33Sosyoloji Sözlüğü

AKİT

 

AKİT

 

Sözlük anlamı yemin,
ahd veya satı§ı sonuç­landırmak, sağlamlaştırmak demektir. İslam fıkhında akit:
“İki iradenin bir bağlılığı meyda­na getirme ya da nakli veya sona
erdirilmesin­de tevafuk etmesidir.” Örneğin nikah bir akit-tir. Fıkıhçılar
(j’ukahâ) akti, onu oluşturan bö­lümler olan icab ve kabulü ön plana alarak in­celerler.
Bir akit, icab ve kabul gerçekleşme­dikçe, fıkıhçilara göre hiçbir anlam İfade
et­mez. Diğer bir özellikte, İslam fıkhına göre, Kur’an ve Hadislerin
yasakladığı açık hüküm­lere aykırı bir akid yapılamama hususudur.

Akdin dört unsuru
vardır: Taraflar, akit ma­halli veya akit yapılan şey, akit konusu veya ak­din
aslı olan şey ve akti oluşturan şartlar. Ak­din üç önemli şartı vardır:

1- Taraflardan
birinin iradesini yansıtan üs­lup. Buna fıkıh terminolojisinde “icab ve ka­bul”
denmiştir. İcab ve kabulün gerçekleşmesi için: ikinci tarafın tasdikinden önce
birinci ta­raftan dönme olmaması, iki taraftan birinden vazgeçmeye delalet eden
bir eylem belirme-mesİ, taraflardan birinin, diğerinin kasıma va-

kıf olması, aktin tek
mecliste yapılması gere­kir. Vasiyet, îsa (ölümünden sonra çocukları­na bakacak
birinin tayini) ve vekalet akidlerin-de tek meclis şartı yoktur. Akit yazıyla
veya temsilci İle de geçerlilik kazanabilir.

2-  Akit, taraflarından herbiri şer’İ ehliyete
haiz olmalıdır. Delilik, yarı delilik, uyku, bay­gınlık, can çekişme hali gibi
ehliyeti kaldıran arızalar akitte taraf olmaya engeldir. Bunlar semavi
arızalardır. Hacz ve iflas gibi mükte-seb arızalar da, yerine göre akitte taraf
olma­ya engel olabilir.

3- Akit
yapılan şey veya yerde de şu şartlar bulunmalıdır:

 a) Akit, Şer’an kabul edilebile­cek bir nitelikte
olmalıdır: Katil için insan kira­lama akli, müzisyen kadın veya erkeği sanatı­nı
İcra için kiralama akti yapılamaz;

b) Akit ya­pılan
şey iki tarafça da kesin hatlarıyla bilin­melidir;

c) Akit
yapılan şey teslim edilebilir ol­malıdır. Örneğin sudaki muhtemel balığa akit
yapılamaz;

d) Hakkında
akit yapılan eşya akit anında hazır bulunmalıdır.

Nureddin YILDIZ

Bk. Fıkıh. [1]

 



[1] Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, Risale Yayınları:
1/20-21.