Aleksios I kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Aleksios I kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1048 – 1118) Bizans imparatoru. Dağılmaya yüz tutan imparatorlukta yeniden birliği sağlamıştır. İmparator Ioannes Komnenos’un oğludur. Bü­yük bir olasılıkla Makedonya kökenli olan Komnenos­lar’ın Trakya ve Anadolu’da geniş topraklan vardı. Komnenoslar, egemenlikleri döneminde Avrupa hanedanlarıyla akrabalık ilişkileri kurdular. Bizans, bu yolla kurduğu kültür, diplomasi ve ticaret ilişkileriyle Doğulu karakterini bırakarak, Avrupa dünyasıyla yoğun bir bütünleşme içine girdi. I. Aleksios hakkında bilgiler, kızı Anna Komnena ve tarihçi Zonaras’dan elde edilmektedir. Genç yaşta Dukas ailesinden İrene Dukastla evlenen Alek­sios 1068 – 1071 arasında imparator IV. Romanos Diogenes’in ordusunda komutanlık yaptı. Malazgirt’ te savaştı; Anadolu’daki karışıklıkları bastırmakta etkili oldu. İmparator VII. Mikhael Dukas ve III. Nikephoros Botanciates’in döneminde de asken gö­revlerini sürdürdü. Yeteneğinden ve soyunun ayrıca­lığından yararlanarak, III. Nikephoros’un başarısız yönetimine karşı ayaklandı. Kardeşi Isaakios, annesi Anna Dalassena ve karısı İrene’nin ailesi Dukaslar’ca desteklendi. Nisan 1081’de imparator olarak taç giydi. I. Aleksios, imparatorluğun bunalımlı bir döne­minde tahta geçmişti. 108Tde Güney İtalya’daki Normanlar Robert Guiscard’ın komutasında Mora’va saldırmış, Korfu Adası’nı almışlar ve Durazzo’ya (Draç) çıkmışlardı; oradan Epir, Teselya ve Makedon­ya’ya ilerliyorlardı. Aleksios, Venedik Cumhuriyeti’yle bağlaşıklık kurdu ve birkaç yıl içinde yarı diplomatik, yarı askeri başarılarla Normanlar’ı dur­durdu. Kuzeyde ise, imparatorluk Türkik bir kavim olan Peçenekler’in baskı ve tehdidi altında idi. Peçenekler, Balkanlar’a kadar inmişler ve Bizans’a karşı yerli halkın desteğini kazanmışlardı. Özellikle Bulga­ristan’da, bu dönemde, kilise örgütünü tanımayan bir mezhep olan Bogomilizm yaygındı ve halk toplumun yönetimi açısından Peçenekler’i Bizans’a yeğliyordu. Aleksios, Peçenekler’i geleneksel Bizans diplomasisi­ne başvurarak etkisiz kıldı. Önce Peçenekler’in rakibi Kumanlar’la anlaştı. 1091’de Levunion Dağı (Enez yakınlarında) eteklerinde Peçenekler yenildi. Anna Komnena Alexide adlı tarihinde Peçenekler’in bu savaştaki bozgununu “sayıları hesaba gelmez bir kavim bir günde yok edildi” diye anlatır. I. Aleksios, daha sonra Kumanlar’ı da Anadolu Selçuklu Emiri Ebu’l-Kasım’la anlaşarak yok etti. Böylece Ebu’l-Kasım ve yerine geçen I. Kılıç Arslan’la ittifak yaptı ve böylece Selçuklu tehlikesini bir süre için durdurdu. 1. Aleksios, yönetimini güçlendirmeye fırsat bulamadan I. Haçlı Seferi’yle karşılaştı. Gerçi impara­tor Batı’yla bağlantılar kurmuştu, hatta Batı’dan ücretli asker sağlama yolunda girişimleri de vardı, ama bu, Haçlılar gibi başıbozuk birliklerle ve birbi­rinden kopuk feodal lordlarla olamazdı. I. Aleksios, Haçlılar’la eski Bizans topraklarını kurtarma yönün­de bir anlaşma yaptı. I. Haçlı Seferi sonunda Bizans İznik, Efes, İzmir ve yöresinde yeniden egemenlik kurdu; ama, Antakya, Suriye ve Kudüs Haçlılar’ın elinde kaldı. Aleksios’un bundan sonraki hedefi Haçlılar’ın kurduğu devletçikleri ortadan kaldırmak­tı. Bu amaçla, Robert Guiscard’ın oğlu Bohemund’un elindeki Antakya Kontluğu’na saldırdı. Adana, Tar­sus, Misis ve Kuzey Suriye kıyı kentlerini ele geçirdi. Bohemund, Selçuklular’ın vc Bizans’ın baskısı karşı­sında kaçtı. Haçlı egemenliği altındaki Antakya, Bizans’ı kurtarıcı olarak karşıladı. Bohemund, bu kez Latin Haçlılar’la anlaşarak Makedonya-Arnavutluk yöresinde Avlonya’ya karşı saldırıya geçti, ama yenil­di; 1108’de yapılan bir antlaşmayla Antakya’daki Bizans egemenliğini tanıdı. I. Aleksios, böylece Ma­kedonya hanedanı dönemindeki Restorasyon’dan sonra ikinci ve son kez Bizans’ın görkemini ve otoritesini kuran bir imparator olarak yüceltildi. I. Aleksios, Balkanlar’daki Bogomilizm’i bastır­mak ve Ortodoks doktrini yerleştirmek için çaba gösterdi. Bir sikke (para) reformu yaptı. Ticareti geliştirmeye çalıştı. Ancak, 11. yy Akdeniz’de Vene­dik, Cenova gibi İtalyan kentlerinin dönemiydi; nitekim o da Venedikliler’e ayrıcalıklar verdi ve İstanbul’daki Galata (Pera) bile bu dönemde bir Venedik kolonisi oldu. Toprak soyluları sınıfıyla mücadele ederek topraklarda askeri dirlik sistemini korumaya çalıştıysa da başarılı olamadı. I. Aleksios, iyi bir komutan, başarılı bir diplo­mattı. Ancak, 11. ve 12. yy’da Bizans’ın artık eskimiş ve çağa ayak uyduramayan bir devlet olması nedeniy­le girişimleri yalnızca geçici başarılar sağlamıştır.

KAYNAKLAR:

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 4. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983