Aleksandr Radişçev Kimdir, Hayatı, Kitapları, Hakkında Bilgi

RADİŞÇEV, Aleksander Nikolayeviç (1749-1802)

Rus, filozof ve yazar. Rusya’da devrimci düşüncelerin yayılmasında ve maddeci felsefenin benimsenmesinde öncülük etmiştir.

St.Petersburg’ta doğdu, Moskova’ da öldü. Ortaöğrenimini doğduğu yerde gördükten sonra Leipzig Üniversitesi’nde felsefe okudu. Önce İngiliz, Fransız ve Alman filozoflarım inceledi. Özellikle Holbach, Helvetius ve Priestley gibi maddeci düşünürlere ilgi duydu, sonra Leibniz, Herder ve Mendelssohn’un görüşlerini, maddeci bir yöntemle uzlaştırmaya çalıştı. Özgürlüğü konu edinen şiirleriyle Rusya’da geniş bir ilgi uyandırdı. Ulusların bağımsızlık savaşlarını uygarlığın temel olayları diye niteleyen yazılar yazdı. Rus köylüsünün sömürülmesini önleyecek girişimlerin gerekliliğini ileri süren bir yazısı üzerine önce ölüm cezasına çarptırıldı, sonra bu ceza 1797’ye değin Sibirya’ya sürgüne çevrildi. Sürgünden döndükten sonra yaşamına kendi eliyle son verdi.

Radişçev’in üzerinde durduğu sorunların odağını yoksul köylünün sömürülmesi, üretim-tüketim ilişkilerindeki dengesizlik, ulusların bağımsızlığı, baskı yönetimlerinin ortadan kaldırılması, insan, yaşam ve madde evreni oluşturur. Ona göre üretici topluluğun sömürülmesi uygarlığın özüyle bağdaşmayan bir tutumdur. Bu tutuma toplumcu bir devrimle son verilmesi gerekir. Sömürülen çoğunluk devrimci düşüncelerle aydınlatılmalı, yönetime el koymalıdır. Üretim-tüketim arasındaki dengesizlik, üreticilerin yararına düzeltilmelidir. Her ulus kendi kendinin egemeni olmalı, devletler arasındaki sömürüye son verilmelidir. Gerçek olan maddedir, metafizik ve idealist felsefe öğretileri duyu verilerine dayanmadığından gerçekleri kavrayamaz.

• YAPITLAR (başlıca): Zhitiye F. V. Ushakova, 1789; Putes-hestviye iz Petersburga v Moskvu, 1790; O cheloveke, yego smertnosti i bessmertii, 1792.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi