Alfred Jarry Kimdir, Hayatı, Kitapları, Hakkında Bilgi
Übü’nün zalimliği ve kabalığı olağanüstü boyutlarda abartılarak verilmiştir. Bu ise bir yerde, Jarry’ nin insanlara ve yaşama karşı beslediği iğrenme, aşağılama duygularının bir sonucu olarak oluşan soğuk, alaycı tutumunun bir göstergesidir. Jarry dünyayı olduğu gibi kabul edememiş, kendini ona uyduramamıştır. Nefret ettiği yaşamla uzlaşmaya yanaşmamıştır. Kendini, yarattığı Übü tipiyle özdeşleştirmeye başlaması, bu tavrının bir tür dışavurumudur. Übü, Jarry için, çektiği acıların, başkaldırışının kaynağıyken giderek ona hükmetmeye başlamıştır. Jarry konuşması, davranışları, hatta fiziksel görünüşüyle çizgi dışı bir kişiliğe dönüşmüştür. Çevresi ile ilişkilerini yavaş yavaş koparması, yaşamın onu giderek yok etmesine yol açmış, yoksulluk ve aşırı içki ölümünü hızlandırmıştır.
Çılgınca, gösterişe meraklı davranışları ve dili özgürce, kural tanımadan kullanmasıyla Jarry, Rabe-lais’nin izleyicisidir. Karanlık, korkulu imgelemi ile de bir başka uç noktaya, şair Isidore Ducasse’a (1846-1870) yakındır. Verlaine’den, Rimbaud’dan, özellikle de tiyatro oyununda düzenli yapıya karşı çıkan Mallarme’den etkilenmiştir. Mallarme, daha 1885’te belirli bir yer ve zamandan, bilinen kişiliklerden arınmış, usdışı bir mit tiyatrosunu savunmuştur. Ona göre, içinde bulunduğu yüzyıl, mitolojiyi düşüncenin gücüyle eritmiştir. Onu yeniden yaratmak gerekmektedir. Bu bağlamda Jarry’nin Kral Übü’sü tam bir mitolojik figür olmuş, grotesk ve özgün görüntüler yaratma başarısını göstermiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Haldernablau, 1891; Ubu Roi, 1896, (Kral Übü); L’amour absolu, 1899, (“Mutlak Aşk”); Ubu enchaine, 1900, (“Zincire Vurulmuş Übü”); Messali-ne, 1901; Le surmâle, 1902, (“Üstün Erkek”); Gestes et opinions du docteur Foustroll, (ö.s.), 1911, (“Dr. Faustroll’ un Düşünceleri ve Hareketleri”); Oeuvres completes, (ö.s.), 1948, (“Bütün Yapıtları”).
• KAYNAKLAR: P. Chauveau, AlfredJarry, .1952; F. Lot, Alfred Jarry. Son oeuvre, 1934; B. Wright, “Önsöz”, Ubu Roi, 1961.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi