AKİT
AKİT
Sözlük anlamı yemin,
ahd veya satı§ı sonuçlandırmak, sağlamlaştırmak demektir. İslam fıkhında akit:
“İki iradenin bir bağlılığı meydana getirme ya da nakli veya sona
erdirilmesinde tevafuk etmesidir.” Örneğin nikah bir akit-tir. Fıkıhçılar
(j’ukahâ) akti, onu oluşturan bölümler olan icab ve kabulü ön plana alarak incelerler.
Bir akit, icab ve kabul gerçekleşmedikçe, fıkıhçilara göre hiçbir anlam İfade
etmez. Diğer bir özellikte, İslam fıkhına göre, Kur’an ve Hadislerin
yasakladığı açık hükümlere aykırı bir akid yapılamama hususudur.
Akdin dört unsuru
vardır: Taraflar, akit mahalli veya akit yapılan şey, akit konusu veya akdin
aslı olan şey ve akti oluşturan şartlar. Akdin üç önemli şartı vardır:
1- Taraflardan
birinin iradesini yansıtan üslup. Buna fıkıh terminolojisinde “icab ve kabul”
denmiştir. İcab ve kabulün gerçekleşmesi için: ikinci tarafın tasdikinden önce
birinci taraftan dönme olmaması, iki taraftan birinden vazgeçmeye delalet eden
bir eylem belirme-mesİ, taraflardan birinin, diğerinin kasıma va-
kıf olması, aktin tek
mecliste yapılması gerekir. Vasiyet, îsa (ölümünden sonra çocuklarına bakacak
birinin tayini) ve vekalet akidlerin-de tek meclis şartı yoktur. Akit yazıyla
veya temsilci İle de geçerlilik kazanabilir.
2- Akit, taraflarından herbiri şer’İ ehliyete
haiz olmalıdır. Delilik, yarı delilik, uyku, baygınlık, can çekişme hali gibi
ehliyeti kaldıran arızalar akitte taraf olmaya engeldir. Bunlar semavi
arızalardır. Hacz ve iflas gibi mükte-seb arızalar da, yerine göre akitte taraf
olmaya engel olabilir.
3- Akit
yapılan şey veya yerde de şu şartlar bulunmalıdır:
a) Akit, Şer’an kabul edilebilecek bir nitelikte
olmalıdır: Katil için insan kiralama akli, müzisyen kadın veya erkeği sanatını
İcra için kiralama akti yapılamaz;
b) Akit yapılan
şey iki tarafça da kesin hatlarıyla bilinmelidir;
c) Akit
yapılan şey teslim edilebilir olmalıdır. Örneğin sudaki muhtemel balığa akit
yapılamaz;
d) Hakkında
akit yapılan eşya akit anında hazır bulunmalıdır.
Nureddin YILDIZ
Bk. Fıkıh. [1]