Albert Hourani Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Albert Habib Hourani (1915-1993) Modern dönem Arap tarihi alanındaki çalışmalarıyla tanınan Arap asıllı İngiliz tarihçisi.

Lübnanlı hıristiyan bir ailenin çocuğu olarak İngiltere’nin Manchester şehrin­de doğdu. İlköğrenimini burada babası­nın yabancı ailelerin çocukları için açtığı ilkokulda, orta Öğrenimini Kuzey Lond-ra’daki Mili Hill’de ve yüksek öğrenimini de Oxford Üniversitesi’ne bağlı Magda-len College’da politika, felsefe ve ekono­mi okuyarak. Özellikle de Kant ve Hegel felsefesiyle ilgilenerek tamamladı (1936). Lübnan’a karşı derin vatan severlik duyguları besleyen Hourani, aldığı Batı eğiti­mi sonucu üniversiteyi bitirdiği yıl bir nevi kimlik krizi yanşadı; arkasından da babasının geldiği yet olan Lübnan’ın Merciuyûn kasabasına gitti. Ertesi yıl Bey­rut’taki Amerikan Üniversitesi’nde ulus­lararası ilişkiler ve İngiltere tarihi dersle­ri vermeye başladı. Burada iken Harvard’da felsefe dalında ihtisas yapıp dönen Lübnan milliyetçisi Charles Malik ile ar­kadaşlık kurdu: onunla haftada bir felse­fî metinler okudu ve kendisinden çok et­kilendi. Amerikan Üniversitesi’nde iki bu­çuk yıl süren hocalık döneminde Hourani’nin Araplık şuuru daha da gelişti ve bir yandan edebî Arapça çalışmaya, bir yandan da Kustantin Zurayk’ın Ortaçağ İslâm tarihi derslerine devam etmeye başladı. Öğrenciler arasında milliyetçilik duygularını körükleyen 1936-1939 Filis­tin ayaklanması onun da İngilizler’in Or­tadoğu’daki emperyalist politikaları hak­kında derin bir hayal kırıklığına uğrama­sına ve sonuçta Lübnan-Arap kimliğini tamamen kabullenmesine yol açtı. Ancak dinî yönden henüz huzura kavuşa­mamıştı. Nihayet 1950’li yıllara kadar sü­ren arayışın sonunda Grek Ortodokslu-ğu’ndan Presbiteryenliğe geçen ailesinin mezhebini terkederek Katolikliği benim­sedi.

II. Dünya Savaşı sırasında İngiltere’ye dönen Hourani Kraliyet Uluslararası İliş­kiler Enstitüsü’nün Ortadoğu bölümün­de görev aldı. Burada meşhur tarihçi Ar-nold Toynbee ve zamanın önde gelen şarkiyatçısı H. A. R. Gibbile mesai arka­daşlığı yaptı ve entelektüel ilgilerinin ve kariyerinin şekillenmesinde onların etki­sinde kaldı; tarih ve şarkiyat öğrenimi görmediği halde geleceği için bu yolu seçti. 1942’de Kahire’ye tayin edildi ve sa­vaş boyunca orada Britanya Devlet Ba­kanlığı görevlisi olarak çalıştı. Buradaki asıl işi genç milliyetçilerle bağlantı kur­maktı; böylece Arap milliyetçiliği ve Arap politikaları hakkında birinci elden bilgi sahibi oldu. Savaştan sonra resmî göre­vinden ayrılan Hourani, iki yıl boyunca Mûsâel-Alemî tarafından Filistin davası­nı savunmak için kurulan Arap Bürosu’n-da çalıştı. 1946’da Filistin’e gönderilen İngiliz-Amerikan Soruşturma Komitesi’-ne (Arıglo-American Comittee of lnquiry) sunulan dört ciltlik raporu hazırlayanlar arasında yer aldı; ayrıca Arap tarafının sözlü savunmasını da yaptı. Ancak so­nuçta Filistin konusundaki gelişmeler karşısında büyük bir hayal kırıklığı yaşa­yarak 1948 başında buradan ayrıldı.

Hourani, Arap Bürosu’ndan ayrılması­nın ardından mezunu olduğu Magdalen College’ın araştırmacı kadrosuna tayin edilerek Oxford Üniversitesi’ndeki yeni işine başladı. Klasik şarkiyatçıların Doğu dilleri ve ilk dönem İslâm tarihi çalışma­larının aksine II. Dünya Savaşı’ndan son­ra beliren bölge tarihi çalışmaları eğili­mine uyan Hourani modern Ortadoğu araştırmalarını başlatanların ilklerindendi ve 19S1’de Oxford Üniversitesi’ne Ortadoğu tarihçisi olarak tayin edildiğinde Londra Üniversitesi’nde bulunan Bernard Levvis’den sonra bu göreve getirilen ikinci kişi olmuştu. Hourani, bu alanda devam­lılığı sağlayacak araştırmacıların yetiş­mesine de önemli katkılar sağladı. 1958’de Oxford Üniversitesine bağlı St. Ant-ony’s College’da Ortadoğu Merkezi’nin ku­rulmasına ön ayak oldu ve başkanlığına getirildi; bu görevi 1971 yılına kadar de­vam etti. 1973te Britanya Ortadoğu Araş­tırmaları Cemiyeti’nin kuruluşuna katkı­da bulundu ve ilk başkanı seçildi. 1979’da Oxford Ünİversitesi’nden emekliye ay­rıldıktan sonra zaman zaman Amerika Birleşik Devletleri’nin Chicago ve Harvard üniversitelerinde dersler verdi. 1980 yı­lında Harvard Üniversitesi’nde iken ge­çirdiği bir kalp krizi sebebiyle önerilen daimî kadroyu kabul etmedi. Emeklilik yıllarını son kitabı olan A History of the Arab Peoples’ı yazarak geçirdi. 1992′-de Chicago Üniversitesİ’nin 100. kuru­luş yıldönümü münasebetiyle kendisine üniversite senatosu tarafından Ortado­ğu araştırmalarına yaptığı katkılardan dolayı fahri doktorluk unvanı verildi ve kurucusu olduğu Oxford Üniversitesİ’nin Ortadoğu Merkezi tarafından şerefine bir kitap yayımlandı Hourani 17 Ocak 1993’te Oxford’da öldü. Daha sonra şahsî kütüphanesi Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi tarafından satın alındı (1997).