Tarihi Eserler

Akmedrese Nerededir, Tarihi, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Akmedrese. Niğde’de Karamanoğulları devrinde yapılmış bir medrese.

İlk yapıldığında büyük ihtimalle muh­teşem taçkapısının ve taşlarının beyazlı­ğından dolayı Akmedrese olarak adlan­dırılan bu değerli sanat eseri, kitabesi­ne göre 812’de (1409-10) Karaman beyi Alâeddin’in oğlu Alâaddin Ali Bey tara­fından yaptırılmıştır. İstanbul’da Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde bulu­nan vakfiyesi Rebîülevvel 818’de (Mayıs 1415) tertip ve bir yıl sonra tasdik edil­miştir. Bu vesikaya göre medrese o za­man Yuğutaş denilen mahallede inşa edilmiş, Hanefî ve Şafiî mezhebine göre eğitim yapmak üzere vakfedilmiştir. Medresenin evkafı arasında Niğde be­desteni, buna bitişik han, Meydan ma­hallesinde çifte hamam, birçok dükkân, arazi, değirmen, bağ vb. bulunmaktadır.

Akmedrese ortası avlulu, çift katlı medreselerin en güzellerindendir. Cep­hesinin ortasını yüksek ve çok zengin biçimde işlenmiş mermerden bir topkapı süsler. Üst kat bu cephede kaş ke­merli ikiz pencereler halinde dışarı açıl­mıştır. Ancak geç devirlerdeki bir ta­mirde bu zarif pencereler bozularak yer­lerine düz pencereler yapılmış ve dışarı­dan üst kata çıkışı sağlayan merdiven­ler ilâve edilerek cephenin ahengi bo­zulmuştu. Fakat Türk mimarisinde bir yenilik olan bu ikiz pencereli galeri son yıllarda yeniden eski biçimine dönüştü­rülmüştür. Payelerle yapılmış bir revakın çevirdiği avlunun bir tarafında yaz­lık büyük mescid eyvanı vardır. Alt kat­ta tonozlu on hücre ile büyük eyvanın iki yanında kubbeli birer mekân yer alır. Üst katta içten merdivenle uiaşılan ve cephedeki ikiz pencereleri sayesinde ha­vadar bir cihannümâ biçiminde olan iki mekândan başka revaklann gerisinde tonozlu sekiz hücre vardır. Buradan iki merdiven, kubbeli mekânların üstün­den medresenin damını teşkil eden taş döşeli terasa çıkışı sağlıyordu.

Akmedrese’yi yaptıran Ali Bey’in ne­rede öldüğü ve kabrinin nerede bulun­duğu bilinmiyor. Medresenin eyvan mes­cidinin iki tarafındaki kubbeli mekân­lardan birinin kışlık dershane mescid ol­duğuna, diğerinin ise bazı benzerlerin-deki gibi banisinin türbesi olarak düşü­nüldüğüne ihtimal verilebilir. Taçkapının itinalı ve çok zengin süslemesine karşılık diğer kısımlarda büyük bir sadelik hâ­kimdir. Fakat burada da ince bir zevk mahsulü halinde taş üzerine oyma süs­lemeler görülür. Akmedrese halen mü­ze olarak kullanılmaktadır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi