Edebi Şahsiyetler

Albert Samuel Gatschet Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

GATSCHET, Albert Samuel (1832-1907)

İsviçre asıllı ABD’li etnolog ve dilbilimci. Amerikan yerli dillerini ilk derleyenlerdendir.

3 Ekim 1832’de İsviçre’nin Bern kentinde doğdu, 16  Mart 1907’de ABD’de öldü. 1846-1852 arasında Bern Üniversitesi’nde dilbilim öğrenimi gördü. 1852-1858 arasında Berlin Üniversitesi’nde Yunanca ve kuramsal eleştiri konusunda yoğunlaşan çalışmalar yaptı. 1858’de Bern’e dönerek dilbilim ve diğer konularda yazılarıyla meslek yaşamını sürdürdü. 1868’de ABD’ye göç etti, New York’a yerleşti. Amerikan yerlilerinin dilleriyle ilgilendi ve tamamen yeni olan bu dalda çalışmaya başladı.

Antropolog John Wesley Powell’ın önerisiyle 1877’de ABD Jeolojik Yüzey Araştırması’na etnolog olarak atandı. Yüzden fazla kabilenin dilleri ve etnolojik özellikleri üzerine veriler derledi. Bugün hemen hemen kaybolan bazı yerli dillerinin belgelenmesini sağladı. 1879’da, Amerikan Etnoloji Bürosu’ nun kurucuları arasında yer aldı. J.W.Powell’m hazırladığı, 1891’de yayımlanan yerli dilleri konusundaki raporun hazırlanmasına katıldı. 1892’de Bern Üniversitesi’nden doktor unvanını aldı. Kuruluşundan 1905’te emekliye ayrılışına değin Amerikan Etnoloji Bürosu’nda çalıştı. Dilbilim üzerine yetmişten fazla makale yazdı.

Gatschet, çağdaşı evrim kuramcısı Lewis Henry Morgan’ın Amerika’nın yerli demokrasileri konusundaki kuramsal genellemelerine karşı çıktı. Natchez, Toltek, İnka ve Aztekler’de kalıtsal kast sistemlerinin geçerliliği konusunda ısrar etti. Bu görüş kendisinden sonra gelen antropologlar tarafından doğrulandı.

•    YAPITLAR (başlıca): Ortsetymologische Forschungen als Beitrâge zu einer Toponomastik der Schweiz, 1867, (“İsviçre’deki Yer İsimleri ve Kökenleri Konusunda Dilbilimsel Bir Çalışma”); A Migration Legend of the Creek Indians, 2 cilt, 1884-1888, (“Creek Yerlilerinin Bir Göç Efsanesi”); The Klamath Indians of Southwe$tern Oregon, 2 cilt, 1890, (“Güney Batı Oregon’da Klamath Yerlileri”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi