Aleksander Griboyedov Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
GRİBOYEDOV, Aleksandr Sergeyeviç (1795-1829)
Rus oyun yazarı ve diplomat. Komedilerindeki şiirsel anlatım, Rus gerçekçi edebiyatında önemli bir aşama olmuştur.
Moskova’da doğdu, Tahran’da öldü. Özel öğrenim gördü, daha sonra Moskova Üniversitesi’nde felsefe, dinbilim ve hukuk okudu. 1810’da aynı üniversitenin Fizik-Matematik Fakültesi’ne geçerek öğrenimini orada sürdürdü. Değişik konuların yanı sıra müzikle de ilgilendi. Öğrencilik yıllarında, Çar I.Nikolay’a karşı örgütlenen gizli Dekabrist hareketin üyeleriyle yakınlık kurdu. 1818’de İran’daki Rus misyonunun sekreterliğine atandı. 1822’den başlayarak Tiflis’de diplomat olarak çalıştı. Başyapıtı Gore ot uma (Akıldan Bela) adlı komediyi bu sırada yazdı. 1825’te Kafkasya’ya döndü. 1826’da Petersburg’da Dekabristler davasında yargılandı, bir süre hapis yattı, sonra beraat etti. 1827’de Türkiye ve İran’la diplomatik ilişkileri yürütmek üzere görevlendirildi. Ertesi yıl elçi olarak İran’a atandı. Bu, onun için sürgün anlamına geliyordu. 1826-1828 Rus-İran Savaşı sonrasında İran’da çıkan kargaşalıklarda Rus Elçiliği’nin halk tarafından basılması sırasında öldürüldü.
Griboyedov, özellikle Akıldan Bela adlı komedisiyle önemli tiyatro yazarları arasında sayılır. Sansür tarafından yasaklanan yapıt, yazarın yaşamı sırasında yayımlanamamış, el yazması olarak çoğaltılmıştır. Griboyedov bu komedide, 1800İerde Rusya’da keskinleşen toplumsal siyasal çelişkileri Dekabristler’in bakış açısından ele alır. Komedinin kahramanı Çatski, Dekabrist görüşlerin temsilcisi olarak toplum karşısında yalnızdır, henüz çevresinde ona destek olacak yol arkadaşları yoktur. Eskiye karşı mücadelesinde, toplumun üstünde gördüğü “us”u, kişisel bir acıya dönüşür. Bu aynı zamanda Avrupa ve Rusya’daki o dönem aydınlanmacı düşünürlerin de çelişkisidir. Zaman ve mekân birliği ve diliyle Griboyedov’un oyunu, klasikçi tiyatronun çizgilerini taşır.
• YAPITLAR (başlıca) Polnoye sobraniye soçineniy, (ö.s.), 1889, (“Toplu Yapıtlar”); Gore ot uma, (ö.s.), (Akıldan Bek).
• KAYNAKLAR: V.N.Orlov, Griboyedov. Oçerk jizni i tvorçestva, 1954.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi