Ali Behçet Efendi Kimdir, Hayatı, Eserleri
Ali Behçet Efendi.(1727-1822) Mutasavvıf, Nakşibendî ve Mevlevi şeyhi.
Yaşamı
Konya’da doğdu. Ulemâdan Ebûbekir Efendi’nin oğludur. Dedesi Hasan Efendi’den tahsil ve terbiye gördü. Karahisar’a (Afyon) giderek Divâne Mehmed Çelebi Dergâhı postnişini olan akrabası Alâeddin Çelebi’den Mesnevi, Meletûbât, Avârifü’l-ma’rârif gibi tasavvuf klasiklerini okudu. Daha sonra medrese tahsili yaptı ve kadı oldu. Çeşitli yerlerde ve bir müddet Ankara’da kadılık görevinde bulunduktan sonra istifa ederek tekrar Afyon’a gitti. Alâeddin Çelebi’ye intisap etti. çilesini tamamladı ve “Sikke” giydi. 1796’da, Bursa’da faaliyet gösteren Kadiri ve Nakşibendî şeyhi Abdülkâdir-i Geylânî soyundan Kerküklü Seyyid Mehmed Emin Efendi’ye intisap ederek Nakşibendiyye, Kâdiriyye, Kübreviyye, Çiştiyye ve Şüttâriyye tarikatlarından icazet aldı. Şeyh Mehmed
Emin Efendi’nin müntesiplerinden olup Bursa’da sürgün hayatı yaşayan ve daha sonra affedilen Sadrazam Burdurlu Derviş Mehmed Paşa’nın tavsiyesiyle II. Mahmud tarafından İstanbul’a davet edildi ve III. Selim’in yaptırdığı Üsküdar’daki Selimiye Nakşibendî Dergâhı şeyhliğine tayin olundu (1816). Tasavvuf tarihinde birbirine zıt temayüllere sahip Nakşibendiyye’den Müceddidiyye ile Mevleviyye tarikatlarına mensup olmakla birlikte Nakşibendî şeyhi olarak faaliyet gösterdi. II. Mahmud devrinin önemli devlet adamları, âlim ve aydınları katında büyük bir nüfuza sahip oldu. Kendisine intisap eden Halet Efendi. Pertev Paşa. Kethüdâzâde Arif, Şeyhülislâm Turşucuzâde Ahmed Muhtar bunlar arasında sayılabilir.
XIX. yüzyılda Mevlevî-Nakşî yakınlaşmasında önemli bir yeri olan Şeyh Ali Behçet Efendi ölümüne kadar irşad faaliyetinde bulunarak taliplere tefsir, hadis, fıkıh. Mesnevi ve Mektûbât okuttu. Sadece dört kişiye hilâfet verdi. Büyük oğlu yetişinceye kadar halife olarak yerine İbrahim Hayrânî Efendi’yi bıraktı. Kabri Selimiye Camii hazîresindedir.
Eserleri
Hüseyin Vassâf, Ali Behçet Efendi’nin Risâle-i Ubeydiyye-i Nakşibendiyye, Behcetü’s-sülük, Sırrü’l-mîâd, Terceme-i Hâl-i Rîcâl-i Çiştiyye, Risâle-i Haliyye ve Rûhâniyye, Divançe ve Varidât-ı Kalbiyye adlı eserleri olduğunu Kaydetmektedir. Bunlardan, Nakşiben-dlyye’nin sülük usulünden bahseden ve kendisinin Nakşibendî Mevlevî silsilesini veren Risâle-i Ubeydiyye-i Nakşibendiyye basılmıştır. Kendi el yazısıyla üç mektubu ve bir manzumesi İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndedir.
Diyanet İslam Ansiklopedisi