Akabe Meselesi Nedir, Nasıl Sonuçlandı, Hakkında Bilgi

Akabe Meselesi. Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında 1906’da meydana gelen siyasî olay

Mısır’dan sonra Kuveyt’in de İngiliz nüfuzuna girmesi. Kızıldeniz’de büyük stratejik ehemmiyeti olan Akabe’nin öne­mini biraz daha arttırmıştı. Sınâ yarımadasıyla Arap yarımadası arasında Hicaz demiryolu hattının Kızıldeniz’e açılan ka­pısı durumunda bulunan Akabe, Mehmed Ali Paşa zamanında Mısır hacıla­rının güvenliği için Mısırlı muhafızların kontrolüne verilmişti. Ancak Süveyş Kanal’nın açılması, eski hac karayolunun önemini kaybedip deniz yoluna kayma­sına sebep olurken, Hicaz demiryolunun emniyeti için Arîş’ten Akabe’ye kadar Sînğ yarımadasının ve Özellikle Akabe Kalesi’nin Osmanlılar açısından Önemi daha da arttı. Diğer yandan İngilizler de Arap yanmadasını Akabe, Kuveyt ve San’a üçgeni içinde kontrol altına almak, Hicaz demiryolunun güneye doğru inme­siyle Süveyş Kanalı’nın emniyetini sağ­lamak ve böylece Hindistan’a giden ula­şım yollarını ellerinde tutmak istiyorlar­dı. Bunun için, Mısır’dan sonra 1882’den itibaren bir hareket üssü haline getir­dikleri Akabe’yi de, Mısır muhafız kıta­sını kendi kuvvetleriyle destekleyerek elde etmek istediler. Ancak II. Abdülhamid, yaverlerinden Rüşdü Bey’i bir aske­rî fırka ile Akabe’ye gönderip orayı işgal ettirdi. Rüşdü Bey Akabe’ye girdikten sonra Sînâ yarımadasında Tâbe’yi de al­dı. Bunun üzerine daha geniş bir aske­rî harekâta hazırlanan ve Avrupa tara­fından da desteklenen İngiltere, 3 Ma­yıs 1906’da verdiği ültimatomla, on gün içinde Sînâ yarımadasının boşaltılmasını istedi. Mısır’ı kendi mülkiyetinde sayan ve İngiliz işgalini reddeden II. Abdülhamid, kararlı bir politikayla, yeni sınırın belirlenmesi için oluşturulacak komis­yonun Türk ve Mısırlılar’dan teşekkül etmesini sağladı. 1 Ekim 1906’da imza­lanan ve sekiz maddeden meydana ge­len itilâfnâmeyle yeni sınır tesbit edil­di. Buna göre Tâbe Mısır’a, Akabe Os­manlı Devleti’ne bırakıldı ve direkler­le tesbit edilecek düz hattın Refah’ta son bulması kararlaştırıldı. Bu itilâfnâ­meyle Akabe meselesi halledilmiş, an­cak bölgedeki Osmanlı İngiliz rekabe­ti I. Dünya Savaşı sonlarına kadar de­vam etmiştir.

Diyanet islam Ansiklopedisi