Ali Fuat Cebesoy Kimdir, Hayatı, Siyasi Kişiliği

Ali Fuad Cebesoy. Türk asker ve siyaset adamı (1882’de İstanbul’da doğdu, 10 Ocak 1968’de aynı yerde öldü).

Ferik İsmail Fazıl Paşanın oğlu, 93 Harbi komutanlarından Müşir Mehmed Ali Paşanın torunudur.  İlk ve ortaöğrenimini Erzincan ve İstanbul’da tamamladıktan sonra Harbiye Mektebi’nde Mustafa Kemal’le aynı sınıflarda okudu. 1905’te kurmay yüzbaşı olarak orduya katıldı. 1907’de kolağası (önyüzbaşı) oldu. Rumeli’de, meşrutiyeti yeniden kurmak için ordu içinde yapılan gizli çalışmalara katıldı. 1909-1911 yılları arasında Roma’da askeri ateşe olarak bulundu. Balkan Savaşı öncesinde (1911) Garp Ordusu’nda görev alarak Yakova ve İpek’teki ayaklanmaları bastırdı. Balkan Savaşları sırasında Yanya Savunmasında yaralandı, ve gösterdiği üstün gayret sonucu kaymakamlığa (yarbay) yükseltildi. I.Dünya Savaşında önce miralay (1915), Sina cephesinde İngilizlerin Tellü’ş-Şeria saldırısına karşı gösterdiği başarılı savunmayla da mirliva (tuğgeneral) oldu. Mondros Mütarekesi’nden sonra Mustafa Kemal’in Yıldırım Orduları komutanlığına atanması üzerine bir süre 7. ordu komutanlığına vekâlet etti. Kafkas ve Filistin cephelerinde savaştı.

I. Dünya Savaşının mağlubiyet ile neticelenmesi ve vatanın düşman işgaline uğramasından sonra Milli Mücadele hareketine katıldı. Anadolu’da ilerleyen Yunan kuvvetleri karşısında ilk çete birliklerini kurdurarak savunma cephelerinin ortaya çıkmasında büyük rol oynadı. Sivas Kongresi sonunda (9 Eylül 1919) Batı Anadolu Umum Kuva-i Milliye Komutanlığına getirildi. TBMM açılınca (23 Nisan 1920) Ankara’dan milletvekili seçildi. 24-25 Haziran 1920’de teşkil olunan Batı Cephesinin ilk komutanlığına getirildi. Ancak Yunanlılara karşı başlattığı bir taarruzun başarısızlıkla neticelenmesi üzerine bu görevden alınarak Moskova büyükelçiliğine atandı. 16 Mart 1921’de TBMM hükumeti adına Moskova Antlaşmasını imzaladı. Ankara’ya döndükten sonra (2 Haziran 1922) TBMM ikinci başkanı seçildi. 1923’te ikinci kez Ankara milletvekili olarak meclise girdi. 23 Ekim 1923’te meclisten izinli sayılarak, Konya’da

2. Ordu Müfettişliğine atandı.

Mustafa Kemal’in 30 Ekim 1924’te asker milletvekillerinden siyasi ve askeri görevlerinden birini seçmeleri istediği kararı ile Ali Fuad Cebesoy, 30 Ekim 1924’te II. Ordu Müfettişliğinden ayrılarak meclise döndü.
17 Kasım 1924’te Kazım Karabekir Paşa, Refet Bele, Adnan Adıvar ve Rauf Orbay beylerle birlikte Cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurdu. 3 Haziran 1925’te partinin kapatılmasından sonra bir süre siyasetten uzak kaldı. 15 Haziran 1926’da Kemal Atatürk’e karşı girişilen İzmir Suikasti’yle ilişkili olduğu iddiasıyla tutuklandı. İstiklal Mahkemesi’nde yapılan yargılama sonucu beraat etti.

1933’te Konya’dan milletvekili seçilerek tekrar meclise girdi. 1950’ye dek Konya ve Eskişehir milletvekilliği ile bu arada I. Şükrü Saraçoğlu hükümetinde bayındırlık (1939-1943) ve II. Şükrü Saraçoğlu hükümetinde ulaştırma (1943-1946) bakanlıkları görevlerinde bulundu. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti listesinden bağımsız aday oldu. Önce Eskişehir, sonra da Demokrat Parti İstanbul milletvekili seçildi (1950-1960). 27 Mayıs ihtilalinden sonra siyasi hayattan çekildi. 10 Ocak 1968’de İstanbul’da vefat etti.

Vasiyeti üzerine Geyve yakınında adını taşıyan kasabanın tren istasyonu yanındaki cami avlusuna gömüldü.

Eserleri ^_(başlıca)

• Büyük Harbde Osmanlı İmparatorluğu’nun 1916-1917 Senelerindeki Vazıyeti
• Bırüssebi-Gazze Meydan Muharebesi ve 20. Kolordu, 1938
• Milli Mücadele Hatıraları, 1953
• Moskova Hatıraları, 1955
• General Ali Fuad Cebesoy’un Siyasi Hatıraları, 2 cilt, 1957-1960
• Sınıf Arkadaşım Atatürk, 1967.
• Milli Mücadele Hatıraları,