Akdes Nimet Kurat Kimdir, Hayatı, Eserleri, Biyografisi, Hakkında Bilgi

Akdes Nimet Kurat (1902-1971) Türk tarihçisi.

1902 Nisanında Kazan’ın Berkete kö­yünde doğdu. Babası Tâhir Şahmurad, annesi Şâkire İrfan’dır. 1920’de Bügülme Lisesi’nden mezun oldu. Öğrenimini Al­manya’da sürdürmek amacıyla 1922’de Rusya’dan ayrıldı, ancak 1924 Kasımında İstanbul’a giderek Türk tabiiyetine geçti. İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakülte-si’nde felsefe ve tarih eğitimine başladı. Ağustos 192S’te M. Fuad Köprülü tara­fından Türkiyat Enstitüsü’ne asistan ola­rak alındı. Burada enstitünün kütüpha­nesini tanzim etmek, Rusça, Lehçe ve Türk lehçelerindeki Türkoloji ile ilgili ya­yımları takip ederek bunların tercüme­lerini sağlamakla görevlendirildi. Mayıs 1928’de tarih bölümünden mezun olan Kurat 1929’da Almanya’ya gönderildi. Breslau ve Hamburg üniversitelerinde Doğu Avrupa, Bizans tarihi, felsefe ve ekonomi tahsil etti. Dönüşünde orta za­manlar tarihi doçent adaylığına getirildi (1933).

Kurat, Uppsala Üniversitesi’nde ders vermek ve ardından Stockholm Devlet Arşivi’nde araştırmalarda bulunmak üze­re İsveç’egitti (1937). Orada kaldığı bir yıl boyunca bu arşivdeki Türkçe belgeleri ve hazırlamakta olduğu “Prut Seferi ve Barışı” adlı büyük eseri için gerekli mal­zemeleri açığa çıkardı. Yine aynı amaçla Berlin, Viyana, Paris ve Londra gibi mer­kezlerin arşiv ve kütüphanelerinde çalış­tı. Yurda dönünce bir müddet Denizli Li­sesi, Gazi Terbiye Enstitüsü gibi kurum­larda tarih öğretmenliği yaptı. 1941 Eylü­lünde Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’n-deyeni açılan Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne doçent olarak tayin edildi. 1944′-te profesörlüğe yükseltildi. 1954’te Or­taçağlar tarihi profesörlüğüne getiril­di. 1946-1947’de İngiltere’de ve 1961-1962’de Amerika Birleşik Devletleri’n-de bulunarak araştırmalarını sürdürdü. 1954-1955’te Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde dekanlık yaptı. 28 Ağustos’ta Ankara’dan İstanbul’a giderken içinde bulunduğu otobüsün geçirdiği kaza so­nucunda ağır yaralandı ve az sonra öldü (8 Eylül 1971).

Akdes Nimet Kurat Türk lehçelerinden başka Rus, Leh, Alman, Fransız, İngiliz ve İsveç dillerine vâkıftı. Sağlam metodu, meslek disiplini ve üstün gayreti yanında bu donanımı kendisine, kaleme aldığı eserleri için kaynak ve belgelere ulaşma ve onları kullanma imkânını diğer mes­lektaşlarından çok daha fazla vermiştir. Bu sebeple Türk Tarih Kurumu’nun Os­manlı tarihi yazımını İsmail Hakkı Uzun-çarşılfya havale etmesini ve Enver Ziya Karal tarafından yazılan kısmı tenkit et­miş, ancak kendisi de bu yüzden çeşitli tarizlere uğramıştır. Bununla beraber siyasî görüş farklılıklarının da bu gibi çekiş­melerde payı olduğu anlaşılmaktadır.

Kurat, Rus idaresinde kalan Türk top­raklarından gelmiş bir ilim adamı olarak Rus ve Türk tarihine özel ilgi duymuş, bu arada Türkiye’deki siyasî gelişmeleri ve ideolojik seyri de yakından takip etmiş, bu anlamda güncel polemiklere katılmak­tan kaçınmamıştır. Ancak bunların ilmî mesaisine yön vermesine müsaade etme­miş, çeşitli dergi ve gazetelerde bazan takma adla yayımladığı bu tür yazılarını meslekî kimliği dışında tutmaya çalışmış­tır.