Aleksandr Prohorov Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PROHOROV, Aleksandr (1916-8 Ocak 2002 Moskova)

SSCB’li fizikçi. Basov ile birlikte, maser ve laserin çalışma ilkelerini belirlemiştir.

Aleksandr Mihayloviç Prohorov 11 Temmuz 1916’da Avustralya’nın Atherton kentinde doğdu. 1923’te ailesiyle birlikte SSCB’ye döndü ve 1939’da Leningrad Devlet Üniversitesi’ni bitirip, SSCB Bilimler Akademisi’nin Moskova’daki Lebedev Fizik Enstitü-sü’nde araştırmacı olarak çalışmaya başladı. 1954’te bu enstitünün Salınımlar Laboratuvarı’mn yöneticiliğine, 1972’de de aynı enstitünün başkan yardımcılığına getirildi. 1958’de Moskova’daki Lomonosov Üniversi-tesi’nde profesörlüğe atanan Prohorov, maser ve laserin yapımına olanak tanıyan çalışmaları nedeniyle 1959’da Lenin Ödülü’nü, 1964’te Basov ve Townes ile birlikte Nobel Fizik Ödülü’nü aldı. SSCB Bilimler Akademisi’ nin 1960’da yazışma üyeliğine, 1966’da tam üyeliğine, 1970’te Başkanlık Kurulu üyeliğine seçildi ve iki kez Lenin madalyasıyla ödüllendirildi. Lebedev Enstitü-sü’ndeki yöneticilik görevini, ayrıca 1970’ten bu yana Büyük Sovyet Ansiklopedisi’nin başeditörlüğünü sürdürmektedir.

Prohorov, mikrodalgalar ile atom ve moleküller arasındaki enerji alışverişini incelerken, 1955’te Basov ile birlikte, gönderilen dalganın ortamda daha da güçlenmesini sağlayacak bir olgunun gerçekleşebileceğini öngörmüştü. Dışarıdan enerji pompalanarak üst enerji düzeyine yükseltilen atomların hemen taban (alt) enerji düzeyine inemediklerini gözlemleyen iki fizikçi, bu yöntemle, madde içindeki atomlardan çoğunun üst enerji düzeyinde bulunduğu özel bir durumun yaratılabileceğini öne sürdü. “Topluluk terslenmesi” denilen bu olguya göre, ortama uygun enerjide elektromanyetik dalga (foton) gönderildiğinde, Einstein’ın 1917’de öne sürmüş olduğu “uyarılmış yayınım” ilkesi uyarınca, maddede sürekli olarak, enerji, faz ve doğrultu bakımından birbirinin ve ilk gönderilen fotonların eşi olan yeni fotonlar doğacaktı. Prohorov ve Basov’un, mikrodalgalann etkin bir biçimde güçlendiri-lebileceğini ortaya koyan bu kuramsal çalışması, uygulamada maser ve laser gibi çok geniş kullanım alanı bulan aygıtların yapımıyla sonuçlandı.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi