Ali Paşa (Arabacı) Kimdir, Hayatı, Osmanlı Sadrazamı

Ali Paşa Arabacı, (ö. 1104/1693) Osmanlı sadrazamı.

1029 (1620) yılında Ohri’de doğdu. Medrese tahsilinden sonra bazı önemli kişilere imamlık, bazı yerlerde de kadı­lık ve nâiblik yaptı. Daha sonra Köprülüzâde Mustafa Paşa’ya intisap ederek önce sadâret kethüdası, 1690’da yeni­çeri ağası, ardından vezir ve rikâb kay­makamı oldu. Şeyhülislâm Ebû Saidzâde Feyzullah Efendi ve Kazasker Yah­ya Efendi’nin himaye ve tavsiyeleriyle 1691’de Mustafa Paşa’nın yerine sad­razamlığa getirildi. O sırada, devam et­mekte olan Osmanlı-Avusturya savaşın­da ordunun başında bulunmak üzere Belgrad’a gitmesi gerekirken birtakım bahanelerle oraya gitmediği gibi, çeşitli sebeplerle muhaliflerini idam ettirme­yi veya sürgüne göndermeyi başardı. Bu sırada Belgrad ve dolaylarında or­du perişan bir haldeydi. Ülke dahilinde­ki işler de çok bozulmuş, devletin siya­sî otoritesi sarsılmıştı. Sonunda Ali Paşa”nın çevirdiği entrikalar padişah ta­rafından anlaşılınca 1692 Martı sonla­rında azledilerek önce Gelibolu’ya, ar­dından Rodos’a sürüldü. Kısa bir süre sonra tekrar sadrazam olacağı yolunda bazı dedikodular çıkması üzerine ora­da katledildi (1693); İstanbul ve Edir­ne’deki eşya ve emlâkine devletçe el kondu.

Ali Paşa, ölüme veya sürgüne mah­kûm edilen kimseleri önce huzuruna ge­tirtir, sonra da sarayda binek taşına çek­tirdiği bir araba ile gidecekleri yere gön­derirdi. Aynı şekilde, düşmanı olan kız­lar ağası Uzun İsmail Ağa’yı padişahın huzurundan kovarak azli için baskı yap­ması ve ağayı sürgüne göndermek üze­re, teamüle aykırı olarak saraya bir ara­ba yollaması II. Ahmed’i çok kızdırmış, Ali Paşanın kendisi o arabaya bindiri­lerek Rodos’a sürgüne gönderilmiştir. “Arabacı” sıfatını bu olaydan sonra aldı­ğı nakledilir. Bahâdırzâde. Kadı ve Arpa Kulu lakaplarıyla da anılan Ali Paşa, çağ­daşlarınca yalancılık, düzenbazlık ve ga­razkârlık gibi kötü sıfatlarla itham edil­miştir.

Diyanet İslam Ansiklopedisi