Edebi ŞahsiyetlerFelsefe Yazıları

Aisopos (Ezop) Kimdir, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Hakkında Bilgi

AİSOPOS (İÖ 6. yy)

Eski Yunanlı fabl yazarı. Yapıtları bütün dillerde masal edebiyatına kaynaklık etmiştir.

Gerçekten yaşayıp yaşamadığı özellikle Rönesans’tan beri tartışma konusu olan Aisopos’un doğum yerme ilişkin çeşitli iddialar bulunmaktadır.Yaşamöy-küsü üzerine değişik ipuçları Heredotos ve Plutark-hos tarafından verilmekte; kımı kaynaklara göre Trakyalı, kimi kaynaklara göre de Frigyalı olduğu ileri sürülmektedir. Bunlar arasında en yaygın kabul göreni Samos adasında Iadmon adlı bir soylunun kölesi olduğu, sahibince serbest bırakıldıktan sonra bol bol gezdiği ve Delfi’de öldürüldüğüdür. Ölüm öyküsünün mitolojik bir anlatımı vardır. İleri sürüldüğüne göre, tanrılarının yardımıyla başkalarının ömürlerinden çalıp çok uzun süreler yaşadıklarını ileri sürerek, Delfililer’e hakaret etmiştir. Bunun üzerine kent halkı tarafından bir tertiple hırsız olarak yakalanmış ve idam edilmiştir.

Aristophanes, Aisopos’u Sinekler adlı güldürüsüne almış; Sokrates, ölümü beklediği son saatlerindeki konuşmalarında ondan söz etmiştir. Aisopos’un fabllarının ilk derli toplu yazımı İÖ 4. yy’da Demetri-us Phalareus tarafından gerçekleştirilmiş, ancak bunlar günümüze kalmamıştır. Daha sonra
1. yy’da
Roma’da Phaedrus tarafından toplanan masallar Latince yayımlanmıştır. Çağlar boyu birçok kez yeniden yayımlanan fabllar, özellikle 17. yy Fransız yazarı Jean de la Fontaine tarafından yeniden değerlendirilince, dünya çapında yaygınlık kazanmıştır.

Aisopos’un fabllarında her biri değişik insan özellikleri üstlenmiş hayvanlardan oluşan yeni bir evrenin ilişkileri ele alınır. Egemenlik kavgaları, güçlülerin güçsüzleri ezme, yok etme çabaları, yardımlaşmalar, çekememezlik, oyun düzen kurmalar, hayvanlar evreni soyutlaması içinde bütün çarpıcılığı ile verilir. Aisopos, bu soyutlamaya sığınarak gündelik insan davranışlarından, ülkelerin yönetim biçimlerine kadar genişleyen bir yelpaze içinde, yaşadığı dönemi acımasızca eleştirmiştir.

Günümüzde çocuklara yönelik olarak değerlendirilen hayvan masalları, antik çağda dilden dile dolaşır, ve yetişkinlerce önemli konuların, büyük kararların ele alındığı tartışmalarda, ileri sürülen savları desteklemek için kullanılırdı. Bu masallar o dönemin eğitim ve felsefe tartışmalarında da, hem konuşmalara renk katmak, hem de kanıt olmak üzere bol bol kullanılırdı. Masalların sonunda yer alan ve hayvanlar arası ilişkiden insanlara yönelik sonuçlar çıkaran “kıssadan hisseler”, verilmek istenen dersi özetlerdi. Bunların sonradan mı eklendiği, yoksa masalların özgün bir parçası mı olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Toplam 250 civarında olan bu fablların, insan davranışlarındaki aksaklıkları, vuruculuğundan bir şey yitirmeden günümüze aktarabilmesi, Aisopos’un çağının önemli bir tanığı olduğunun göstergesidir.

Eserleri başlıcaları:
İki İnatçı Keçi
Rüzgâr Ile Güneş
Yengeç İle Yavrusu
Kurbağa İle Aslan
Kurbağa Doktor Olmuş
Tek Gözlü Alageyik
Ay Çeşmesi
İyilğe Karşı Kötülük
Boğanın Boynuzundaki Siv
Meşe Dalında Öten Bülbül
Ağlayan Domuz
Sivrisineğin Aslan Karşı
Fitneci Aslan
Paylaşılamayan Pınar
Akıllı Kurbağa İle Akıls
Yaralı Aslanın Canı Geyi
Aslanın Yöneticiliği
Aslan Hastalık Numarası
Aferin Sansar Sana
Kavgacı Aslanla Yabandom
Sular Prensesi Ve Gök Pe
Kusurlu Adaylar
Uyuyan Aslan İle Kabaday
Fitneci Aslan
Kurbağaların Sevinci