ideolojinin, ideolog, filozof veya bilim adamının rolü. ‘Aydın kimdir’i konu edinmektedir. [Tüm Eserleri: 23, s. 63-100.]

 

İdeoloji (3)

“İdeoloji (3)”

 

Kaleme aldığı bu eserinde; “İdeolojiyi insanın devamlılık iç dürtüsü.” Olarak tarif eder. Ve şöyle devam eder. İdeoloji bir değerler ve hedefler bütününü ele alır, yorumlar ve insanı bir yön doğrultusunda harekete geçirir. “Nasıl bakmalı, nasıl olmalı ve neler yapmalı”yı insan için belirler. Dr. Şeriati bu eserinde “Nasıl” ve “Niçin” lere cevap vermektedir. [Tüm Eserleri: 23, s. 125-134.]

 

Hicret ve Temeddün

“Hicret ve Medeniyet”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması. Dr. Şeriati bu eserinde, medeniyetlerin kurulmasında hicretin etkisi. Hicretin insanın dünya görüşüne olan etkisi ve Kur’an’da hicretin anlamını ve çeşitlerini konu edinmektedir. [Tüm Eserleri: 23, s. 393-440.

 

Mahrut-i Camia Şinasiy-i Ferheng-i

“Kültürel Sosyolojinin Şekillenişi”

 

Bu konuşmayı Neft-i Abadan Üniversitesinde sunmuştur.

 

Aydınların, “Batı nasıl oldu da bu kadar yüksek ilmi, kültürel ve sosyal bir seviyeye ulaşabildi? Bu ilerlemede etkin yol nedir?” sorusuna cevap vermektedir. [Tüm Eserleri: 20, s. 109-148]

.

İstihrac ve Tasfiye-i Menabi-i Ferheng-i

“Kültürel Kaynakların Ortaya Çıkarılması ve Ayrıştırılması”

 

Neft-i Abadan Üniversitesinde yaptığı konuşma. Dr. Şeriati bu eserinde; “Bir milletin içerisinde bulunduğu durgunluktan, geri kalmışlıktan ve manevi düşüşten nasıl kurtulup, düşünsel bir olgunluğa, yapıcı ve kuvvetli bir manevi ve sosyal yapıya kavuşabilir”i sorguluyor. Bu sorunun cevabının toplumun kendi kültürel köklerine yönelmek olduğunu dile getiriyor. [Tüm Eserleri: 20, s. 295-330.]

 

İnsan bi Hud

“Kendi Olmayan İnsan”

 

Tahran Üniversitesinde sunduğu konuşması. Konusu; İnsan kültürel alinasyondan nasıl kurtulabilir ve kendi insan oluşuna dönebilir. [Tüm Eserleri: 25, s. 185-228.]

 

Skolastik-i Cedid

“Yeni Skolastik”

 

Sanat-i Şerif üniversitesinde sunduğu konuşma. İçeriği: Kilisede bilimsel sistem ve sekülarizm. Bilimin yeni sekülarizmdeki hedefi. Sermaye sahiplerince bilim adamlarının köleleştirilmesi. Günümüz dünyasında müslüman aydının görevi. [Tüm Eserleri: 31, s. 279-302.]

 

Nigah-i be Vilegihay-i Gurun-i Gadim ve Vusta ve Gurun-i Cedid

“Eski çağ, Orta ve Yeni Çağın Özelliklerine Bir Bakış”

 

Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünde verdiği derslerden oluşmaktadır. Öğrenciler bu konuşmaları kasete almışlar ve daha sonra bu kasetleri çoğaltıp dağıtmışlardır.

 

Eserin içeriği; Üçüncü dünya ülkelerinde bulunan bazı “Öze Dönüş” hareketinin öncülüğünü yapmış önderleri incelemektedir.

 

Niyerere [Tanzanyalı sosyolog ve iktisat bilimci], Ahmet Avdeh [Afrikalı bir inkılapçı], Jomo [Kenyalı], Aimé Césaire [Afrikalı şair], Ömer Uzgan [Afrikalı, sosyalist eğilimli inkılapçı bir müslüman], Vicent Monteil [Fransalı sosyalist bir şahsiyet. Aynı zamanda Sâmimi bir Asya ve Afrika ülkeleri savunucusu], Ömer Mevlüd [Cezayirli edebiyatçı], Katip Yasin [Kuzey Afrikalı yazar], Al-i Ahmed [İranlı yazar], Fanon [Cezayirli yazar]. [Tüm Eserleri: 31, s. 409-424.]

 

Kapalı dünya görüşü ve açık dünya görüşü. [Tüm Eserleri: 31, s. 27-438.]

 

Hicret, açık dünya görüşünün alt yapısını tesis eder. [Tüm Eserleri: 31, s. 439-448.]

 

Syantist Sosyoloji. [Tüm Eserleri: 31, s. 449-452.]

 

Medeniyetlerin birinden diğerine dönüşümünde Darwinizm. [Tüm Eserleri: 31, s. 453-454.]

 

Üçüncü dünya ülkeleri kendileri dile geldiler. [Tüm Eserleri: 31, s. 455-458.]

[Dr. Şeriati’nin el yazması.]

 

Realist ve taklitçi aydınların dinden anladıkları. [Tüm Eserleri: 31, s. 459-462.]

 

Ümmet ve İmamet

“Ümmet ve İmamet”

 

Dr. Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad’da sunduğu konuşması. Bu eserinde;

 

İmam kavramına; örnek ve ideal şahsiyet, şehid, yol nişanesi ve olağan üstü bir insan tipi olarak yeni bir mana kazandırmıştır.

 

Ümmet; hareketli toplum, muhacir ve ideal sahibi bir topluluk olarak ortaya koymaktadır. Yine bu eserinde imamın toplum (Ümmet)’la olan ilişkisini ele almaktadır. Kitabın son kısmında Vasiyet ve şura olgusunu Şia ve Ehl-i Sünnet’e göre incelemektedir. [Tüm Eserleri: 26, s. 434-461.]

 

Temeddün ve Teceddüd

“Medeniyet ve Modernizm”

 

Hüseyniye-i İrşad’da yaptığı bir konuşma. Dr. Şeriati bu çalışmasında üç mühim meseleyi ele almıştır.

 

Asimilasyon; İnsanın farkında olarak veya olmayarak bir başkası gibi olmasıdır. Bu bir çeşit hastalıktır.

 

Alinasyon; kendine yabancılaşmak veya kendi olma olgusundan çıkmak. Bu durum da toplumsal ve insani bir hastalıktır.

 

Bunların her ikisi de batılılaşma vesilesidir. Böylece üçüncü dünya ülkelerini medeniyetleşme adı altında modernizmin kucağına atmaktadırlar.

 

Eserinin son bölümünde ise medeniyet ve modernizmin arasındaki farkları ortaya koymaktadır. [Tüm Eserleri: 28, s. 127-248.]

 

“Hüner” Gorizi ez “Ançe hest”

“Sanat Gerçekleştiğinden Kaçış”

 

Bu eser Dr. Şeriati’nin Meşhed Üniversitesinde verdiği derslerden oluşmaktadır. Öğrencileri tarafından teksir edilerek çoğaltılmış. 1982 yılında “Hüner” ( Sanat ) kitabında yer almıştır.

 

Dr. Şeriati bu eserinde şöyle diyor: İnsan kendini tutsak eden o sürekli zindanından kurtulmak için bir kaçış yolu bulmalıdır. İşte bu yol din ve sanattır. Din bu dünya zindanından kaçış kapısı, sanat ise penceresidir. [Tüm Eserleri: 32, s. 73-86.]

 

Tarih-i İran-i İslam-i ta Safeviye

“ Safevi Dönemine Kadar İslam-i İran Tarihi”

 

Meşhed Üniversitesindeki derslerinden bir bölüm. Ders Moğol dönemine kadar İslam tarihi başlığıyla işlenmiştir. [Tüm Eserleri: 27, s. 3-78.]

 

Nigah-i be Tarih-i Ferda

“Yarının Tarihine Bakış”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

Şeriati bu çalışmasında; Yarının tarihine bakışın haber içerikli olmadığını,insanın yarınki geleceği üzerine yoğunlaşmak olduğunu. Yarının tarihinin okumuş ve tahsil görmüş kişilerin kuracakları ekollerin dinleşeceğini, ve bu ekollerden oluşacak yeni dinlerin bilim ötesi olmaktan ziyade bilim üstü bir yapıya dönüşecekleri bir dönem olacağını dile getirmektedir. [Tüm Eserleri: 31, s. 391-460.]

 

Ali, Hayat-i Barureş pes ez Merg

“Ali ve Ölümden Sonra Verimli Hayatı”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

Bu konuşma “Hz. Ali’nin Ölümden Sonraki Hayatı”, “Yenilgiden Sonra Galibiyet”, “Yenilgide Galibiyet” isimleriyle bilinmektedir. [Tüm Eserleri: 26, s. 391-360.]

 

İnsan-i Temam

“Kamil İnsan”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

Dr. Şeriati bu konuşmasında; insanı eksik ve noksan kılan unsurların neler olduğunu, insanlık tarih boyunca Kamil İnsan olgusunun peşinde koştuğu halde, insanları her zaman acıların ve noksanlıkların bırakmamasının nedeni nedir? İnsan niçin hep bozulmaya yöneliktir? Sorumluluk bilinci olan bir aydının toplumu “Öze Dönüş”e davet etmesi gerekmektedir, bu davetin yapılışı esnasında bir ideal şahsiyetin örnek gösterilmesi şarttır. Bizim toplumumuzun ideal kişiliği Hz. Ali’dir. [Tüm Eserleri: 25, s. 229-284.]

 

Ali, Tenha est

“Ali, Yalnız”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

Hz.Ali’nin yalnızlığından bahsetmektedir. [Tüm Eserleri: 26, s. 132-133.]

 

Metodlojiy-i İlim

“Bilim Metodolojisi”

 

A’li-i Bazergan-i lisesinde yaptığı konuşma.

 

İçeriği: Düşünme metod ve yöntemini nasıl olmalıdır? Orta çağ toplumunun geri kalmasının nedenleri. Bilim medeniyetinin dört bin yıl gerilemesindeki bilimsel düşünce metodundaki yanlış algılayış. İslam medeniyetine Yunanlıların nüfus etmesi. İslam medeniyet ve kültürünün gerilemesi. Kur’an’ı okuma metodu, ayn-i ve tecrübi yönden. [Tüm Eserleri: 31, s. 27-62.]

 

Suhan-i der barey-i Kitap

“Kitap Hakkında Bir Söz”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğrencileri kitap komisyonunun faaliyetlerine başlamasının açılış konuşması.

 

İçeriği: Prangalardan kurtulma. İnsanın hakikati ve görevi. Ekoller ve insani ihtiyaçlar. Egzistansiyalizm’e göre insanın mesuliyeti. Yaşantı tarzının insan üzerindeki etkisi. İnsanı sahip olması gereken içerikten uzaklaştırma. Sosyal toplum çeşitleri. İnsan kendinden nasıl uzaklaşıyor. Kendimize dönelim insanlık medeniyetini teşekkül edelim. [Tüm Eserleri: 25, s. 321-348.]

 

İnsan ve Tarih

“İnsan ve Tarih”

 

Dr. Ali Şeriati bu konuşmasını Tahran Üniversitesi Fen Fakültesi konferans salonunda sunmuştur.

 

İçeriği: Sondan başlamak ( Bilginin oluşumu veya geçmişten günümüze tarih felsefesi ), İnsanın bilim tarihi oluşu ( İnsan, insani şekil ve varlığını tarih içerisinde koruyor.) İnsanın tarihi bir varlık oluşu ve varlığın mahiyete göre önceliği ( Egzistansiyalizm teorisi ). Günümüz tarih telakkisi ( Diyalektik yönteme göre insanlık kervanının zorunlu tarih seyri. Bir başka deyişle sınıfsız toplum teorisi. Feodaliter dönem, Burjuva dönemi, Kapitalist dönem ve nihayet sınıfsız bir toplum dönemine geçiş. Bu merhaleler cebren geçilmek zorundadır.). İnsanı çevresi cebren şekillendirmektedir. Bilime tapıcılığın doğuşu, sebepleri ve syantizm. Kişinin veya toplumun esas kabul edilişi. Psikoloji bilimi esası. Sosyoloji. İnsanın kendine olan güvensizliği. İnsanda irade esası… [Tüm Eserleri: 24, s 247-304.]

 

İbret-i ve Hikayet-i

“Bir İbret ve Hikaye”

 

Dr. Ali Şeriati’nin kaleme aldığı bir çalışması. Bu eser “Hüner” (Sanat) kitabında yer almıştır. [Tüm Eserleri: 32, s 305-312.]

 

Miad ba İbrahim

“İbrahim ile Ahitleşme Yeri”

 

İlk hac seferi dönüşünde Hüseyniye-i İrşad’ da dört oturum halinde sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Hacda İstitâat [Güç yetirebilme], Hacdan alınacak dersler, Hz. İbrahim’in putperestlik karşısındaki tevhidi duruşu, kıyamı ve mücadelesi. Tevhid’in anlamı. Tevhid inancının sosyal reaksiyonu. Sanayileşmenin doğuşu. Dünya ve ahiret mefhumları. Şirk ve tevhid. İsyan. Kur’an’ın sembolik dili. Dinin rolü. İmamet. Cihad. Hacda ittisal ve bağlantı. Hareket ve hicret. [Tüm Eserleri: 29, s. 3-114.]

 

Suhanranihay-i Seferi Hacc-i Evvel

“İlk Hac seferinin konuşmaları”

 

Bu konuşma serisi on bir bölümden oluşmaktadır.

 

1-Hicret şehri Medine. / yer: Medine. / tarih: 3.11.1348 (H.Ş)

2-Hicretin mantıksal neticesi; Medeniyet. / yer: Medine. / tarih: 4.11.1348

3-Hicret çeşitlerinin incelenmesi. / yer: Medine. / tarih: 5.11.1348

4-Genç neslin kurtuluşu. / yer: Medine. / tarih: 6.11.1348

5-Hicret, ümmet ve imamet. / yer: Mekke.

6-Hac ibadetlerinin tahlili. / yer: Arafat. / tarih: 16.11.1348

7-Hz. Muhammet’in İslamı, H.z. İbrahim’in dinini ihya edicidir. / yer: Mina.

8-“İsmail”ini kurban et. / yer: Mina

9-Vasiyet ve şura. / yer: Mina.

10-Ne yapmalı? / yer: Mekke / tarih: 21.11.1348

11-Doğumdan bi’sete kadar Hz.Muhammet’in hayatındaki dönüm noktaları. / yer: Hira mağarası. [Tüm Eserleri: 29, s. 115-342]

 

² 1970 (H.Ş.1349)

 

Hüner der İntizar-i Mev’ud

“Sanat Vaad Edilmişi Beklemede”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Meşhed Üniversitesi Razi konferans salonundaki konferans konuşması. Dr. Ali Şeriati bu esrinde şöyle diyor:

 

Sanat demek; insanın halihazırda ulaşamadığı, fakat ulaşmak için gayret gösterdiği çabanın adıdır. İnsan sanat aracılığıyla kendi cinsinden olmayan, kendine yabancı olan şeylere renk vererek benzerlikler kurar ve bu şeyleri bu yolla tanımaya gayret eder.

 

Sanat insanda var olan, kendinden habersiz mutlak ruhun, kendine ulaşması ve Allah’ı tanımasıdır. [Tüm Eserleri: 32, s. 3-30.]

 

Tarih ve Erziş-i an der İslam

“Tarih ve Onun İslam’daki Değeri”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad ‘da sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Tarih, zaman içerisinde süregelen bilimsel bir gerçek ve olaylar bütünüdür. Kendi yolunda, bilimsel sabiteler çerçevesinde hareket etmektedir. Tarih, insanın bilimselleşmesidir. Kur’an ve tarih felsefesi. Müslümanların tarih etütleri. İslam Bilim, Kur’an’ı ve İslam tarihini tanımaktır. [Tüm Eserleri: 29, s. 541-562.]

 

Felsefe-i Tarih ez Didgah-i İslam

“İslam’a Göre Tarih Felsefesi”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad’da sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Tevhid külli bir harekettir. İnsan iki (ruh ve balçık)   yönlü bir varlıktır. Allah’ın onu var ettiği ruh ve balçık arasında irade özgürlüğüne sahip olan, hareket halinde bir varlıktır. Tarih felsefesi insanın sorumluluğundan ibarettir. Onun balçıktan Allah’a doğru olan hareketi. Toplum ve insanlığın, balçık (Bedevilik ve madde. Hareketsizlik, cehalet ve şuursuzluk )’tan Allah’a doğru hareketi.

 

İmamet; Adalet ve Kitap (İlim ve kültür)’a dayalı bir toplum oluşturmak için inkılapçı bir önderlik.

 

Demir (İktisadi gücün ve savunmanın sembolü). [Tüm Eserleri: 19, s. 307-350.]

 

Felsefe-i Niyayiş ( Mekteb-i Seccad )

“Dua Felsefesi”(İmam Seccad Ekolü)”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: dua aşkın tecellisidir. İrtibat kurmak ve ayrılıştan sonra tekrar birleşmek için. İnsan ruhundaki iniltiyi ancak dua ve yakarışla sakinleştirebilir. Dua hayatın çok ötesinde bir ihtiyaçtır. İslam’da dua. İmam Seccad ve bu yüce ve yalnız ruhun dert ve sancıları örneklik arz eden bir tecrübe, fikri bir öğreti, şuurlu ve gelecek için sorumluluk sahibi. [Tüm Eserleri: 8, s. 37-90.]

 

Niyayiş (Metn)

“Dua”

 

Bu metin iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısım Dr. Ali Şeriati’nin İmam Seccad’la ilgili yaptığı konuşmanın sonunda okuduğu metindir. İkinci kısım ise bundan daha önceki bir metindir. Dr. Şeriati bu her iki metini de “Felsefe-i Niyayiş” (Dua Felsefesi) adı altında yayınlanmıştır. [Tüm Eserleri: 8, s. 91-124.]

 

İkbal Muslih-i Karn-i Ahir

“İkbal Son Yüzyılın Islahatçısı”

 

İkbal-i Lahor-i’yi anma kongresinde yaptığı konuşmasıdır. Dr. Ali Şeriati’nin bu konuşma metni, Hüseyniye-i İrşad tarafından “Allâme İkbal” olarak yayınlanmıştır.

 

İçeriği: Yirminci yüzyıl modern medeniyetinin çıkmazları. Tarih boyunca İslamın tecziyesi. Bizim görevimiz düşünce ve kültür yapımızı yeniden inşa etmektir. İkbal ne sofi ne de alimdir, o İslam toplumunun ıslahatçısıdır. İslamî Rönesans. Sömürü. Modernizm. Modern kadın ve aydın kadın. Aydınlar ve din. İkbal Seyyid Cemal’den sonra öze dönüş hareketini ihya eden kişidir. [Tüm Eserleri: 5, s. 21-116.]

 

Hüseyn Varis-i Adem

“Adem’in Varisi Hüseyin”

 

1970 yılında Aşure günlerinde kaleme aldığı ve Hüseyniye-i İrşad’da sunduğu bir konuşmasıdır. [Tüm Eserleri: 19, s 1-108.]

 

Mezheb aleyh-i Mezheb

“Dine Karşı Din”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Küfr ve şirk dini ile tevhid dini, tarih boyunca sürekli olarak çeşitli suretlerde birbirleriyle savaşmışlardır.

 

Şirk dininin ve tevhid dininin özellikleri.

Küfr ve İslam dini.

Sınıfsal ve ırksal farklılıklardan meydana gelen ihtilaflar.

Tevhid dininin ve şirk dininin peygamberleri.

Aydınların sorumluluğu. [Tüm Eserleri: 22, s. 3-54.]

 

Ruşenfikr ve Mesuliyet-i u der Camia

“Aydın ve Onun Toplum İçerisindeki Sorumluluğu”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Aydın sınıfının oluşumu. Aydın kimdir? 17. yüzyıl okumuş sınıfının özellikleri (Irkçılık. Yüksek tabakalara karşı olma. Kilise yönetimine karşı çıkma). Toplumsal gerçeklerin nispi oluşu. Söz coğrafyası. Aydınların bilimperest yapıları. Rönesans hareketi. Avrupalı aydınların özellikleri (Maddecilik ve bilimcilik).

 

Doğu aydını. İslam toplumları ve taklit sorunu. Doğuda aydınlar sınıfının doğuşu. [Tüm Eserleri: 20, s. 49-108.]

 

Riyşehay-i İktisadiy-i Rönesans

“Rönesans’ın İktisadi Kökleri”

 

Dr. Ali Şeriati’nin A’l-i Bazergan-i lisesinde sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Ortaçağın özellikleri (Feodaliteye dayalı ekonomik ve sosyal düzen. Papa ile sınırlı siyasi hakimiyet).

 

Rönesans; toplumun veya ferdin kendini yapılandırmak için karar alışı. Burjuvazi ve burjuvazinin ortaya çıkışı.

 

Toplumların değişiminde Marks ve Weber’in görüşleri.

 

Dini toplumlarda aydınların sorumluluğu. [Tüm Eserleri: 31, s. 63-116.]

 

Tevhid ve Şirk

“Tevhid ve Şirk”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Mekke’ye yaptığı yolculuk esnasında bir oturumda sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Tevhidi tanıma ve önemi. Bir Kabil sistemi olarak şirki tanıma. Şirk dininin doğuşu ve iki tür ibadet.

 

Hz. İbrahim Tevhidi hareketin kurucusu. [Tüm Eserleri: 23, s. 35-62.]

 

Memalik-i hem Civar

“Komşu Ülkeler”

 

1970-71 öğretim yılının ilk döneminde Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Ölümü üçüncü sınıf öğrencilerine verdiği derslerden bir bölüm.

 

İçeriği: Eski İran medeniyeti, Rus, Çin, Arami, Sâmi, Abiri, Rum, Yunan ve Kürt medeniyetlerini kuşatan bir medeniyet beşiği. Medeniyet ve gelişimi. Eski ve yeni beşeriyetin ilerleyişini sağlayan etkenler. [Tüm Eserleri: 27, s. 299-320.]

 

Biyneş-i Tarih-i Şia

“Şia Tarihine Bir Bakış”

 

Dr. Ali Şeriati’nin El-Cevad mescidinde sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Tarih boyunca dinlerin tahrifi. Şia ve İslam tarihindeki rolü. Şianın İslam tarihini en iyi bir şekilde ilerici ve sosyolojik açıdan ele alışı.

 

Şianın Tarih felsefesi H.z. Adem’le başlar ve mazlumların, yoksulların ve işkence görmüşlerin kıyamıyla sona erer.

 

İntizar (Bekleyiş) felsefesi (Şiaya göre mevcut statükoya başkaldırı.). [Tüm Eserleri: 19, s. 227-252.]

 

Bahş-i Umum-i Cihan Biyn-i ve Ferheng

“Dünya Görüşü ve Kültür Olgusuna Genel Bakış”

 

Dr.Ali Şeriati’nin Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğrencilerine verdiği “Medeniyetler Tarihi” derslerinin bir bölümünden oluşmaktadır.

 

Dünya görüşü bir düşünce ekolünün temelini oluşturur. Kültür ve onun muhit ve dünya görüşüyle olan münasebeti. Doğu kültürü ve onun oluşumundaki etkili unsurlar (Edebiyat, felsefe, din ve yaşama tarzı). Doğu ve batı kültürü arasındaki farklar. Günümüz insanının geçmiş zaman insanından farklılıkları… [Tüm Eserleri: 12, s. 116-133.]

 

Çıra Esatir Ruh-i heme-i Temeddünhay-i Dünya est?

“Destanlar Niçin Tüm Dünya medeniyetlerinin Ruhu Olmuştur?”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde verdiği derslerden bir bölüm.

 

İçeriği: Destanlar tarihten daha gerçekçidir. Destanların gerçekliği ve değeri. Destanları tanımak tüm din, kültür ve medeniyetleri tanımak için bir anahtardır.

 

Tarihin tarifi. Bilimsel sosyoloji. İlk toplumların en önemli özellikleri (Mele, Mütref ve Ruhban) hakim sınıfı teşkil eden unsurlar. Çok tanrılı dünya görüşü ve sosyal yapıya yansıması. Mektep (Ekol) nedir? Bir mektebin çerçevesini belirleyen unsurlar… [Tüm Eserleri: 11, s 93-153.]

 

² 1971(H.Ş.1350)

 

Tarih ve Şinaht-i Edyan (ders-i evvel)

“Tarih ve Dinleri Tanıma”

 

-İlk ders. ( 20.1.1350 )

Dr. Ali Şeriati bu çalışmasını Hüseyniye-i İrşad’da sunmuştur.

 

-İkinci ders.( 3.2.1350 )

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Günümüz insan ve ideallerinin yenilgisi. İnsanın yalnızlığı. Feodaliter dönemin özellikleri (Seçkinler sınıfına dayalı bir toplum. Donuk bir yaşam. Sabit mukeddasatçılık. Hareketsizlik ve geçmişe tapınma. Bazı ahlaki değerlere genel bağlılık. Yeni bir şeylere yönelmekten ve değişimden korkmak). Burjuvazi. Açık ve kapalı dünya görüşleri. Din ve ortaya çıkışlarının sebepleri. İlk dinler. Mukaddes ve mukaddes olmayan. İbtidai dinlerin ortak özellikleri. [Tüm Eserleri: 29, s. 91-616.]

 

-Üçüncü ders. ( 17.2.1350 )

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Araştırma metodolojisi. İrfani duyarlılık. Bilim sosyolojisi. Beşeriyet, kültür ve medeniyet. Akl-i, bilimsel, siyasi, edebi, sanatsal, irfani bakış açıları. İnsan ve idealleri. [Tüm Eserleri: 14, s. 100-142.]

 

-Dördüncü ders. ( 31.2.1350 )

 

İçeriği: Din. Çin’de din. Hindistan’da din. Medeniyetlerin ve kültürlerin sınıflandırılması. Sosyal düzenler. Doğu ve batı hukuku. Doğunun batıyla olan görüş farkı. Batı kültürü ve özellikleri (Yönetimi ele geçirme. Tabiat hakkındaki düşünceleri. Hayatın asıl oluşu. Tüketicilik. Aklın asaleti. Ben merkeziyetçilik.) [Tüm Eserleri: 14, s. 144-179.]

 

-Beşinci ders. ( 14.3.1350 )

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Doğu dinleri. Çin dinleri ve Çinli ruhun özellikleri (Zıtlık. Kavmiyetçilik ve Milliyet. Tabiatçı görüş. Şairane ve arifane ruh). Taoizm ve Tao ekolünün esasları. Vahdet-i vücud ve bu düşüncenin olumlu ve olumsuz etkileri.

 

İslamın tarih felsefesi. İslam, Zerdüşt ve Buda dünya görüşünde zıtlık. Kültür. Tao ve İslam tasavvufunda vahdet-i vücud ortak nazariyesi. İrfan ve toplum. Lao-Tzu ve Konfüçyüs. [Tüm Eserleri: 14, s. 180-233.]

 

-Altıncı ders.(28.3.1350)

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Eğitimin merhaleleri. Medeniyetin hicretle olan ilişkisi. İktisadi konuların manevi konularla olan irtibatı. İran ve Hint’de ilk Arya dinleri (Toteme tapıcılık, ruha tapıcılık, maddeye tapıcılık). Veda dininin esasları. Tevhid, korku, cehalet ve menfaat faktörlerini ortadan kaldıran bir olgudur. Sofiler ve Kur’an’ın hikmeti. İslamın ilk yıllarında eğitim metodu. Kur’an’ın ilk emri “Oku”. Kur’an’da zihinsel ve kültürel semboller (Mürekkep ve kalem). Hint sosyal sınıfları. Tevhid ve şirk. Emanet. Yasak meyve. Edebiyat ve irfanda yaradılış felsefesi… [Tüm Eserleri: 14, s. 234-279.]

 

-Yedinci ders. (11.4.1350)

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: İnsanın var oluş boyutları (bilinç, hürriyet, yaratıcılık). İnsan nedir? Çeşitli dinlerde yaradılış destanı (Emanet. İsimler. Yasak meyve. Havva. İsyan. Habil ve Kabil). Şirk çeşitleri. Tevhid. Teslis. Ümmi oluşun manası. Dünyacılık ve Ahiretcilik. Hatemiyyet… [Tüm Eserleri: 14, s. 280-328.]

 

-Sekizinci ders.(25.4.1350)

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Kelamı, felsefesi ve tarihi ile Şia. İranlıların İslam dinine yönelmelerinin sebepleri. Adalet ve rehberiyet. Ali Şiası ve Safevi şiası. Kıst (Adalet). Dünyada siyasi sistemler (Demokrasi. Krallık. Aristokrasi. Monarşi. Oligarşi.). Vasiyete dayalı yönetim… [Tüm Eserleri: 15, s. 1-52.]

 

-Dokuzuncu ders.(7.8.1350)

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Modern dünyada yaşantı, akıl ve refah üzerine kurulmuştur. Hint merkezli düşünce yapısına göre aydın görüş.İç dünyanın keşfi. İlahi felsefe insan üzerine kuruludur. Doğu insanın “Ben” üzerine isyanı. Riyazet. Atheman. Brahman. SamSâra ve Nirvana. Hint dininde tenasüh. Hint toplumu sınıf tabakaları… [Tüm Eserleri: 15, s. 53-84.]

 

Fatime, Fatime est.

“Fatma Fatma’dır”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması. Dr. Ali Şeriati bu konuşmasını tashih ettikten sonra kitaplaştırdı.

 

İçeriği: Nasıl olmalı? Hakikat peresti. Halkın ve alimlerin sorumluluğu. Her din akıl ve aşk unsurundan meydana gelmiştir. Aydın. Halk. İslam toplumlarında ve İslam kültüründe kadın. Üç kadın tipi (Geleneksel kadın, modern kadın, H.z. Fatma). Din ve gelenek. Olgu ve hakikat.İnsan tipleri (eski ve yeni). İrtica ve sömürü. Modern çağda kadının kültürel rolü ve konumu. Aile. Kapitalizmin kadına bakış açısı. Doğulu kadın. Hz. Fatma Müslüman kadının ideali… [Tüm Eserleri: 21, s. 3-206.]

 

Maşin der Esaret-i Maşin

“Sanayileşme Sanayileşmenin Esiri”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Poli Teknik Üniversitesinde sunduğu konferansı.

 

İçeriği: Toy tercihinde aydına düşen görev. Dünya kutupları, Syanetizm ve bilim peresti. Sanayileşme sosyolojik bir tezahürdür. On dokuzuncu yüzyılda insan topluluklarının bilim felsefesine göre iki kısma ayrılması alt yapı, üst yapı. Bilimsel felsefede sosyal merhaleler (İlk komün, kölelik, seruvaji, feodalite, burjuvazi, Kapitalizm, sınıfsız toplum.). Burjuvazi ve bilim. Sanayileşmenin devresinin özellikleri (Üretimde yükseliş, fiyatın düşürülmesi.). Sanayileşme insani değerleri olumsuz yönde etkiliyor. Brokrasinin icadı. Faşizm. Sömürünün şiddetlenmesi. Kapitalizmin uyanışı. [Tüm Eserleri: 31, s. 303-358.]

 

Hac

“Hac”

 

Bu kitap 1971 yılında basılmıştır.Dr. Ali Şeriati bu eserinde şöyle diyor:

 

“Bu eser, Allah’ın bu zayıf kulunun kaleme aldığı, haccın edeplerini ve hükümlerini içeren bir çalışmadır. Hiçbir müslümanın, hac merasimini derk etmesi kadar önemli bir görevi olamaz. Çünkü hac ibadetleri fıkıhsal bir vazife değil, fikirsel bir vazifedir. Bu açıdan ben hac ibadetlerinin mesajını anlamaya ve yorumlamaya çalıştım. Bunu da bir “Ruhani” veya “Fetva Mercii” nden biri olarak değil sadece hac görevini yerine getiren bir Müslüman olarak yerine getirdim. Hani hac dönüşünde bir hacı hacla ilgili düşüncelerini söyler ve diğerleri de onu büyük bir iştiyakla dinler ya işte o şekilde.” [Tüm Eserleri: 6, s. 7-89.]

 

İntizar-i Mezheb-i İtiraz

“İtiraz Mezhebini Bekleme”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Üzerinde bulunduğumuz mevcut durum ile, İslamın ilk yılları arasındaki uzaklık. İnanç ve zihni çalışmalarda öğreti olarak intizar konusu. İmam-ı zaman ve Ahir zaman olumlu ve olumsuz intizar (bekleyiş). [Tüm Eserleri: 19, s. 253-304.]

 

Peder, Mader ma Müttehimim

“Anne, Baba Biz Suçluyuz”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad’da sunduğu konuşması. Şeriati bu konuşmasını tashih ettikten sonra kitaplaştırdı.

 

İçeriği: İslamî konulara yeni ve eski bakış açıları. Bu her iki bakış açısına göre dini anlayışın ne olduğunu ele alıyor. [Tüm Eserleri: 22, s. 55-170.]

 

Teşeyyü’-i Alev-i ve Teşeyyü’-i Safevi

“Ali Şiası ve Safevi Şiası”

 

9.8.1350 Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad’da sunduğu üç saat konuşması.

 

İçeriği: Ali Şiası ve Safevi Şiası fikir ve inanç yapılarının karşılaştırılması. [Tüm Eserleri: 9, s. 17-263.]

 

Teşeyyü’-i Siyah ve Teşeyyü’i Surh

“Siyah Şia ve Kırmızı Şia”

 

Mezheb-i Şahadet ve Mezheb-i Aza

 

Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad’da bir geceden fazla sahneye konulmasına rejim tarafından müsaade edilmeyen Tiyatro oyunu “Ser be dâran” için yazdığı açıklama ön yazısı. [Tüm Eserleri: 9, s. 3-10.]

 

Mes’uliyet-i Şia Buden

“Şia Olmanın Sorumluluğu”

 

15.8.1350 Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: İman ile amel arasındaki ilişki. Din, din için veya halk için. Din mefhumunun yeni manası. Sırat. Hac. Ümmet. Sorumlu insan ve özellikleri. Şia ve tarihi dönemleri. Şiaya göre tarih üç bölümden oluşur: “Nübüvvet” Kurtuluş ve özgürlüğün kemale erdiği dönem. “İmamet ve rehberiyet”, “Gaybet dönemi” Naiblik ve içtihat. [Tüm Eserleri: 7, s. 227-267.]

 

Çe Niyaz-i est be Ali?

“Ali’ye İhtiyaç Duyulmasının Nedeni Nedir?”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Günümüz toplum ve insanının Ali’yi tanımaya ihtiyacı vardır. Hz.Ali’nin hayatının üç devresi; Mektebi oluşturmak için yirmi üç yıl mücadelesi. Vahdeti muhafaza etmek için yirmi beş yıl. Son beş yıl adaleti tesis etmek için yönetimdeki çalışmaları. [Tüm Eserleri: 26, s. 133-154.]

 

Çe Bayed Kerd?

“Ne Yapmalı?”

 

Hüseyniye-i İrşad’da sunduğu bu konuşmasının metnini bazı eklemeler yaparak kitaplaştırdı.

 

İçeriği: Batının, Asya ve Afrika toplumlarının kültürlerini ve tarihsel kimliklerini ortadan kaldırmak için verdiği mücadele. Sözde aydınların toplumlarını batılılaştırmak için üstlendikleri rol. Dinin içeriği ve hakikatine rağmen şekil ve forMûna dayanma.

 

Günümüz insanının en önemli problemi olan ruhi bunalımına cevap verici olarak hareketli ve sürekli gelişen bir inanç yapısına sahip olarak İslam dini.

 

Yeni okumuşların halkla olan diyalogu. Aydının misyonu ve onun toplum içerisindeki belirgin özelliği. Öze dönüş. Düşünsel ve bilimsel mücadele. Yanlış ve bozuk gelenekler. Batı kültür ve medeniyetini doğru anlamak ve dünyadan haberdar olmak. İslamî bir Rönesans gerçekleştirmek… Kur’an ve Muhammed-i İslam’a dönüş. Yaşadığımız çağa uygun olarak İslamî toplumların ihtiyaçlarını yeni bir bakış açısıyla ele almak. [Tüm Eserleri: 20, s. 331-472.]

 

Ari İyn çenin bud Berader

“Evet Kardeşim İşte Böyleydi”

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

Dr. Ali Şeriati bu kitabında şöyle diyor: “Ben büyük medeniyetlerin ve büyük insanlık medeniyetinin o tarihi muhteşem yapıtlarını her zaman beşeriyetin iftihar kaynakları olarak kabul ederdim. Her ülkeye veya her şehre gittiğimde öncelikle oranın en büyük medeniyet kalıntılarını görmeye giderdim. Daha önce orada yaşamış olan milletlerin geride ne gibi eserler bıraktıklarını bilmek isterdim.

 

Ne zaman ki Mısır topraklarına ayak bastım, hemen dünyanın yedi harikasından biri olan piramit mezarlara gittim. Orada bana rehberlik yapan kişi bu büyük yapıtların beş bin yıl önce o zamanın kölelerinin sekiz yüz milyon büyük taş parçasını Usvan’dan Kahire’ye yani dokuz yüz seksen kilometre taşıdılar ve üst üste koyarak Firavunların mumyalarının içerisine konulacağı binaları inşa ettiler… Bir an gözüm o civarda bulunan kölelerin mezarlarına takıldı. Beni onlara doğru çeken bir şeyin olduğunu hissettim, kendimi onların mezarının başında buldum. Sanki orada yatan kölelerin her birini tek- tek tanıyordum. Elime bir kağıt kalem aldım ve orada yatan yüz bin köleden birisine bir mektup yazdım. Ondan sonraki binlerce yılı ona anlattım, o bu geçen binlerce yıldır yoktu ama kölelik çeşitli şekillerde devam ediyordu.” [Tüm Eserleri: 22, s. 171-192.]

 

Ali Bunyangozar-i Vahdet

“Ali, Vahdetin Kurucusu” 21.8.1350

 

İçeriği: Çeşitli bakış açılarına göre İslamî gruplar arasında vahdetin tahlili. Tek bir hakikat olarak İslam. Vahdet düşünce planında ve yapılan araştırmalara göre mahkum edilmiş durumdadır, fakat şia ve Sünni arasında oluşacak vahdet mümkün ve makuldür. Bu konu bizlerin sorumluluğumuz altındadır. [Tüm Eserleri: 26, s. 155-194.]

 

“Tarih ve Dinleri Tanıma”

-Onuncu ders. 21.8.1350

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

İçeriği: Büyük bi’set (çıkış)’lerde ki yakınlık (Lao-Tzu, Konfüçyüs, Buda M.Ö.5-6. yüzyıllar), Hz. İbrahim ve onun kıyamı. Günümüz dünyasına hakim olan felsefi yapı (Refah ve Karmaşa). Budanın hayat hikayesinin tahlili ve ortaya koyduğu toplumsal hareket. [Tüm Eserleri: 15, s. 85-120.]

 

Ez koca Agaz konim?

“Nereden Başlamalı?”

 

Sanat-i Şerif üniversitesinde yaptığı konuşma.

 

İçeriği: Toplumların ve insanların önemli sorularından biri olan “Nereden Başlamalı?” ya cevap vermektedir. Aydın; sorumluluğu ve rolü. Mevcut İslamî toplumların durumunun değerlendirmesi. Sorumluluk sahibi bir Müslüman aydının görevi. İslamî protestanizmin icadı. Kültür kaynaklarının ayıklanması. Toplumsal tezatların eleştirilmesi. Aydının kendisi ile halk arasında bir köprü kurması. [Tüm Eserleri: 20, s. 247-294.]

 

“Tarih ve Dinleri Tanıma”

On birinci ders.5.9.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Buda ve Budizm. Kurtuluş yolu. Akıl öteciliği ve akılsızlık. Nirvana. Buda. Uyanışa davet. Hint ve Hint ilahları. Buda’nın vesileler güçlerine karşı feryadı ve insanı ilahlara -Allah’a değil- tapmaktan öze dönüşe daveti. Hakikat ve akıl. Kendini bulma ve kendini tanıma. Adalet. Buda dininin ibadet ve merasimleri. Buda dininin felsefesi marifet üzerine bina edilmiştir ve marifet üç kısma ayrılmıştır; Dünya ebedi olmayanlar topluluğudur. “Ben” yalandır. Hayat acıdan ibarettir. [Tüm Eserleri: 15, s. 121-156.]

 

“Tarih ve Dinleri Tanıma”

On ikinci ders.19.9.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Dini marifet. Hint dininin ruhunu tanıma. Hint’e genel bakış ve diğer coğrafyalarla mukayesesi. Hint dinlerinin özellikleri. Batı düşünce ekollerinin dünya görüşleri (Radikalizm. Hümanizm. Realizm. Natüralizm. Epikurizm. Psikolojizm ve…). Hint dinlerinde tanrı. [Tüm Eserleri: 15, s. 157-190.]

 

“Sorular ve Eleştirilere Cevaplar”

 

Hüseyniye-i İrşad . 23.9.1350’de İmam Caferi Sadık’ın vefat yıldönümü münasebetiyle bir panel düzenlenmiştir. Bu panele Sadr Belagi, Seyyit Murtaza Şebesteri, Üstat Taki Şeriati, Dr. Minaçi, Dr. Ali Şeriati ve Ali Emirpur konuşmacı olarak katılmışlardır. [Tüm Eserleri: 22, s. 225-244.]

 

“Tarih ve Dinleri Tanıma”

On üçüncü ders. 3.10.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: İran’daki ilk kavimler ve onların dinleri. İran’da bulunan Arya ırkına mensup kavimler. Zerdüştlük ve Aşkari devletine karşı ayaklanmaları. Sasaniler ve Zerdüştler. Zerdüştlüğün ilahı. Zerdüştlük dinine ve İslam’a göre yaratılış. Zerdüştlük dininin özellikleri. [Tüm Eserleri: 15, s. 191-218.]

 

“Tarih ve Dinleri Tanıma”

On dördüncü ders. 17.10.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Açık ve kapalı toplumlar. Filozoflarla Peygamberler arasındaki fark. Zerdüştlük dininin incelenmesi. Zerdüştlükte sosyal sınıflar. Zerdüştlük dininin ilahları. Zerdüştlüğe göre kıyamet. [Tüm Eserleri: 15, s. 219-272.]

 

İslam Şinasi (Ders-i evvel)

“İslam Bilim”

 

İlk ders. 15.11.1350

 

Hüseyniye-i İrşad’da “Tevhidi Dünya Görüşü” başlığı altında sunduğu dersler.

 

İçeriği: Bir inanç ekolü olarak İslam. Bir ekolun teoremi. Tevhit ekolünün çerçevesi. İtikadi alt yapı ve üst yapı. Dünya görüşü. İdeoloji. İnsanı tanımak. Sosyoloji. Tarih felsefesi. İdeal toplum. İdeal insan. Tevhide dayalı dünya görüşü ve Şirke dayalı dünya görüşü. İnsanın yaradılışı. Toplum ve tarihte Kabil ve Habil sınıfsal diyalektik tezadı. [Tüm Eserleri: 16, s. 2-81.]

 

“İslam Bilim”

ikinci ders. 22.11.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

Bu konuşma birinci dersin devamıdır. [Tüm Eserleri: 16, s. 2-81.]

 

“İslam Bilim”

Üçüncü ders. 29.11.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Bir dünya görüşü ve tarih felsefesi olarak tevhid. Tarihi seyir içerisinde tevhid sosyolojisi iki asıl olan hayır ve şerre dayalı bir ahlaki alt yapıya sahiptir. Tevhidi dünya görüşüne göre vahdet ve kesret. Dünya ve ahiret. Ayet ve sünnet… [Tüm Eserleri: 16, s. 82-115.]

 

“İslam Bilim”

Dördüncü ders. 6.12.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Sosyal alt yapı. Kölelik dönemlerinde üretim alt yapısı. Feodalite. Burjuvazi. Şirkin çeşitleri ve şirk sosyolojisi. Şirk dünya görüşü. [Tüm Eserleri: 16, s. 116-137.]

 

“İslam Bilim”

Beşinci ders. 13.12.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Felsefe tarihi ve beşeriyet tarihi içerisinde kendine has bir duruşu ve hareketliliği bulunan tevhidi görüş. İbn-i Haldun’a göre tarih felsefesi. Vigo, Hegel, Marks, Toynbee ve Egzistansiyalizm. Hümanist ekoller. Batı ve doğuda Hümanizm, İslam mektebinin oluşumunda esas unsurlar (Kitap, Peygamber ve ashabın hayatı…). İslamı tanıma metodu. İmamet… [Tüm Eserleri: 16, s. 138-174.]

 

“İslam Bilim”

Altıncı ders. 20.12.1350

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Aydının misyonu. Bilinçlendirici asli bir etken olarak İslam tarihini bilmenin önemi. Selefiye hareketi ve önderleri ( Seyyid Cemal ve Muhammet Abduh ). [Tüm Eserleri: 16, s. 176-204.]

 

Şehadet

“Şahadet”

 

Hüseyniye-i İrşad’da müslüman gençlerin idam edilecekleri günün sabahı yaptığı konuşma.

 

İçeriği: Hüseyni hareket ve şahadet felsefesi. [Tüm Eserleri: 1, s. 121-123.]

 

Pes ez Şehadet

“Şehadet Sonrası”

 

1350 yılının on ikinci ayı içerisinde Narmek Mescidinde yaptığı konuşma. Bu konuşması kasete alınmış ve çoğaltılarak dağıtılmıştır.

 

Dr. Ali Şeriati bu konuşmasını aynı gün şehit edilen genç Müslümanların, özellikle yakından tanıdığı Mes’ud ve Mecid Ahmet Zade’nin Şahadetlerinden son derece etkilenmiş bir hal içerisinde yapmıştır. “Zeyneb-i bir duyarlılıkla sunduğu kan, şahadet ve şehitlerle ilgili konuşmasını kendisini dinleyen halkı kıyama davet ederek noktalamıştır. Konuşmanın bitiminde dinleyicilerin büyük bir kısmı mescidin bulunduğu caddede Şahlık rejimini protesto yürüyüşü yaparlar, onlarcası bu gösteri esnasında Şahın polisleri tarafından tutuklanır.

 

Dr. Ali Şeriati’nin o günkü yaptığı konuşmadan bir bölümü şöyledir:

 

“Şu an şehitler öldüler ve biz ölüler ise yaşamaktayız. Şehitler sözlerini söylediler ve biz dilsizler ise onların muhataplarıyız. Onlar yaşamaya tahammül edemedikleri için cesurca ölümü tercih ettiler, bizler ise utanmadan kala kaldık. Bizler yüzyıllardır durmaktayız. Şu halimize tüm dünya gülse yeridir. Çünkü bizler hayat ve izzetin sembolleri Hüseyin ve Zeynep’ten dem vuruyoruz ama zillete ve alçaklıklara boyun eğiyoruz. Fakat o gidenler ise Hüseynice bir iş yaptılar, kalanların üzerine ise Zeynepce bir iş yapmak düşer, bunun dışındakiler ise Yezididirler…” [Tüm Eserleri: 19, s. 197-208.]

 

Bazgeşt be Hişten

“Öze Dönüş”

 

1350 yılının sonlarında Ahvaz’daki Cendi Şapur üniversitesinde sunduğu daha sonra bu konuşma metni. İran ve Avrupa’da “Günümüz İnsanının Gereksinimleri” adıyla yayınlandı.

 

İçeriği: İnsanın sosyal sınıfı. Şuur ve iman. Dine dayanma. Tarih, kültür ve kültürel dil. Dine dönüş. Tarih ve kültür. Hangi öze dönüş. Bilinçlendirici bir ideoloji ve aydın bir olgu olarak İslama dönüş. [Tüm Eserleri: 4, s. 5-33.]

 

Bazgeşt be kudam Hiyş?

“Hangi Öze Dönüş?”

 

1350 yılında kaleme aldığı tahmin edilen bir eseridir.

 

İçeriği: Bizim toplumumuzda düşüncelerin kaderi. 19. yüzyıl İran toplumunun incelenmesi. İranlı ıslahatçıların ve müceddidlerin çalışmaları. Medeniyet ve modernizm. Bir toplumun vicdanının kilitli olması. Bizim toplumumuz tarih evrelerin den hangisini yaşamaktadır ve bulunduğu durum nedir? Doğulu ve batılı toplumların farklılıkları ve özellikleri. Bir hareketin hükümete ulaşmasından sonra yenilgisi. Toplumun kaderine şuurlu bir şekilde yaklaşmak. İslam toplumlarının aydınlarının görevi. Alinasyon. Sömürü. Üçüncü dünya ülkelerindeki bazı örnek aydın şahsiyetler (Fanon, Seyyid Cemal). Nasyonalizm. Marksizm. Materyalizm. İlim ve amelin irtibatı. Din. Toplumuzun tarihsel ve kültürel benlik çeşitleri. Öze dönüş. Cebr-i Tarih. Yaratılış hikayesi. Habil ve Kabil, sınıfsal savaş. [Tüm Eserleri: 4, s. 37-401.]

 

Niyazhay-i İnsan-i İmruz

“Günümüz İnsanının İhtiyaçları”

 

Ahvaz’da ki Cend-i Şapur Üniversitesinde yaptığı konuşma.

 

İçeriği: Modern felsefenin buhranı ve batıda insan bilim. İnsan denen meçhul. İnsan ve çeşitli ideolojiler ve ekoller. İnsanın mana ve mefhumu. İnsanın düşmanları; bilim, kapitalizm, uzmanlık, hurafelerle dolu dini anlayışlar, tüketim, kitap kurbanı olma, sınıfa dayalı düzen. [Tüm Eserleri: 25, s. 291-320.]

 

Vaz-i Agah-i Tabakat-i

“Sınıfsal Durumdan Haberdar Olma”

 

Neft Üniversitesinde bir grup öğrenciyle yaptığı sohbet.

 

İçeriği: İran’daki sınıfsal konumdan haberdar olmak. Sosyal sınıf. Geri kalmış toplumlarda bilinçli bir aydın sorumluluğu. İslam toplumlarında aydının rolü. Asimilasyon ve onun İslam toplumlarını tehdit edişi. [Tüm Eserleri: 31, s. 389-408.]

 

² Dr. Ali Şeriati’nin 1350 yılında hac ziyareti esnasında yaptığı konuşması.

 

Bu bölüm aşağıda bahsedilen yedi kısımdan oluşmaktadır.

 

1- 23 günde 23 yıl. / Medine konuşması.

 

İçeriği: Peygamberin hayatının 23 yıllık bölümünü incelemektedir.

 

İnsanın mesuliyeti. İslamı tanıma yolu. Peygamberin yaptığı savaşların tahlili. Hz. İbrahim’in tam manasıyla tanınmaması. Müslümanların zihinlerindeki Hz. Muhammed ve Ehl-i Beyt imamları anlayışı.

 

2- İslamda hicretin önemi ve Kur’an’da yer alan beş tür hicretin incelenmesi. / Medine.

 

İçeriği: Hac. Hicret ve muhacirlik. İslamın üç önemli esası; İman, Hicret ve Cihad. Hicret çeşitleri; Mesuliyet sahibi bir insanın hicreti, Mesuliyet sahibi olmayan bir insanın hicreti, İlmi hicret, Tebliğ amaçlı hicret, Öze dönüş hicreti.

 

3- Peygamber mescidinin ve etrafının krokisi. Hz. Fatma’nın hayatını bilmenin önemi. / Medine.

 

İçeriği: Peygamber mescidinin ve Hz. Fatma’nın eviyle ilgili açıklamaları içermektedir.

 

4- Tevhid tüm amellerin alt yapısını oluşturmaktadır. Hükümler ve duygular. / Mekke.

 

İçeriği: Tevhid ve şirk. Çeşitli dinlerde asıl kurtarıcı unsur. Sömürü sosyolojisi. Tevhid tüm usul kaidelerinin ve hükümlerin temelini oluşturur. Aşk ve marifet. Şirkin çeşitleri…

 

5- Şu an Kabe’ye ulaştın, artık Kabe’de de kalma.

 

İçeriği: Hac ve hac ibadetlerinin tahlili.

 

6- Genel tekrar ve netice çıkarımı. / Mina.

 

İçeriği: Hac insanın iç ve dış dünyasında gerçekleştirdiği bir ibadettir. Kur’an’da zaman kavramı. Şuurlu bir insanın şuursuz bir toplumda görevi. Tevekkül. Tavaf dünyada tevhidin resm edildiği yerdir. Hac ibadetleri ( Say. Tavaf. Allah ile biatlaşmak Arafat. Mescid ul-Haram ). Hac ibadetlerinin sembolik tahlili. Dünya ve ahiret.

 

7- Gelecek için kara verme. / Mina. [Tüm Eserleri: 29, s. 363-538.]

 

Hac Bozorgter

“Hac Daha Büyüktür”

 

Hac ibadetlerinin konu edildiği bu esrini 1350 yılında kaleme almıştır.

 

İçeriği: Zilhiccenin dokuzuncu gününde salikin ihramını giyerek Arafat’a gidişi, oradan Meş’ar’a oradan Mina’ya, şeytan taşlamadan sonra kurbanını kesmesi… gibi sembolik hac ibadetlerinin tahlili. Tasavvuf ve hac. Bilimsel tarih zorunluluğu. İnsanın dört büyük zindanı: Tabiat, tarih, toplum ve nefis. [Tüm Eserleri: 6, s. 91-240.]

 

Bozorgter ez Hac: Şahadet

“Hacdan Daha Büyük: Şahadet”

 

Bir önceki eserin devamı. [Tüm Eserleri: 6, s. 243-247.]

 

Ferheng ve İdeoloji

“Kültür ve İdeoloji”

 

Tahran Öğretmen yüksek okulunda sunduğu konferans konuşması.

 

İçeriği: Kültür. Medeniyet. İdeoloji. Kültür ve medeniyet çeşitleri. Yunan kültürü. Çeşitli beşeri nazariyeler (Felsefi. Bilimsel. Fenni ve Teknik. Siyasi ve sosyolojik. Sanatsal. İrfani ve dini). Kendinden haberdar olma ve hükümet… [Tüm Eserleri: 23, s.135-172.]

 

Bazgeşt be Hiyş

“Öze dönüş”

 

Bu eserin yazılış tarihi tam olarak bilinmemesine rağmen Meşhed Üniversitesindeki görevine son verilmeden (1350-1351) önce kaleme aldığı bilinmektedir.

 

İçeriği: Kendine yabancılaşmanın sebepleri. Nasyonalizm ve milliyet. İnsan alinasyon çeşitleri: Sofivari alinasyon, Sanayileşme yoluyla alinasyon, iş, aşk, züht, madde ve düşünsel alinasyon, Kültürel ve milli….

 

Milliyetçiliğin nasyonalizmle bağlantısı. Raşizm. Enternasyonalizm ve çeşitleri: (Dini, İnsani, Sınıfsal). Milliyet ve dinin irtibatı. İslam ve milliyet. İran’da öze dönüş hareketleri. İran’ın tarihi devreleri (Yunanlaşma, batılılaşma, İslamın ilk dönemlerinde öze dönüş hareketleri, Şuubiye, Ebu Müslim hareketi, Muhtarın kıyamı, hariciler). İranlıların İslama yönelmelerinin sebepleri. Edebi hareket. Kültürde Firdevsi’nin rolü. Marksizm bir çeşit alinasyondur… [Tüm Eserleri: 27, s. 79-226.]

 

² 1972 (H.Ş.1351)

 

Çehar Zindan-i İnsan

“İnsanın Dört Zindanı”

 

Yüksek Sosyal Hizmetler Okulunda kız öğrencilere sunduğu konuşması.

 

İçeriği: İnsan mefhumuyla ilgili çeşitli tarifler. İnsanın özellikleri; Şuur, Seçme ve yaratıcılık. İnsanın zindanları; Tabiat, Tarih, Toplu ve Nefis. İnsanın bu zindanlardan kurtulmasının yolu. [Tüm Eserleri: 25, s. 59-174.]

 

“İslam Bilim”

– Yedinci ders. 18.1.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“Tevhid bir tarih felsefesidir” başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Tevhidi nazariyeye göre tarih felsefesi. Şirk ve Tevhid. Tevhid ve şirkin başlangıcı. Yunan ilahları. Kürt yarım adası. Yunan ve Beyn’n-Nehreyn arasındaki vasıta ( kudret, medeniyet ). Totem’in sorusu.

 

“İslam Bilim”

– Sekizinci ders. 25.1.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri. “Ahlak Felsefesi” başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Tevhidi dünya görüşüne göre ahlak felsefesi ve insan bilim. Amiyane ve bilimsel ahlak. Dünya ve ahiret. İslam’da üç ahlaki esas (Fedakarlık, Hayır ve Şer, Emir ve nehy). Alinasyon ve Aline edenler; İnhiraf olmuş dinler. Şirk, züht, sanayileşme, teknokrasi) [Tüm Eserleri: 16, s. 206-232.]

 

Brokrasi, sınıfsal toplum düzeni. Materyalizm. İdealizm. Beşeri bozulmanın asıl nedenleri; (Cehalet, menfaat ve korku)… [Tüm Eserleri: 16, s. 234-303.]

 

“İslam Bilim”

-Dokuzuncu ders. 1.2.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

İçeriği: Hac. Ferdin veya toplumun esas oluşu. İslam’da ahlak felsefesi. Sosyoloji ve psikolojide “Ben” ve “Biz” bahsi. “Ben” ve çeşitleri; Irksal ben, kavimsel ve milli ben, sınıfsal ben ve ailevi ben.

 

Beşeriyeti tehdit eden tehlikeli hastalıklar. Kültürel ve tarihsel kopukluk ve yabancılaşma. Milletlerin bir birlerinden ayrılmalarının sebebi. İki olgunun vahdeti; Dünya ve ahiret. Tabiat ve tabiat ötesi. Ruh ve madde.

 

Çeşitli dünya görüşleri; İdealizm, Materyalizm, şüphecilik, insan merkeziyetçilik… [Tüm Eserleri: 16, s. 304-340.]

 

“İslam Bilim”

– Onuncu ders.

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.8.2.1351

 

“Kur’an’a ve Beşeri Ekollere Göre Tarih” başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Aristo yöntemi ile bilimsel yöntemin farklılıkları. Kur’an ve tarih. Tarihin, toplumları, ırkların veya kültürün esas alı- nışına göre tarifi. İnsanın ilim oluşu (Egzistansiyalist görüş). Historizm (Cebr-i tarih). [Tüm Eserleri: 17, s. 3-40.]

 

“İslam Bilim”

– On birinci ders.15.2.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“Arnold Toynbee’nin tarihi harekete geçiren etkenler Tezi” başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Tarihi harekete geçiren etkenlerle ilgili çeşitli görüşler.

 

Toynbee ve tarihsel etken olarak istila ve savunmaların asıl oluşu. Yuhan Frederik Şilir ve Aşk ve açlık. İbn-i Haldun; İklim ve coğrafya.

 

Faşistler ve Raşistler. Irk. Ekonomist ve Marksizm ekonomik yapıyı tarihin hareket etkeni olarak kabul eder.

 

Üç esas üzerine sürekli inkılap; İçtihat, İyiliği emretmek ve kötülükten menetmek. Hicret.

 

Max Weber ve şahsiyet nazariyesi. [Tüm Eserleri: 14, s. 41-72.]

 

“İslam Bilim”

– On ikinci ders. 22.2.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“Marks’ın Hayatının Üç Devresinde Marksizm”

 

İçeriği: Marks ve Marksizm. Marks’ın hayatının üç evresi ve Marksizmi eleştiri. [Tüm Eserleri: 17, s. 73-103.]

 

“İslam Bilim”

– On üçüncü ders. 29.2.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“Ekollerin Avamileşmesi” başlığıyla sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Materyalizm. Marksizm ve batıda yükselişinin sebepleri. Karşı olduğu üç cephe; Kilise, kapitalistler ve faşistler.

 

Materyalizme dayanma. [Tüm Eserleri: 17, s. 104-142.]

 

“İslam Bilim”

– On dördüncü ders. 5.3.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“Teori ve Pratik İlişkisi”başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Teori ve pratik ilişkisi. Mutezile, Şia ve iki mektep arasındaki farklılıklar. Aydının görevi; Toplumsal pratik ve toplumu uyandırma yani, düşünsel ve toplumsal yol göstericilik. Dine dayanma. [Tüm Eserleri: 17, s. 143-180.]

 

“İslam Bilim”

– On beşinci ders. 12.3.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“19.yüzyılda Marksizm”başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Üç Marksizm türü; Amiyane, resmi devlet ideolojisi ve bilimsel Marksizm. Marksist ideolojide alt yapı ve üst yapı. Marksizm’e göre insanın tarifi. Marksizm’de üç ana hareket esası; Hakikat, nefi ve diz alinasyon… [Tüm Eserleri: 17, s. 181-210.]

 

“İslam Bilim”

– On altıncı ders. 19.3.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“ Bilimsel Marksizm ve Devlet Marksizmi”başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Cebrin tarifi ve çeşitleri; Dini, maddi, tabiat, psikolojik, tarih ve iktisadi cebr. Tarihi materyalizm ile bilimsel materyalizm arasındaki fark. Hegel’e göre tarih felsefesi ve Marksizm’le olan farklılıkları. Marksizm ve idealizm. [Tüm Eserleri: 17, s. 211-241.]

 

“İslam Bilim”

– On yedinci ders.26.3.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“Alinasyon ve Diyalektik Marksizm’de “İş” ve “İhtiyaç”” başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Marksizm’in incelenmesi ve eleştirilmesi. Marksizm’i anlama anahtarı Praxis. İnsanlar arasındaki diyalektik ilişkinin incelenmesi. Marksizm’de iş ve ihtiyaç. [Tüm Eserleri: 17, s. 242-277.]

 

İntizar-i Asr-i Hazir ez Zen-i Müselman

“Çağın Müslüman Kadından Beklentisi”

 

4.4.1351 Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Geleneksel bir toplumda şuurlu bir aydının görevi. Dört tip kadın şahsiyeti; Geleneksel kadın tipi, dayatılan modernist tip kadın ve Müslüman kadın. Hz. Fatma Müslüman bir kadın için örnek bir şahsiyettir. Kültürel savaş. [Tüm Eserleri: 21, s. 207-240.]

 

Seminar-i Zen

“Kadın Konulu Seminer”

 

Hz. Fatma günleri (22.23.24/4/1351) münasebetiyle düzenlenen seminerde yaptığı konuşma.

 

İçeriği: Erkeğin kadına karşı olan vazifeleri, kadının erkeğe karşı olan vazifeleri. Aile. Batı toplumlarında kadının bir fert oluş esası bir aile değil… [Tüm Eserleri: 21, s. 241-258.]

 

“İslam Bilim”

– On dokuzuncu ders. 1351’in 4. ayında.

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

İçeriği: Yaratılış destanında yasak meyvenin bir sembol olarak tahlili. Burjuvazinin özellikleri. İş ve üretimin işçiyle olan irtibatı… [Tüm Eserleri: 18, s. 3-39.]

 

“İslam Bilim”

– Yirminci ders. 30.4.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“İslam Mektebinin yetiştirdiği Yüksek Şahsiyetler” başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Bir peygamber örneklemesi olarak sahabe; Selman, Ebu Zer, Bilal, Meysem-i Temmar, Sehib… [Tüm Eserleri: 18, s. 40-66.]

 

Yekbar-i Diğer Ebu Zer

“Bir Kez Daha Ebu Zer”

 

Dr. Ali Şeriati’nin bu eseri iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümü, aynı yılın 5. ayında Hüseyniye-i İrşad’da sahnelenen “Bir Kez Daha Ebu Zer” tiyatro oyununun metninin giriş kısmı, ikinci bölüm ise oyun başlamadan önce Dr. Ali Şeriati tarafından seyircilere okunan kısımdır.

 

Bu eser Ebu Zer’i Peygamberin yetiştirdiği yüksek şahsiyetlerden biri olarak incelemektedir. [Tüm Eserleri: 3, s. 200-263.]

 

Karn-i ma der Custucuy-i Ali

“Bizim Çağımız Hz.Ali’yi Aramada”

 

3.6.1351 Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Şia ve Sünni. Hz. Ali’nin hayatındaki dönemler. Hz. Ali’nin özellikleri; Cihad ve savaş simgesi, siyaset ve toplumsal mesuliyet insanı, iş ve çaba insanı, nesir ve şiir, hitap ve söz, ibadet, dua ve zühdün simgesi, hakiki dost ve maslahatın yerine hakikati geçiren adam… [Tüm Eserleri: 26, s. 67-112.]

 

Nakş-i İnqılabiy-i Yad ve Yadaveran der Tarih-i Teşeyyü’

“Zinde Tutmanın İnkılabı Rolü ve Şia Tarihinde Zinde Tutanlar”

 

21.6.1351.Dr. Ali Şeriati’nin Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Şehid ve şahadetin manası. Zinde tutmanın ınkılabi rolü ve zinde tutanlar. Vahy. Tevhidi dünya görüşü. Tevhidi görüşün sınıfsal yapıya bakışı. İslam ve İslam Peygamberinin misyonu. Şia. Kerbela ve Kabe. Şianın üç esası; Takiye, Taklit ve Şahadet. Musiki ve türkü. Aşurayı zinde tutanlar… [Tüm Eserleri: 7, s. 169-226.]

 

Zibateriyn Ruh-i Prestende

“İbadet Edilen En Güzel Ruh”

 

22.6.1351. Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: İmam Seccad ve özellikleri. Yakarış ve dua. Şiada duanın özelliği; İstek, aşk, şuur ve mücadele. İnsanın dört zindanı. Akıl ve aşk. Şahadetin manası. Yalnızlık. Sahifey-i Seccadiye’de dua… [Tüm Eserleri: 8, s. 125-179.]

 

“İslam Bilim”

– Yirmibirinci ders. 31.6.1351.

 

Hüseyniye-i İrşad’da “Biz Aydınların Muhatapları” başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Aydınların muhatapların. Günümüz dünyasının vicdanı. İslam dünyası ve Müslümanlar. Şehirli avam. Köylü avam. Kadınlar ve çocuklar. [Tüm Eserleri: 18, s. 67-90]

 

Şia Yek Hizb-i Temam

“Şia Kamil Bir Mezheb”

 

2.8.1351.Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Bazı Peygamberlerin kutsallaştırılması yolu ile insanların uyuşturulması. Kur’an mantığı ve Kur’an’ın bakışı. Düşünce ve eylem ilişkisi. Ümmet kavramı, emir ve nehyin manası. İbadet kavramı. İdeolojinin felsefe ve ilimden farkı. [Tüm Eserleri: 7, s. 3-107.]

 

“İslam Bilim”

– Yirmi ikinci ders. 7.7.1351

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Marksizm’de tarih felsefesi. Historizm veya cebr-i tarih. Cebr. Determinizm. Tekamülün merhaleleri. Marksizm’e göre toplumsal rüşt… [Tüm Eserleri: 18, s. 91-123.]

 

“İslam Bilim”

– Yirmi üçüncü ders. 14.7.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

“Sosyalizm toplumsal Diyalektik; Malikiyetin Nefyi” başlığı altında sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Marksizm ve Marksist dünya görüşünün yenilenme hareketi. Diyalektik. Toplumsal değişimleri sağlayan etkenler. Kapitalizmin akıllanışı. 20. yüzyılda üçüncü dünya ülkelerinin sömürüye karşı verdikleri mücadele ve edindikleri tecrübeler ve ikinci dünya savaşından sonra sosyalizm. Sömürü. Tarih. Uyumcu kapitalizm. Batı sosyalizmi… [Tüm Eserleri: 18, s. 124-152.]

 

“İslam Bilim”

– Yirmi dördüncü ders. 21.7.1351

 

Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

İçeriği: Aydın ve onun toplum içerisindeki sorumluluğu. Marksist tarih felsefesi. 20. yüzyılda kapitalizm. Uyumsal kapitalizm ve klasik kapitalizm. Faşizm. Afrika’da uyanış hareketleri… [Tüm Eserleri: 18, s. 153-178.]

 

Rah-i Sevvum

“Üçüncü Yol”

 

26.7.1351’de Kız yüksek Okulu’nda sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Üçüncü dünya ülkelerinde Avrupa medeniyeti dışında başka yol seçmek. Fikir veya bilim. Medeniyet. Din. Kendinden haberdar olma. Aydın ve onun toplumsal sorumluluğu… [Tüm Eserleri: 20, s. 149-178.]

 

Hud Agah-i ve İsti’mar

“Kendinden Haberdar Olma ve Sömürü”

 

27.7.1351’de Kız Yüksek Okulunda sunduğu konuşması.

 

İçeriği: Üçüncü dünya ve medeni dünya. Kendinden haberdar olma. Toplumsal bilinçlenme. İstihmar ve çeşitleri; Din, züht, şiir, kavmiyet, geçmişe tapma… Sömürgecinin yöntemi; Modern istihmar, uzmanlık, bilim, maddi açıdan güçlenme, ferdi ve cinsel özgürlük, kadın özgürlüğü, taklit… [Tüm Eserleri: 20, s. 179-246.]

 

“İslam Bilim”

– Yirmi beşinci ders.

 

1351 yılının sekizinci ayında “Kapitalizm Uyanıyor”başlığı altında sunduğu Hüseyniye-i İrşad dersleri.

 

İçeriği: Proleter sınıf inkılabının çabuklaşmasının nedenleri; Keyfiyetin kemiyete dönüşmesi, sınıfsal bilinç, sınıfsal tezat, batı sosyal düzeni, kapitalizm ve kapitalizmin uyanışı… [Tüm Eserleri: 18, s. 189-207.]

 

Şia Yek Hizb-i Temam

“Şia Kamil Bir Hizip”

 

3.8.1351. Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Bir hizip olarak şia. Şia hizbinin temelleri; İdeoloji, hedef, şiar, sınıfsal konumu, sınıfsal sisteme bakışı, siyasi meselelere bakışı. Şia hizbinin stratejisi; Zalim hakim sistem ile ideolojik, siyasi ve iktisadi yönden mücadelesi. İmam Hüseyin’in stratejisi (Kan inkılabı), İmam Seccad, İmam Bakır ve İmam Sadık’ın stratejileri (Fikri mücadele)…. [Tüm Eserleri: 7, s. 109-168.]

 

Peyrevan-i Ali ve Rençhayişan

“Ali’nin Taraftarları ve Izdırapları”

 

İçeriği: Geçmişle ve gelecek arasındaki vasat nesil ve sorumluluğu. Ali ve ızdırapları. Ali’ye karşı açılmış üç savaş; Sıffin, Nehrevan, Cemel. Ali’nin vefatından sonraki ızdırapları… [Tüm Eserleri: 26, s. 377-390.]

 

Peyam-i Ümid be Ruşenfikr-i Mes’ul (Tefsir-i Sure-i Rum)

“Sorumlu Aydına Ümit Verici Haber” (Rum Suresinin Tefsiri)

 

5.8.1351.Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Kur’an’a dönüş. İslam toplumunun sorumlu aydını. Rum suresinin tefsiri. İslam tarihinin tahlili ve peygamberin bi’setinden sonra Cihad. Bi’setin başlangıç döneminde Arabistan yarım adasının coğrafi konumu. Peygamber döneminde iki süper güç; İran ve Rum. Kur’an’ın aydınlara mesajı…           [Tüm Eserleri: 20, s. 1-48.]

 

Gasityn, Marikiyn, Nakisiyn

“Zalimler, Asalaklar, Sözlerinde Durmayanlar”

 

7.8.1351. Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Şia olmanın sorumluluğu. İslam’ın asıl esası olarak; İyiliği emretmek ve kötülükten men etmek. Tevhid şiarının üç önemli unsuru. Ali’nin düşmanları; Zalimler, asalaklar, sözlerinde durmayanlar. İmam ve imamet kavramları. Ali’nin hayatının üç bölümü; Mektep, vahdet, adalet. Günümüz dünyasının Müslümanları üç büyük facianın kurbanlarıdırlar; İdeolojik fakirlik, siyasi ayrılıklar, sınıfsal tezatlar. Hilafet ve vasiyet. Hilafetin gaspı. İdeoloji ve kültür. Özgürlük, adalet ve bilinçlenme karşıtı üç cephe; Zalimler, asalaklar, sözlerinde durmayanlar… [Tüm Eserleri: 26, s. 195-376.]

 

“İslam Bilim”

– Yirmi altıncı ders. 12.8.1351

 

Hüseyniye-i İrşad konuşması. “Enbiya suresinin tefsiri”.

 

İçeriği: Müslüman aydının sorumluluğu; Dünyadaki tüm görüşler, Dünyada şia olmayan Müslümanlar, köylü halk kitlesi, şehirli halk kitlesi, Çocuklar. Asr suresinin tefsiri. Kur’an’ın tefsir metodu. Peygamberlerin tarih içerisindeki rolleri. Kur’an’da tarih felsefesi. Peygamberlerin mesuliyeti. Enbiya suresinin tefsiri… [Tüm Eserleri: 18, s. 208-235.]

 

“İslam Bilim”

– Yirmi yedinci ders. 18.8.1351

 

“Egzistansiyalizm”başlığı altında sunduğu Hüseyniye-i İrşad konuşması.

 

İçeriği: Çeşitli dinler ve kültürlerde istila ve savaş esası. Diğer dünya görüşleriyle İslam’ı karşılaştırarak tanıma. Egzistansiyalizm. Vûcud ve mahiyet. Egzistansiyalizm ve İslama göre insan… [Tüm Eserleri: 18, s. 236-396.]

 

Hoda Hafız Şehr-i Şahadet

“Şahadet Şehri Allah’a Emanet Ol”

 

1351 yılının on ikinci ayında Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesindeki görevinden alınması dolayısıyla kaleme aldığı eser. [Tüm Eserleri: 22. s. 199-212.]

 

² 1975 (H.Ş.1354)

 

Şeb-i Kadr

“Kadir Gecesi”

 

1354 yılının ilk yılın ilk ayında kaleme aldığı eseri.

 

İçeriği: Kadir gecesinin sembolik tefsiri. Tarih. Kadir. Kadir gecesi… [Tüm Eserleri: 28, s. 413-424.]

 

İdeoloji-4

“İdeoloji-4”

 

Zindandan çıktıktan sonra Meşhed’de yaptığı bir söyleşi.

 

İçeriği: Karşıtlıklar üzerine Kur’an-i anlayışın kısımlandırılması; Tevhid-Şirk, Gayb-Şahadet, Ayet-Sünnet.

 

Yaradılış destanında; Toprak, İlahi ruh, İsimler, yasak meyve, isyan, İblis, Havva, iniş…

 

Tarihde; Habil-Kabil, Halk-Mele, Mütref…

 

Sosyolojik terimler; Kıst (Adalet), Felah (Kurtuluş), Cihad… İdeoloji. İdeal insan. Yaradılış hikayesi ve diğer Kur’an-i kavramların yeni bir bakış açısıyla tefsiri… [Tüm Eserleri: 23, s. 173-254.]

 

İdeoloji-5

“İdeoloji-5”

 

Zindandan çıktığı dönemde Tahran’da yaptığı bir söyleşi.

 

İçeriği: Dünya görüşü ve çeşitleri; Materyalizm, Tevhidi dünya görüşü ve… Cebr-i tarih. Diyalektik ve onun materyalizm ve Tevhidi dünya görüşüyle olan münasebeti. İnsan diyalektik bir tezahürdür (ruh, balçık). Tevhidi ve materyalist dünya görüşlerinde ideoloji mefhumu. Nefs-i emmare. Cennet. İrtica. İsyan. Tevbe… [Tüm Eserleri: 23, s. 255-354.]

 

Ruşenfikr-i Mes’ul kiyst?

“Sorumlu Aydın Kimdir?

 

Dr. Ali Şeriati’nin kaleme aldığı bu eserin yazım tarihi kesin olarak bilinmemesine rağmen vefatından iki sene önceki bir dönemde yazdığı tahmin edilmektedir.

 

İçeriği: Sorumlu aydın ve onun toplumdaki görevi. Bir aydının zulüm altında ezilen ve sömürülen milletlerin durumuna karşın üstlenmesi gerektiği rolü. Aydın kimdir… [Tüm Eserleri: 20, s. 473-484.]

 

Arzuha” ve “Derigiha”

“Arzular” ve “Teessüfler”

Zindandan çıktıktan sonra mecbur edildiği inziva hayatında kasete çekilen iki bölümden oluşan konuşması.

 

İçeriği: Geçmişte doğu insanının durumu. Keşke siyasetle uğraşmasaydık da orta çağı anımsatan düşünce yapımızı değiştirmeye çalışsaydık. Geleceğin insanına bir bakış. Doğu insanının sosyalistler ve egzistansiyalistler gibi tek yönlü olmasındansa kendi öz irfan, adalet ve özgürlük yönlerine sahip olmasını arzu eder. [Tüm Eserleri: 25, s. 349-360. / Tüm Eserleri: 27, s. 253-260.]

 

Aheriyn Harf ; ba tuy-i Mihreban, Cavidan, Asib na Pezir

“Son Söz; Seninle Rahman, Hay, Sübhan”

 

1354-56 yılları arasında kaleme aldığı eseri. [Tüm Eserleri: 1, s. 267-286.]

 

Mi’rac ve İsra

“Mirac ve İsra”

 

1354-55 yıllarında bir ev sohbetinde soru cevap şeklinde yaptığı kasete alınan bir konuşması.

 

İçeriği: İnsanın varlık felsefesinin en derin ve yüce manası olan insanın yeryüzünden göğe doğru yükseliş hareketini konu edin mektedir. [Tüm Eserleri: 2, s. 257-263.]

 

Aşk:Tevhid

“Aşk:Tevhid”

 

1354-55 yıllarında kaleme aldığı tahmin edilen bu eseri “Aşk” başlığını taşımaktadır.

 

İçeriği: Felsefi ve insani açıdan Allah’a ibadet. Ahlak. İbadet. Tevessül. Taat. Tarihte dinin rolü. Bilinç ve bilgi. Sorumlu bir aydının görevi… [Tüm Eserleri: 2, s. 93-113.]

 

İrfan, Beraber-i, Azad-i

“İrfan, Eşitlik, Özgürlük”

 

Dr. Ali Şeriati’nin bir konuşma metni.

 

Bu metinde Dr. Ali Şeriati insanlık tarihi boyunca asli bir öneme haiz olduğu halde bir birlerinden hep ayrı kalan irfan, eşitlik ve özgürlükten bahsetmektedir. Bu üç esas insanın insanı insan yapan öğelerdir. Bu değerler tüm insani idealleri bünyesinde toplamaktadır. Bu değerlerden birinden yoksun olmak diğerlerinden de mahrum kalmayı doğuracaktır. Dr. Ali Şeriati Hz. Ali’yi bu üç esası kendinde barındıran örnek bir şahsiyet olarak ortaya koymaktadır… [Tüm Eserleri: 2, s. 61-90.]

 

Du Vasiyet

“İki Vasiyetname”

 

İlk vasiyetnamesini hac seferinden önce, yarıda kalan ikinci vasiyetnamesini ise 1354 yılının sonlarında veya 1355 yılının başlarında yazmıştır. [Tüm Eserleri: 1, s. 241-258.]

 

² 1976(H.Ş.1355)

 

Tarih ve Ali

“Tarih ve Ali”

 

Dr. Ali Şeriati ömrünün son yıllarında kaleme aldığı bu eserinde; Ebu Bekr’in Peygamberin halifesinin seçilme hadisesi olan Sakife olayını ve Ali’nin bu hadise karşısında neden sessiz kaldığını konu edinmektedir. [Tüm Eserleri: 26, s. 637-647.]

 

Berh-i ez Vijegihay-i Şahsiyyet-i Peyamber

“Peygamberin Şahsiyetinin Bazı Özellikleri”

 

Özel bir sohbet toplantısında yaptığı konuşması.

 

İçeriği: İslam peygamberinin özellikleri; Heybet ve muhabbetin zirvesi. Eski değerleri kaldırıp yerine yeni değerler koyması. Halktan biri olması. Zayıflıktaki güç. Mahrumların dostu. Bir şahsiyetin oluşumundaki etkenler. Peygamberin evdeki davranışları. Peygamberin vefatı. [Tüm Eserleri: 28, s. 89-166.]

 

(Cihet Giriy-i Tebakat-i İslam) Defter-i Evvel

(İslamın Sınıfsal Yapıya Bakışı) Birinci Defter

 

1355 yılında yaptığı özel bir konuşması.

 

İçeriği: Ali’nin sınıfsal yapıya bakışı. Ali’nin zühdü. İslam’da sade yaşantı. Hayat ve ahiret. İslamî ekonomi. İslam ve kapitalizm. [Tüm Eserleri: 10, s 1-62.]

 

İkinci Defter

 

İçeriği: Tarihin iki tür gidişatı. Tarihte iki zıt olay. Akide islamının kültür islamına dönüşmesi. Maddesel ilerleme ve faydalanma insanın manevi ve ahlaki tekamülünün başlangıcı. Kur’an’ın iktisadi çıkarımları. İman, takva ve bereket üç asasının aralarındaki ilişki. Takvanın anlamı. Sosyalizm. Safeviye ve Şia. Peygamberin elit tabakanın değerlerine karşı verdiği mücadelesi. Fıkıh ideoloji ilişkisi. İktisat fıkhını İslamın iktisadi bakış açısına göre anlamanın gerekliliği. İslam iktisat felsefesi. Emek. Emek esasına göre malikiyet… [Tüm Eserleri: 10, s. 63-116.]

 

Üçüncü Defter

 

1355 yılının sonlarında “Uzmanlaşma” (Tahassus) başlığı altında yaptığı söyleşi.

 

İçeriği: İnsanın kendisine yabancılaşmasının nedenlerinden biri olarak uzmanlaşma. Medeniyetler uzmanlıklar üzerine bina edilmişlerdir. Uzmanlık, hareket ( Nehzed )’leri yok edici unsur. İnsanın sosyal ve coğrafi zindanı. İhlas. Peygamberin elit tabakaya karşı oluşunun özellikleri… [Tüm Eserleri: 10, s. 117-142.]

 

Ma ve İkbal

“Biz ve İkbal”

 

Dr. Ali Şeriati’nin zindandan çıktıktan sonra kaleme aldığı eseri.

 

İçeriği: Müslümanların tarihsel konumu; Doğu, İslam, üçüncü dünya. İkbal; İkbal’in dünya görüşü. İkbalin felsefeye karşı bir tutum takınması. İslamın temel görüşü. İkbal ve öze dönüş meselesi. Halkın düşmanları. İkbal’e göre insan, toplum, tarih, ekonomi, felsefe, bilim ve ideoloji… [Tüm Eserleri: 5, s. 117-288.]

 

Hicab

“Hicab”

 

Dr. Ali Şeriati’nin zindandan daha yeni çıktığı sıralarda yaptığı söyleşi.

 

İçeriği: Anne ve babalar genç nesille nasıl irtibat kurabilirler. İslam’da tedriciliğin esas oluşu. Giyim ve hicab… [Tüm Eserleri: 21, s. 261-284.]

 

Surud-i Aferineş

“Yaradılış İlahisi”

 

Bu bölüm Dr. Ali Şeriati’nin kasete alınmış olan bir konuşması.

 

İçeriği: Şeriati bu eserine şu cümlelerle başlamıştır; “Başlangıçta hiçbir şey yoktu. Kelime vardı. Ve o kelime Allah’tı… Allah. Onunla yokluk… Allah sürekli yalnızlık ve meçhul, azim sonsuzlukta ve melekutunun sonsuzluğunda kimsesiz! Var oluşunda ve vuslatında, yabancı… Bu cümle ile sona eriyor, hiç kimse onunla ünsiyet kuramıyordu. İnsanı yarattı. Ve bu ilk yaradılış baharıdır…” [Tüm Eserleri: 13, s. 537-543.]

 

Hud Saziy-i İnqılab-i

“Kendini İnkılapçı Yetiştirme”

 

1355 yazında kaleme aldığı bu eserinde ‘bir insanı inkılapçı bir bilince nasıl ulaştırabiliriz’i inceliyor.

 

İçeriği: Kendini yetiştirme. İnkılapçı insan. Kur’an’ın insan telakkisi. İnsanın zindanları. İrfan, eşitlik, özgürlük; İnsanı vücuda getiren üç boyut. Örnek bir insani kamil üç yönlüdür; İbadet, emek, aşk. Aydınların hastalıkları. Günümüz insanının ızdırabı. Sosyal mücadele… [Tüm Eserleri: 2, s. 132-184.]

 

Çegune Manden?

“Nasıl Kalmalı?”

 

Başka ülkelerde tahsil gören birkaç İranlı üniversite öğrencisi, Hicazi Bey, Ayetullah Hamaney-i ve Ayetullah Mutahhari’nin de katılımcı olarak katıldıkları özel bir panel oturumu.

 

İçeriği: Bu gün gençlerimiz modern düşünceler, kültür ve bozuk ideolojilerle karşı karşı karşıyıdırlar. Bu durum karşısında neler yapmalıyız? Vasat ümmet. Düşman ve muhalifler karşı gençlerimiz nasıl bir mücadele ortaya koyabilirler. İnsanın üç yönü; İrfan, Özgürlük, eşitlik… [Tüm Eserleri: 2, s. 1-57.]

 

Sâr

 

1355 yılının onuncu ayı içerisinde kaleme almıştır.

 

İçeriği: Sar nedir? Veraset ve sar’ın irtibatı. İslam tarih felsefesi… [Tüm Eserleri: 19, s. 109-122.]

 

Hür

“Hür”

 

1355 yılının Aşure gecesinde, Hüseyniye-i İrşad’ın kurucularından Muhammed Humayun’un evinde yapılan sohbet konuşması için; “Facia ve Kurtuluş Arasında Seçim Yapan Bir İnsan” başlığı altında kaleme aldığı metin. [Tüm Eserleri: 2, s. 213-247.]

 

Azadi

“Özgürlük”

 

Ömrünün son yıllarında kaleme aldığı bu eserin İçeriği; Bilinçlenme. Cebrin çeşitleri; İlahi irade, tabii irade, ırksal, yaşamsal, tarihi ve sosyal. İnsan bilim felsefesi… [Tüm Eserleri: 30, s. 17-24.]

 

İdeoloji

“İdeoloji”

 

Soru cevap şeklinde kaleme aldığı, yazım tarihi kesin olarak bilinmemesine rağmen muhtevasından anlaşıldığına göre ömrünün son yıllarına taalluk etmektedir.

 

İçeriği: İdeolojinin toplum meseleleriyle ilgili diyalogu. Bir ideolojiye hükmeden kanunlar. Ve ideoloji hakkında birkaç soruya verdiği cevap… [Tüm Eserleri: 23, s. 101-124.]

 

Tenhay-i

“Yalnızlık”

 

Yazım tarihi belli olmayan bu metnin Dr. Ali Şeriati’nin ömrünün son yıllarında kaleme aldığı tahmin edilmektedir. [Tüm Eserleri: 24, s. 325-340.]

 

Payan-i Gamengiz-i Zindigiy-i Yung

“Yung’un Acılarla Dolu Hayatının Sona Erişi”

 

Dr. Ali Şeriati’nin kaleme aldığı bu eserinde İsviçreli bir psikolog olan Karl Yung ve onun insan üzerindeki psikolojik tahlillerini ele almaktadır. [Tüm Eserleri: 25, s. 362-432.]

 

İnsan-i Azad, Azady-i İnsan

“Özgür İnsan, İnsan Özgürlüğü”

 

1355 yıllarının sonlarında kaleme aldığı tahmin edilen çalışması.

 

İçeriği: Günümüz insanının bilinmezliği. Modern şirk ve onun putları. Tevhid’in ilahı. Egzistansiyalizm ve materyalizme göre insan. Şefaat. İnsanın zindanları; Sınıfsal, kültürel, eğitim öğretim sistemi, uzmanlaşma, kişisel yaşantıdaki maddi bağımlılıklar ve din. Modern burjuvazi ruh. Tüm dinlerin mesajları ve ortak temelleri; İnsanın bilinçlendirilmesi, ahlak, kurtuluş. Üç büyük dinde yaradılış felsefesi; Yahudilik, Hıristiyanlık, İslam ve bu dinlerin ortak yönleri… [Tüm Eserleri: 24, s. 133-246.]

 

Şuma Du Ten; Ey Haher ve Ey Berader!

“Siz İkiniz; Ey Bacım ve Ey Kardeşim!”

 

Bu eseri Hasan Aladpoşun eşi Mahbube Muttehidiyn’in anne ve babasına hitaben kaleme aldığı yazısı. [Tüm Eserleri: 1, s. 233-238.]

 

Kıssey-i Hasan ve Mahbube ( Ez Şuma Du Ten ; Şehid, Şahid)

“Hasan ve Mahbube Kıssası ( Siz İkiniz; Şehid ve Şahid)”

 

Dr. Ali Şeriati bu yazısında insanlığa karşı cephe almış olan Zer, Zor, Tezvir olarak sembolleştirdiği -Mele, Mütref, Belam- istismar, isti’mar ve İstihmar’ın bugün yeni bir çehre ile insanların önüne set kurmaya ve onları uyuşturmaya çalıştıklarını anlatmaktadır. Dr. Ali Şeriati bu üç uğursuz şeytanın elinden kurtulmanın yolunun; Öze dönüş hareketi ve Muhammed-i İslamın tekrar diriltilmesine bağlamaktadır. [Tüm Eserleri: 1, s. 219-232.]

 

Tevellüd-i Dubare-i İslam der Nigah-i Seri’ ber Feraz-i Yek Garn

“İslam’ın Yakın Çağımızda Yeniden Dirilişine Bir Bakış”

 

Şahadetinden bir iki ay önce onca çektiği acılar ve sıkıntılar içerisinde kasete aldığı konuşması. Bu kaset çoğaltılarak dağıtılmıştır.

 

İçeriği: İslam düşmanlarının, İslam ideolojisinin sistematik bir hale getirilmesi karşısında ki korkuları. Hüküm vermede bağımsızlık. Mektebin kurulması ve korunmasındaki etkenler. Şia. Safeviye. Selefiye hareketi ve bu hareketin faaliyetleri ( Seyyid Cemal, Muhammed Abduh ). Şia alimleri. Milli Hareket ve bu hareketin yenilgiye uğramasındaki etkenler… [Tüm Eserleri: 27, s. 227-252.]

 

» » »

 

 

² TARİHİ BİLİNMEYEN ESERLERİ

 

 

Bahs-i Raci’-i be Şehid

“Şehid Hakkında Bir Konuşma”

 

İki bölümden oluşan bir konuşması.

İçeriği: Ölümün yönü. Şahadet ve şehid. Hz.Hamza’nın şahadetiyle Hz.Hüseyin’in şahadetleri arasındaki fark… [Tüm Eserleri: 19, s. 209-226.]

 

Toynbee, Temeddün-Mezheb

“Toynbee, Medeniyet-Din”

 

Soru ve cevaplardan oluşan Dr. Ali Şeriati’nin bu eseri Toynbee’nin Meşhed’e gelişinde Dr. Ali Şeriati ile yaptığı söyleşiden meydana gelmiştir. [Tüm Eserleri: 22, s. 195-198.]

 

Eğer Marks ve Pap ne bud?

“Eğer Marks ve Papa Olmasaydı?

 

Dr. Ali Şeriati kaleme aldığı bu eserinde; “Eğer papa ve Marks olmasaydı, hem tarih felsefesi, başka türlü tedvin olurdu hem de adaletçi hareketler, sınıf karşıtlığı -ki çağımız vicdani yönlenmesi kapitalizmi yok edebilmek için sosyalizme doğrudur ve dünya aydınlarının genel fikirsel tezahürleri de bu yöndedir- başka bir türlü olurdu… [Tüm Eserleri: 22, s. 213-224.]

 

Şefaat-i Tabuy-i ve Şefaat-i İdeolojik

“Tabusal Şefaat ve İdeolojik Şefaat”

 

İdeoloji-5 söyleşisinin devamı niteliğindedir. Söyleşi tarihinin zindandan çıktıktan sonraki dönem içerisinde olduğu tahmin edilmektedir.

 

Bu söyleşide; Şefaat mefhumunun ideolojik ve tabusal farklılıklarını ortaya koymaktadır. Ve şefaatin kalbi bir inanç olduğunu bunun dışında özel bir manasının olmadığını açıklamaktadır. [Tüm Eserleri: 23, s. 383-392.]

 

Felsefe-i Hılkat-i İnsan

“İnsanın Yaradılış Felsefesi”

 

Bu eser Dr. Ali Şeriati’nin kaleme aldığı en son eserlerinden biridir. [Tüm Eserleri: 24, s. 341-352.]

 

İsyan-i İnsan

“İnsanın İsyanı”

 

“İsyan” başlığı altında kaleme aldığı birkaç bölümden oluşan konuşması.

 

İçeriği: Destanlarda insanın isyanı. Yunan tanrılarına karşı Prometheus isyanı. İnsanın yalnızlığı, garipliği ve ızdırabı. Prometheus ile şeytanın kıyası. Albert Camu’nun isyanı… [Tüm Eserleri: 25, s. 91-115.]

 

İrtica-i Nu

“Modern İrtica”

 

Kaleme aldığı bu çalışmasının İçeriği: Hegel felsefesinde alinasyaon konusu ve Alman sosyalistlerin ahlakını incelemektedir. Alman sosyalistler Hegel’den sonra onu sosyolojide, toplum e sınıf psikolojisinde devrik olarak tarif etmişlerdir. [Tüm Eserleri: 25, s. 285-290.]

 

İnsan, İslam ve Mektebhay-i Mağrib Zemin

“İnsan, İslam ve Batılı Ekoller”

 

Bu bölüm Dr. Ali Şeriati’nin Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi tarih bölümünde öğretim görevlisi olarak görev yaptığı sıralarda öğrencilere ders olarak sunduğu konuşması.

 

Dr. Ali Şeriati’nin bu konu başlığı altındaki derslerini öğrenciler kaleme alıp fotokopi halinde çoğaltmışlardır. SAVAK bu derslerin fotokopi edilerek çoğaltıldığından habersiz olduğu için bu dersin bir metninin bir çok yerlerinde değişiklik yaparak “Marksizm, İslam Karşıtlığı” uydurma başlığıyla Keyhan Gazetesinde yayınla- maya başlamıştı. Bundan amaçları; Tevhidi değerlere bağlı inkılapçı ideolojik bir direnişi sukuta uğratmaktı. İşte bu arada Müslümanlar bu dersleri “İnsan, Marksizm, İslam” adıyla bir kitap olarak yayınladılar.

 

İçeriği: İnsan denen meçhulü tanıma. Hümanizm. Eski Yunan’ın destansal dünya görüşü. Liberalizm bir batı burjuvazismi. radikalistlere göre insan varlığının tasviri. Marksizm’de insan. Egzistansiyalizm ve İslam. Bir Hümanistin üzerinde ittifak ettiği insanın asli sıfatları; İnsan asil bir varlıktır, müstakil bir iradeye sahiptir, şuur ve bilinç sahibidir, yaratıcı, ideal sahibi, ahlaksal bir yapıya sahiptir. İnsanın kemaline engel üç facia; Kapitalist alçaltma, Marksist donukluk ve egzistansiyalist karmaşa. Marksizm ve İslam zıtlaşmasında insan… [Tüm Eserleri: 24, s. 31-132.]

 

Tercüme ve Tefsir-i Hutbey-i 32 Nehc ul-Belağa

“Nehc ul-Belağa’nın 32. Hutbesinin Tercüme ve Tefsiri”

 

İki sayfadan oluşan metni Dr. Ali Şeriati bir arkadaşının yapacağı konuşması için kaleme almış ve arkadaşına vermiştir. [Tüm Eserleri: 26, s. 3-4.]

 

Arab Piş ez İslam

“İslam Öncesi Arapların Konumu”

 

Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi tarih bölümünde verdiği derslerden bir bölüm.

 

İçeriği: İslamın ortaya çıktığı zamanın ve muhitin tanınması. Peygamberin bi’seti döneminde Arabistan’ın coğrafi konumunun tahlili. Arap cahiliyesine genel bakış. Yemen medeniyeti. Gassaniler. Adnaniler. Peygamber döneminde Arabistan’da din. Toplum, yönetim ve sınıfsal durum… [Tüm Eserleri: 29, s. 563-572.]

 

Kitab-i Ali, Kitab-i Ferda, Kitab-i Hemiyşe

“Ali’nin Kitabı, Yarının Kitabı, Her zamanın Kitabı”

 

Üzerinde yazılış tarihi bulunmayan eserlerinden biri.

 

İçeriği: Eski ve yeni istihmarın incelenmesi. İnsanlık tarihi olayların, büyük adamların ve pehlivanların tarihi değil, halkın tarihidir. Dolayısıyla eğer insan kendi alın yazısını ve kaderini çizmek istiyorsa halkın hareket ve gidişatında yani insanlığın alanında ve bağlılık özünde yer almalıdır. [Tüm Eserleri: 29, s. 573-590.]

 

Zaruret-i Tip Şinasi der Neveşte-i Biyografi

“Biyografi Yazımında Tipi Tanımanın Zarureti”

 

Beşeriyet tarihinde yer alan üç tipi incelemektedir. Yani filozoflar ve aydın tipler Aristo ve Eflatun örneğinde olduğu gibi. Siyasi tipler, Mesela İran Şahları ve Rum imparatorları gibi. Islahatçı tipler ki bunlar da arifler ve Peygamberlerdir. [Tüm Eserleri: 29, s. 669-674.]

 

Murur-i Kutah ber Hususiyyat-i Gurun-i Vusta ve Gurun-i Cedid

“Orta ve yeni Çağın Özelliklerine Kısa bir Bakış”

 

Dr. Ali Şeriati’nin Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde verdiği derslerden biri ki bu ders bir öğrenci tarafından kaleme alınmıştır.

 

İçeriği: İnsani bilimlerin araştırılmasında araştırmacının rolü. Tarihi devreler; Eski çağ, orta çağ, yeni çağ ve içerisinde bulunduğumuz çağ.

 

Orta çağın özellikleri; Papaizm hükümetinin evrenselliği. Aristo’nun inanışı ve onu taklit. Her şeyin dinselleşmesi. Sabit dünya görüşü. Rönesans ve tezatları. Haçlı savaşları ve nedenleri. Syantizm ekolünün esasları. 17. yy.’da entelektüel sınıfın boy göstermesi ve özellikleri. Burjuvazinin doğuşu. Büyük Fransa devrimi. Bir devrimi meydana getiren şartlar ve insanlara etkisi. Sanayi toplumlarında dinin rolü. Modern medeniyet ve sanayileşmenin doğuşunun nedenleri. Asimle ve entelektüelin arasındaki fark. Üçüncü dünya entelektüalizmi… [Tüm Eserleri: 31, s. 207-260.]

 

Numayiş Name-i “Zulüm ber Paye-i Adl”

“Adalet Temeline Zulüm” Oyunu”

 

Bu oyun üç kısa perdeden oluşmaktadır. [Tüm Eserleri: 32, s. 271-278.]

 

Gozidey-i ez Eş’ar-i

Dr. Ali Şeriati seçme şiirleri.

 

[Tüm Eserleri: 32, s. 279-298.]