Aisopos kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Aisopos kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (İÖ 6. yy) Eski Yunanlı fabl yazarı. Yapıtları bütün dillerde masal edebiyatına kaynaklık etmiştir. Gerçekten yaşayıp yaşamadığı özellikle Rönesans’tan beri tartışma konusu olan Aisopos’un doğum yerine ilişkin çeşitli iddialar bulunmaktadır. Yaşam öyküsü üzerine değişik ipuçları Heredotos ve Plutarkhos tarafından verilmekte; kimi kaynaklara göre Trakyalı, kimi kaynaklara göre de Frigyalı olduğu ileri sürülmektedir. Bunlar arasında en yaygın kabul göreni Samos adasında Iadmon adlı bir soylunun kölesi olduğu, sahibince serbest bırakıldıktan sonra bol bol gezdiği ve Delfi’de öldürüldüğüdür. Ölüm öyküsünün mitolojik bir anlatımı vardır. İleri sürüldüğüne göre, tanrılarının yardımıyla başkalarının ömürlerinden çalıp çok uzun süreler yaşadıklarını ileri sürerek, Delfililer’e hakaret etmiştir. Bunun üzerine kent halkı tarafından bir tertiple hırsız olarak yakalanmış ve idam edilmiştir.
Aristophanes, Aisopos’u Sinekler adlı güldürüsüne almış; Sokrates, ölümü beklediği son saatlerinde-ki konuşmalarında ondan söz etmiştir. Aisopos’un fabllarının ilk derli toplu yazımı İÖ 4. yy’da Demetri-us Phalareus tarafından gerçekleştirilmiş, ancak bunlar günümüze kalmamıştır. Daha sonra 1. yy’da
Roma’da Phaedrus tarafından toplanan masallar Latince yayımlanmıştır. Çağlar boyu birçok kez yeniden yayımlanan fabllar, özellikle 17. yy Fransız yazarı Jean de la Fontaine tarafından yeniden değerlendirilince, dünya çapında yaygınlık kazanmıştır.
Aisopos’un fabllarında her biri değişik insan özellikleri üstlenmiş hayvanlardan oluşan yeni bir evrenin ilişkileri ele alınır. Egemenlik kavgaları, güçlülerin güçsüzleri ezme, yok etme çabaları, yardımlaşmalar, çekememezlik, oyun düzen kurmalar, hayvanlar evreni soyutlaması içinde bütün çarpıcılığı ile verilir. Aisopos, bu soyutlamaya sığınarak gündelik insan davranışlarından, ülkelerin yönetim biçimlerine kadar genişleyen bir yelpaze içinde, yaşadığı dönemi acımasızca eleştirmiştir.
Günümüzde çocuklara yönelik olarak değerlendirilen hayvan masalları, antik çağda dilden dile dolaşır, ve yetişkinlerce önemli konuların, büyük kararların ele alındığı tartışmalarda, ileri sürülen savları desteklemek için kullanılırdı. Bu masallar o dönemin eğitim ve felsefe tartışmalarında da, hem konuşmalara renk katmak, hem de kanıt olmak üzere bol bol kullanılırdı. Masalların sonunda yer alan ve hayvanlar arası ilişkiden insanlara yönelik sonuçlar çıkaran “kıssadan hisseler”, verilmek istenen dersi özetlerdi. Bunların sonradan mı eklendiği, yoksa masalların özgün bir parçası mı olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Toplam 250 civarında olan bu fablların, insan davranışlarındaki aksaklıkları, vuruculuğundan bir şey yitirmeden günümüze aktarabilmesi, Aisopos’un çağının önemli bir tanığı olduğunun göstergesidir.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 3. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983
EZOP (AİSOPOS) KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ
İ.Ö. 6.yy’da yaşadığı varsayılan eski Yunan masalcısı. Kahramanları hayvanlar olan masallarıyla büyük ün kazanmış olan Aisopos’un (Ezop da denir) yaşamıyla ilgili bilgiler kesin değildir. Bir söylentiye göre Trakya’da doğmuş, bir süre köle olarak Samos adasında yaşamış, azat edilince birçok yolculuk yapmış, Delphoi’ye yaptığı yolculuk sırasında bir cinayete kurban gitmiştir. Aristotales, Aisopos’un yolsuzluktan yargılanan bir siyasetçiyi tilki ile kirpinin öyküsünü anlatarak nasıl savunduğunu şöyle anlatmıştır; Aisopos mahkemede “bir tilkinin, başı pirelerle derde girmiş, bir kirpi de onu pirelerden kurtarsın mı diye sormuş, tilki, ‘hayır, bu pireler doydu, artık fazla kan emmiyorlar. Onları kovalarsan, yerlerine yeni,aç pireler getir’!demiş”, dedikten sonra, jüriye ¡dönerek, sözlerinijşöyle bitirmiş: “Dolayısıyla saygıdeğer jüri üyeleri, müvekkilimi cezalandırırsanız onun yerine onun kadar zengin olmayan birileri gelir ve sizi daha da beter soyar.”
Aisopos’un masallarını gerçekten yazdığı yolunda hiçbir kanıt yoktur. Ona mal edilmiş masalların bilinen en eski derlemesi, İ.Ö. IV. yy’da Phaleroslu Demetrios tarafından hazırlanmış, bu derleme daha sonra, İ.S. I. yy’da Latince olarak Phaedrus, Yunanca olarak Babrios tarafından yeniden kaleme alınmıştır. “Aisopos’un masalları” daha sonra XVII. yy. Fransız yazarı Jean de la Fontaine’in fabllarına esin kaynağı olmuştur.
KAYNAK: GROİLER İNTERNATİONAL ENCYCLOPEDİA, CİLT-1, 1993, DANBURY, CONNECTİCUT-İSTANBUL