Ali Münşi kimdir? Hayatı ve eserleri
Ali Münşi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: Osmanlı Saray hekimlerinden. Hayatı hakkında fazla bilgi olmayan Ali Münşi, Bursa’da doğdu. Doğum tarihi belli değildir. Bursalı Ali Efendi adıyla tanınır. Medrese tahsilini tamamladıktan sonra Bursa’daki Yıldırım Bayezid Darüşşifasında Mevlevi hekimlerden Ömer Şifa Dede’den tıp tahsili yaptı. Bazı medreselerde müderrislik yaptıktan sonra İstanbul’da tıp alanındaki maharetleriyle kısa zamanda üne ulaştı ve saray hekimliğine tayin edildi. Daha sonra Galata Sarayı Hastalar Dairesi Başhekimliğine atandı. Birçok yabancı dil bilen Ali Münşi Genç yaştayken İstanbul’da vefat etti (1733).
Ali Münşi, tıp alanında birçok eser yazmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
1) Cerrahname: Hastalıklarla ilgili olan eserin nüshaları Süleymaniye (Halet Efendi, Nr. 751) ve Nuruosmaniye (Nr. 3545) Kütüphanelerinde vardır.
2) Bidaat-ül-Mübtedi: Alfabetik sıraya göre ilaçların tarif ve terkipleri anlatılan eserin nüshaları Süleymaniye Kütüphanesi (Hamidiye Nr. 1006) ve Nuruosmaniye Kütüphanesinde (Nr. 3465) bulunmaktadır. Eserde ayrıca maden sularının şifa özelliklerinden bahsedilir.
3) Kitab-ı Münsiht Tercümesi,
4) Kuradat-ül-Kimya,
5) Risale-i Panzehir.
6) Risale-i Fevaid-i Narcil-i Bahri.
KAYNAK: REHBER ANSİKLOPEDİSİ, 1. CİLT
Ali Münşi (Bursalı) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: ( ? -1733/34) Osmanlı hekim. Amipli dizanterinin ilacı üzerine ilk monografiyi yazmıştır. Bursa’da doğdu, İstanbul’da öldü. Yaşamı hakkında çok az bilgi vardır. Şiirde “Munşî” mahlasını kullanan Hekim Ali, Salim Tezkeresine, göre Bursalı Müfettişzadeler soyundandır; başka bir kaynak ise Menteşzadeler’den olduğunu belirtir. Medrese öğrenimini Bursa’da Ahmed Efendi’den, tıp öğrenimini de Yıldırım Bayezid Darüşşifası hekimlerinden Ömer Şifaî Dede’den almıştır. Üsküdar’da Bayramî tarikatından Himmet Dede tekkesinin yakınlarına gömüldüğü için, Ali Münşi’nin bu tarikatla ilgisi olduğu sanılmaktadır.
Ali Münşi köklerinden kusturucu bir alkaloit elde edilen ve amipli dizanteriye karşı kullanılan ipeka bitkisinin tedavi edici özellikleri üstüne ilk monografiyi yazmış, Tuhfe-i Aliyye adlı kitabında sıtma ilacı olarak kullanılan kınakına bitkisinin özelliklerini anlatmış, Bidaatü’l Mübtedi adlı yapıtında da çeşitli ilaçlar hakkında bilgi vermiştir. Ayrıca Adrian Minsicht’ten, ilaç formüllerini kapsayan Tercüme-i Akrabadin ya da Kitab-ı Minsicht tercümesi ve Leipzig’li kimyacı Michael Ettmüller’den kristal kimyasına ilişkin Kurazatü’l-Kimya adıyla çevirileri vardır. Bunların dışında Cerrahnâme, Risale-i Fevaid-i Narçil-i Bahrî ve Risale-i Panzehir (Panzehir) gibi kısa tıp risaleleri de yazmıştır.
Bidaatü’l-Mübtedi, ty; İpecacuantba, ty; Tuhfe-i Aliyye, ty.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 5. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983