Ali Haydar Efendi (Büyük) kimdir? Hayatı
Ali Haydar Efendi (Büyük) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1837-1903) Osmanlı devlet adamı ve hukukçu. Şer’i hükümlerin toplanması ve düzenlenmesini sağlamıştır. İstanbul’da doğdu. Rumeli ileri gelenlerinden Numan Efendi’nin oğludur. İlköğrenimini babasından ve Fatih’te kendi adıyla anılan tekkenin şeyhi Mustafa Efendi’den gördü. Daha sonra şeyhin halefi Tikveşli Yusuf Efendi’den icazet aldı. Muallimhane-i Nüvvab adlı kadı yetiştirme okulunu birincilikle bitirdi ve kadı oldu. Özel olarak Arapça ve Farsça öğrendi; astronomi ve biyoloji okuyarak bu alanlarda da çalışmalar yaptı. Genç yaşta bitirdiği okula müdür yardımcısı olarak atandı, feraiz ve fıkıh dersleri okutmaya başladı.
Ali Haydar Efendi Bosna ve yöresi adliye müfettişliği, Bosna, Tuna, İzmir kadılıkları, Tuna ve İzmir Divan-ı Temyiz başkanlığı, İstanbul Meclis-i Tetkikat-ı Şeriyye ve Şurayı Devlet Tanzimat Dairesi üyelikleri gibi resmi görevlerde bulundu. 1885’te, yeni kurulan Meclis-i Kebir-i Maarif başkanlığına atandı ve yaşamının sonuna değin bu görevi sürdürdü. Bunun yanı sıra, Doğu Rumeli İslam Cemaatleri Nezareti de onun sorumluluğuna bırakılmıştı. Kendi döneminde kurulan İstanbul Hukuk Mektebi’nde on sekiz yıl Mecelle ve fıkıh usulü dersleri okutan Ali Haydar Efendi İstanbul’da öldü.
Fıkıh usulü öğretimine büyük hizmetleri geçen Ali Haydar Efendi’nin en önemli katkısı, şer’i hükümlerin toplanması ve düzenlenmesi alanlarında olmuştur. Döneminin önemli bir hukuk bilgini olan Ali Haydar Efendi’nin küçük bir divan oluşturacak kadar şiiri de vardır.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 5. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983